Làm sao để thoát khỏi ‘sự thao túng tâm lý’ (Phần 2)

Trong những mối quan hệ đầy cảm xúc, không phải lúc nào chúng ta cũng nhận ra mình đang bị thao túng. Đôi khi, sự đồng ý không xuất phát từ mong muốn thật sự mà từ áp lực và nỗi lo lắng dồn nén trong lòng. Thiết lập ranh giới cảm xúc không chỉ là hành động bảo vệ bản thân mà còn là bước đầu tiên để bạn học cách lắng nghe chính mình. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện chu kỳ thao túng cảm xúc và hướng dẫn những bước thiết thực để bắt đầu hành trình khôi phục sự tự chủ trong các mối quan hệ.

Hãy nghĩ về những tình huống “thao túng cảm xúc” mà bạn thường gặp hiện nay và thực hành những gì bạn có thể làm để không phải đáp ứng nhu cầu của người khác ngay lập tức. 

(Phần 1)

Bài tập quan trọng

Nếu bạn thấy không dễ để nói không trực tiếp, trước tiên hãy tập nghĩ về việc “không nói đồng ý trực tiếp” :

Bước 1: Hãy dành thời gian để suy nghĩ

– “Tôi hiện đang bận việc khác. Tôi sẽ liên lạc lại với anh sau khi suy nghĩ xong”.

– “Tôi hiểu ý anh nói. Tôi cần phải suy nghĩ về điều đó”.

– “Tôi không thể trả lời anh ngay được. Tôi sẽ suy nghĩ rồi trả lời anh sau”….

Viết ra câu “kéo dài thời gian”, nghĩ đến một số khả năng và tập đọc to trước gương.

Bài tập: Tôi có thể trả lời như thế này: ….

Bước 2: Khi đối phương quyết tâm thuyết phục bạn, hãy kiên trì: thực hành phản ứng nhảy kim

Sau khi viết câu “kéo dài thời gian”, hãy tưởng tượng rằng người kia có thể muốn thuyết phục bạn hoặc thậm chí gây thêm áp lực. Khi điều này xảy ra, hãy hít thở thật sâu, xoa dịu nỗi lo lắng đang dâng trào, rồi lặp lại câu nói “kéo dài thời gian” của bạn:

“Tôi thực sự không thể trả lời anh ngay bây giờ”; “Tôi không thể hứa với anh ngay bây giờ”; “Tôi cần thời gian để suy nghĩ”;  “Tôi sẽ suy nghĩ và trả lời bạn sau”; “Tôi hiểu ý anh nói”; “Tôi sẽ suy nghĩ và trả lời anh sau”.

Bước thứ hai của việc “bỏ qua phản hồi” đôi khi khó khăn hơn nhiều so với bước đầu tiên. Nhiều khi, khi chúng ta đạt được bước đầu tiên, chúng ta thường thất bại vì bước thứ hai.

Vì vậy, bạn có thể thực hành như thế này:

– Nhìn vào gương, tưởng tượng đến áp lực và những câu nói thuyết phục mà người kia có thể dùng với bạn, và luyện tập phản ứng một cách không ngừng nghỉ.

– Tìm một người bạn hoặc thành viên gia đình mà bạn tin tưởng và yêu cầu họ thực hành đóng vai “kẻ thao túng cảm xúc”. Sau đó, hãy thực hành phản ứng liên tục khi phải đối mặt với sự thuyết phục và áp lực của anh ta.

Trước khi thực hành:

“Tôi cảm thấy thế nào khi nghĩ đến viễn cảnh tôi phải đối mặt?” Viết ra cảm xúc của bạn(….)

Sau khi tập luyện:

“Bây giờ tôi cảm thấy thế nào khi nghĩ lại cảnh này?” Hãy thử viết ra và cảm nhận sự khác biệt so với trước khi thực hành.

Cảm xúc của tôi là(….)

Tôi có cảm thấy khác biệt trước và sau khi tập thể dục không? Sự khác biệt là gì?

Bước 3: Rời khỏi hiện trường

Đôi khi sự thuyết phục của đối phương, hoặc thậm chí là áp lực về mặt cảm xúc là rất lớn vì phản ứng của bạn cũng sẽ khiến đối phương lo lắng. Vì vậy, việc thực hành “rời khỏi hiện trường” cũng rất quan trọng.

Trên điện thoại:

Nếu đối phương đang sử dụng điện thoại hoặc ứng dụng nhắn tin, hãy nghĩ đến cách bạn có thể tránh trả lời hoặc thậm chí rời khỏi hiện trường:

– “Xin lỗi, tôi đang bận. Tôi sẽ gọi lại cho bạn sau”.

– “Xin lỗi, tôi đang bận. Tôi phải cúp máy trước”.

Trực tiếp:

Sau khi bày tỏ rằng bạn cần cân nhắc và không thể đồng ý với lập trường của anh ta ngay lập tức, bạn có thể tìm lý do để rời khỏi hiện trường ngay lập tức: “Tôi còn chuyện khác phải làm, tôi đi trước đây”.

Thậm chí, tôi rất khuyến khích sử dụng chiêu thoát thân bằng cách đi vệ sinh: “Xin lỗi, tôi cần đi vệ sinh một chút.”

Ngay cả khi đối mặt với cấp trên hoặc sếp, không ai quy định rằng bạn không thể rời khỏi hiện trường. Hãy cố gắng tìm ra những lý do hợp lý hơn và không dẫn tới xung đột trực tiếp trong những tình huống mà bạn thường gặp phải sự thao túng cảm xúc. Hãy rời khỏi hiện trường càng sớm càng tốt sau khi bày tỏ quan điểm của mình để tránh việc đối phương có cơ hội thuyết phục bạn và gây thêm áp lực cho bạn.

Hãy luyện tập để thiết lập cho mình cách “nhẹ nhàng từ chối đối phương và thoát khỏi khoảng cách căng thẳng do đối phương tạo ra”. Bằng cách này, bạn sẽ thoát khỏi “nguồn đe dọa và khủng hoảng” do kẻ thao túng cảm xúc tạo ra, cho phép bạn đấu tranh cho không gian riêng của mình, và những âm thanh báo động khủng hoảng mà bạn cảm thấy trong lòng sẽ có cơ hội suy yếu, do đó tăng khả năng suy nghĩ và phán đoán lý trí của chính bạn.

Cách “rời khỏi hiện trường” của tôi là: ….