Cha mẹ thông minh giúp trẻ yêu thích đọc sách thế nào?

Món quà quý giá nhất mà cha mẹ có thể tặng con chính là thói quen yêu thích đọc sách. Việc xây dựng thói quen tuyệt vời này ngay từ nhỏ không chỉ nuôi dưỡng niềm đam mê học hỏi suốt đời mà còn giúp trẻ mở rộng kiến thức, phát triển tư duy, rèn luyện sự tập trung và khơi dậy trí tưởng tượng.

“Cho cá không bằng dạy cách câu cá.” Đây là một câu tục ngữ quen thuộc, nhưng khi áp dụng vào việc nuôi dạy con cái, nó cũng rất phù hợp. Bạn nuôi một chú gấu nhỏ, và chú gấu này rất thích ăn cá. Bạn sẽ chọn mỗi ngày vất vả bắt cá cho chú, ngắm nhìn chú vui vẻ ăn, hay kiên nhẫn dạy chú gấu này cách tự bắt cá?

Đối với cha mẹ, dù có dạy con bao nhiêu kiến thức và kỹ năng, cũng không bằng việc dạy con khả năng tự học. Đây chính là một tài sản vô hình mà con có thể sử dụng suốt đời và đọc sách chính là một tài sản quý giá.

Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng yêu thích việc đọc ngay từ khi còn nhỏ. Vì vậy, để khuyến khích con yêu thích đọc sách, chúng ta cần hướng dẫn đúng phương pháp.

‘Đọc hiểu’ và ‘đọc chữ’ là 2 khái niệm không thể tách rời

Đọc hiểu là quá trình dùng mắt để tiếp nhận thông tin, suy nghĩ bằng tâm trí và thấu hiểu. Chỉ khi có nền tảng này, mới có thể tiến đến việc “đọc chữ.”

Đọc chữ không chỉ đơn thuần là việc thể hiện âm điệu lên xuống, mà còn bao gồm cả sự tĩnh lặng và những suy nghĩ riêng khi đọc.

Đọc sách là đọc cho chính mình, cảm nhận những gì mình đọc, không phải để người khác thấy thú vị hay nghe hay.

Đối với việc đọc, điều quan trọng nhất không phải là hiểu bao nhiêu. Đôi khi, niềm vui và sự thoải mái mới là chìa khóa dẫn trẻ bước vào “khu vườn đọc sách”.

Làm thế nào để hình thành thói quen đọc sách tốt?

Thói quen có thể hình thành qua hai cách cơ bản:

Một là cưỡng ép, kết quả là thói quen được hình thành, nhưng cũng đi kèm với tâm lý phản kháng mạnh mẽ hoặc ệ thuộc quá mức, giống như một bông hoa anh túc xinh đẹp nhưng độc hại.

Thứ hai là sự gợi ý, có thể hình thành thói quen và còn tạo ra cảm giác gần gũi với nguồn gợi ý.

Roald Dahl, nhà văn nổi tiếng trong lĩnh vực văn học thiếu nhi của Anh, đã viết nhiều tác phẩm hấp dẫn như ‘Phù thủy’ và ‘Matilda’. Khi còn nhỏ, thành tích học tập của ông rất kém và ông không thích trường học của mình. Có lần, cô Conna, một giáo viên tiểu học, đã đến trường của Roald Dahl với vai trò là giáo viên thay thế. Trong thời gian dạy, bà đã mang theo những cuốn sách và đọc cho học sinh nghe nhằm khơi dậy tình yêu đọc sách và cảm hứng học hỏi trong các em. Tình yêu của bà dành cho sách đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho Dahl, và một năm sau, ông trở thành một người đam mê sách.

Có thể thấy rằng thói quen đọc cần được nuôi dưỡng. Một cách tự nhiên, thói quen này có thể dẫn đến thành công suốt đời. Thói quen đọc có nhiều khía cạnh, chủ yếu là việc đọc một cách vui vẻ, hiệu quả và tận hưởng trải nghiệm đó.

Để giúp con hình thành thói quen đọc sách, cha mẹ có thể học theo bà Conna, kiên trì đọc to cho con nghe, đặc biệt là những tác phẩm có nội dung lành mạnh và mang ý nghĩa giáo dục.

Ngoài ra, bạn cũng có thể khuyến khích trẻ tham gia vào việc đọc thầm kéo dài khoảng 10-15 phút với những cuốn sách hoặc truyện yêu thích của chúng.

Phương pháp nào có thể giúp trẻ yêu thích việc đọc?

Khi dẫn dắt trẻ đến với sách, cần duy trì sự nhiệt tình và bảo vệ hứng thú của trẻ. Điều quan trọng tiếp theo là lựa chọn những cuốn sách có sức hấp dẫn phù hợp với trẻ. Sau đó mới đến phương pháp và kỹ thuật.

Điều gì có thể giúp “ngọn lửa” đọc sách của trẻ mãi cháy sáng?

Đó chính là bầu không khí trong gia đình. Một gia đình yêu thích đọc sách sẽ dễ dàng nuôi dưỡng một đứa trẻ có niềm đam mê với việc đọc.

Đọc sách cùng con: Phù hợp với trẻ nhỏ

Trong gia đình, hãy chọn một khoảng thời gian cố định hàng ngày để đọc sách. Trong không gian âm nhạc nhẹ nhàng, cha mẹ và con cùng nhau đọc một cuốn sách, tận hưởng niềm vui của việc đọc.

Đọc sách cùng bạn bè: Hãy tạo không khí đọc như chơi

Hình thành thói quen đọc sách ngoài giờ học giữa các bạn sẽ biến việc đọc trở thành một phần thú vị trong cuộc sống tuổi thơ. Hãy hướng dẫn trẻ dành thời gian để đọc một cuốn sách hay do giáo viên hoặc bạn bè giới thiệu, sau đó cùng nhau thảo luận về tác phẩm đó.

Những thói quen đọc sách nên được hình thành cho trẻ

Chúng ta cần khuyến khích trẻ đọc, nuôi dưỡng niềm yêu thích đọc sách và tạo dựng môi trường đọc phù hợp. Chính những chi tiết nhỏ và thói quen này sẽ giúp trẻ ngày càng say mê với việc đọc.

1. Đọc truyện cho trẻ vào thời gian cố định mỗi ngày là rất quan trọng để xây dựng thói quen và nuôi dưỡng hứng thú với việc đọc sách.
2. Hãy làm gương cho trẻ, để chúng thấy bạn đang đọc sách. Trẻ em rất giỏi bắt chước, nên hình mẫu từ cha mẹ có giá trị hơn hàng trăm lời dạy bảo. Nếu cha mẹ duy trì thói quen đọc sách hàng ngày, việc đọc sẽ dần trở thành một phần thiết yếu trong cuộc sống của trẻ. Hãy nhớ rằng, cơ thể của một người cần thức ăn để lớn lên, trong khi tư duy cần sự nuôi dưỡng. Đọc sách là phương pháp hiệu quả nhất để phát triển tư duy.
3. Hiện nay, rất nhiều người không thích đọc sách, và hơn một nửa trong số họ đọc vì lợi ích cá nhân. Đây chính là kẻ thù của việc đọc. Nếu suy nghĩ quá nhiều về lợi ích, trẻ sẽ dần mất đi niềm vui khi đọc sách. Khi một việc trở nên không thú vị, sẽ không ai muốn thực sự dấn thân vào đó. Trẻ em cũng vậy; nếu chúng đọc chỉ để đạt được một mục tiêu nào đó hoặc vì lý do thi cử, trẻ sẽ dần xa rời việc đọc.
4. Không cần quá nhấn mạnh về tư thế đọc sách, hãy để trẻ hoàn toàn tự do. Trẻ em khi đọc sách thường có xu hướng thích làm điều gì đó thoải mái nhất có thể; nếu chúng muốn nằm trên ghế sofa để đọc mà bạn không cho phép, chúng sẽ càng muốn làm như vậy hơn. Nếu bạn ném sách đi, cả hai sẽ không còn cơ hội để đọc. Hơn nữa, khi trẻ đọc, tốc độ đọc có thể nhanh hoặc chậm; cha mẹ cũng đừng can thiệp. Cha mẹ không nên nhấn mạnh quá nhiều vào việc đọc hiểu hay biết chữ; hãy để trẻ có toàn quyền tự do trong việc đọc sách.
5. Cha mẹ nên thường xuyên dẫn trẻ đến thư viện hoặc cửa hàng sách. Bắt đầu với những cuốn truyện tranh đơn giản, sau đó chuyển dần sang các tác phẩm văn học có nhiều chữ viết và nội dung phong phú hơn, rồi từ từ chuyển sang sách viết. Đừng vội vàng, khi trẻ tiếp xúc với nhiều sách, tự nhiên gu đọc của chúng sẽ được nâng cao.
6. Trẻ em khi đến trường thường gặp phải những vấn đề khác với người lớn; chúng có xu hướng chọn những cuốn sách để bổ sung kiến thức và mở rộng tầm nhìn. Nếu trẻ tự chọn sách, chúng thường chỉ đọc những thể loại mà chúng ưa thích, và nếu tiếp tục như vậy, tư duy của chúng sẽ chỉ bị giới hạn trong một khuôn khổ nhất định. Vì vậy, khi mua sách, bất kể là về thiên văn, địa lý, văn học, triết học hay tiểu thuyết, đều nên bao quát đủ các lĩnh vực kiến thức.
7. Không nên xem việc học là hình thức trừng phạt trẻ em. Thay vào đó, hãy tạo điều kiện để trẻ tăng cường niềm vui trong việc đọc sách. Chẳng hạn, có thể thưởng cho trẻ những cuốn sách mới, đọc cho trẻ nghe những chương văn, hoặc mang sách đến các không gian như phòng khách hoặc phòng ăn để trẻ có thể thưởng thức, cùng nhiều hoạt động thú vị khác.
8. Dẫn trẻ tham gia các hoạt động học tập là rất quan trọng. Không phải tất cả các hoạt động học đều dành cho người lớn; một số thư viện, cửa hàng sách hoặc nhà xuất bản cũng thường xuyên tổ chức các buổi chuyên đề dành cho trẻ em, phù hợp với các độ tuổi khác nhau.
9. Thường xuyên tặng trẻ một cuốn sách như một món quà, thay vì đồ chơi, sản phẩm điện tử hoặc những món đồ đắt tiền khác.
10. Hãy để trẻ đọc những cuốn sách mà bạn yêu thích khi còn nhỏ, điều này sẽ tạo ra những kỷ niệm chung và mở ra nhiều chủ đề để trò chuyện. Sau khi đọc xong, cả hai có thể cùng nhau thảo luận về nội dung sách.
11. Khi cho trẻ đi học, hãy để trẻ có cơ hội vận động tay chân. Đừng lo lắng rằng các động tác của mình sẽ quá khoa trương; hãy đọc lớn tiếng, đóng vai các nhân vật và bắt chước giọng nói của họ. Những điều này sẽ làm cho trẻ thêm phần hứng thú với việc học.
12. Không cần phải kể hết toàn bộ câu chuyện hoặc chương, hãy để lại một chút bí ẩn. Điều này không chỉ áp dụng cho các kịch truyền hình, mà cũng rất phù hợp với trẻ em; chúng sẽ háo hức muốn biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.
13. Khuyến khích trẻ sáng tác một câu chuyện và cũng khuyến khích trẻ chia sẻ câu chuyện đó với bạn bè bên cạnh.
14. Để lại một vài tấm giấy hoặc hình ảnh có kỷ niệm ý nghĩa bên trong sách. Khi trẻ muốn nhớ lại những năm tháng đã qua, chúng sẽ lật xem những cuốn sách này.
15. Hãy để trẻ đọc nhiều tác phẩm kinh điển. Những tác phẩm được gọi là kinh điển không dễ đọc, nhưng cần cố gắng mua những cuốn sách có chất lượng tốt và giữ nguyên giá trị ban đầu. Không nên đánh giá thấp khả năng đọc và khả năng tự học của trẻ. Khi chúng ta có thể đọc những cuốn sách có nội hàm và trí tuệ, thì những cuốn sách quá nông cạn sẽ khó có thể kích thích tư duy một cách đầy đủ. Do đó, chúng ta có thể mua một số cuốn sách khó hơn để trẻ có thể khám phá.

Người lớn sẽ gặp phải nhiều nghi vấn khác nhau, và một cuốn sách hay có thể giúp trẻ tìm thấy một cánh cửa trong những lúc khó khăn. Là cha mẹ, chúng ta không nên áp đặt việc đọc như một công cụ giáo dục đơn thuần, vì điều đó sẽ khiến trẻ mất đi niềm vui tự nguyện trong việc đọc. Nhà văn nổi tiếng từng nói: “Đi học tốt, đọc nhiều sách, đọc sách hay”. Nếu trẻ thực sự có thể thích đọc và yêu thích việc đọc, thì chắc chắn trẻ sẽ thu được nhiều lợi ích từ đó.

Trúc Nhi dịch