Nghiên cứu: 1 chất do ô tô thải ra độc hại hơn khí thải

Khí thải từ ô tô chứa nhiều loại chất gây ô nhiễm, sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người, nhưng các nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng một chất do ô tô thải ra còn độc hại hơn những loại khí thải này và có thể gây hại nhiều hơn cho sức khỏe con người.

Ông James Parkin, một nhà nghiên cứu về ô nhiễm không khí tại Đại học Southampton ở Anh, và Matt Loxham, một giáo sư và nhà nghiên cứu tại trường y, đã viết trên trang web The Conversation rằng có khoảng 7 triệu người tử vong sớm mỗi năm do ô nhiễm không khí trên toàn thế giới.

Mặc dù khí thải ô tô thường được coi là thủ phạm, như các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra, nghiên cứu mới nhất do hai học giả và đồng nghiệp của họ thực hiện cho thấy bụi từ má phanh ô tô độc hại hơn khí thải ô tô và gây hại cho phổi của con người nhiều hơn.

Hai học giả chỉ ra rằng bụi từ đường, lốp xe và má phanh, được gọi là “khí thải không phải khí thải”, hiện là loại khí thải chính từ giao thông đường bộ, vượt quá khí thải ở nhiều nước châu Âu.

Trong số đó, bụi má phanh thường là tác nhân chính nhưng vẫn chưa được kiểm soát. So với khí thải từ xe cộ, người ta biết ít hơn về tác động tiềm ẩn của bụi má phanh đối với sức khỏe (Phanh tạo ra ma sát, khiến má phanh bị mòn và tạo ra bụi má phanh).

Hai học giả cho biết họ và các đồng nghiệp khác đã nuôi cấy tế bào trong phòng thí nghiệm để mô phỏng niêm mạc phổi và cho các tế bào tiếp xúc với bụi má phanh và bụi khí thải từ động cơ diesel để so sánh.

Kết quả cho thấy bụi má phanh gây hại đáng kể hơn cho các tế bào này theo các tiêu chí đánh giá khác nhau liên quan đến bệnh phổi như ung thư và hen suyễn, nhưng những tác động này có thể giảm bớt nếu loại bỏ hàm lượng đồng khỏi bụi má phanh.

Nghiên cứu cho thấy các chính phủ cần phải xem xét cấp thiết việc quản lý “khí thải không phải khí thải”. Việc cải tiến má phanh có thể là một cách để giảm gánh nặng sức khỏe tiềm ẩn do những khí thải này gây ra.

Họ cho biết má phanh trước đây có chứa sợi amiăng để giải quyết vấn đề quá nhiệt. Tuy nhiên, vì amiăng có thể gây bệnh phổi nên việc sử dụng chất này đã bị cấm ở Anh vào năm 1999. Theo hãng thông tấn Associated Press, Hoa Kỳ không công bố lệnh cấm amiăng cho đến năm 2024. Hiện nay, hơn 50 quốc gia trên thế giới đã cấm sử dụng chất gây ung thư này.

Động thái cấm amiăng đã thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô thiết kế các má phanh mới để thay thế các má phanh có chứa amiăng, bao gồm cả má phanh “hữu cơ không chứa amiăng” (NAO) thường được sử dụng trên các loại xe ngày nay.

Họ đã so sánh mức độ gây hại của bụi do các loại má phanh khác nhau tạo ra khi mòn, nhưng lại đưa ra một kết quả trớ trêu – so với bụi do các loại má phanh khác tạo ra và bụi thải ra từ động cơ diesel, thì bụi do má phanh NAO tạo ra là độc hại nhất đối với tế bào phổi.

Nếu các tế bào phổi của con người tiếp xúc với loại bụi này, họ có thể mắc các bệnh như ung thư phổi, xơ phổi, hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

Nghiên cứu của họ cho thấy má phanh NAO có hàm lượng đồng cao. Đồng này có thể xâm nhập vào các tế bào phổi bị ảnh hưởng. Khi họ xử lý bụi má phanh bằng hóa chất để trung hòa đồng, độc tính của nó trở nên ít nghiêm trọng hơn. Điều này chứng tỏ đồng có liên quan đến tính chất có hại của loại bụi này.

Người ta nói rằng gần một nửa lượng đồng trong không khí mà mọi người hít vào có nguồn gốc từ má phanh và lốp xe. Các nghiên cứu khác phát hiện ra rằng việc tiếp xúc với nồng độ đồng cao có liên quan đến suy giảm chức năng phổi và nguy cơ tử vong nói chung.

Vậy liệu xe điện không thải khí thải có tốt hơn không? Parkin và Locksom cho biết các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vì xe điện thường nặng hơn xe chạy bằng nhiên liệu nên chúng thải ra nhiều “khí thải không phải khí thải” hơn, khiến cho tuyên bố ‘xe điện không phát thải’ rõ ràng là không chính xác.

Mặc dù một số xe điện có hệ thống phanh tái tạo sử dụng điện để hỗ trợ phanh và làm chậm xe, nhưng chúng cũng có hệ thống phanh sử dụng ma sát để giúp xe dừng hẳn, do đó chúng vẫn tạo ra bụi má phanh.

Hai học giả cho biết tiêu chuẩn khí thải xe Euro 7, sẽ được áp dụng vào tháng 11 năm 2026, sẽ đặt ra giới hạn về lượng khí thải bụi má phanh, điều này có thể khiến ngành công nghiệp này phải phát triển vật liệu hoặc cơ chế phanh mới để ngăn bụi rò rỉ.

Nó cũng có thể thúc đẩy các chính phủ tập trung nhiều hơn vào việc giảm tắc nghẽn giao thông và thiết kế đường sá để giảm việc sử dụng tính năng dừng xe không tải và phong cách lái xe quá nhanh, cả hai đều làm tăng lượng khí thải bụi phanh.

Các phương pháp sản xuất má phanh mới có thể giúp giảm lượng bụi phát thải hoặc được thiết kế để loại trừ các thành phần độc hại, tương tự như cách amiăng bị cấm trước đây. Ví dụ, tại Hoa Kỳ, cả California và tiểu bang Washington đều đã thông qua luật nhằm giảm lượng đồng trong má phanh.

Hai học giả kết luận rằng “khí thải không phải khí thải” có ở khắp mọi nơi. Ví dụ, ở Anh, chúng chiếm khoảng 60% tổng lượng ô nhiễm mịn do ô tô thải ra. Điều quan trọng là mọi người phải nhận ra rằng không có mức độ phơi nhiễm an toàn nào được xác định đối với bất kỳ chất gây ô nhiễm không khí nào.

Khi mọi người chuyển từ xe chạy bằng nhiên liệu sang xe điện, cộng đồng khoa học và cơ quan quản lý phải coi trọng vấn đề phát thải bụi phanh như họ coi trọng vấn đề phát thải khí thải.

Lý Ngọc biên dịch
Theo The Epoch Times

Xem thêm: