Mỹ và Việt Nam đạt thỏa thuận thương mại: Gửi tín hiệu gì tới các nước châu Á?

Hôm thứ Tư (ngày 2/7), Tổng thống Hoa Kỳ Trump đã công bố một thỏa thuận thương mại với Việt Nam, giảm thuế đối với hàng hóa Việt Nam nhưng áp dụng mức thuế cao hơn đối với hàng hóa được rửa xuất xứ qua Việt Nam. Thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ-Việt Nam đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho các chính phủ châu Á chuẩn bị cho các cuộc trấn áp các sản phẩm được rửa xuất xứ.

• Reuters: Thỏa thuận thuế quan sẽ đẩy mạnh thương mại nhưng Mỹ khó xâm nhập thị trường Việt Nam như kỳ vọng

Vào thứ Tư, ông Trump đã công bố mức thuế 20% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam và mức thuế 40% đối với hàng hóa được rửa xuất xứ qua Việt Nam, chủ yếu là để hạn chế việc quá cảnh hàng hóa Trung Quốc qua Việt Nam đến Hoa Kỳ. Đổi lại, Việt Nam sẽ giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Hoa Kỳ xuống 0%.

Khi ông Trump công bố mức thuế quan tương ứng toàn cầu đối với các quốc gia vào tháng Tư năm nay, mức thuế đối với Việt Nam đã lên tới 46%, buộc Việt Nam phải nhượng bộ và trấn áp hàng hóa được rửa xuất xứ. Thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ-Việt Nam là một tham chiếu và là lời cảnh tỉnh cho các quốc gia châu Á khác đang đàm phán với Hoa Kỳ.

Bloomberg đưa tin vào thứ Năm (ngày 3/7), các quan chức Ấn Độ đang chạy đua với thời gian để đạt được một thỏa thuận thương mại với Hoa Kỳ trước thời hạn tăng thuế ngày 9/7. Họ cho biết họ khá thận trọng về thỏa thuận Mỹ-Việt Nam. Một quan chức giấu tên cho biết, Ấn Độ đã tìm kiếm các miễn trừ thuế quan tương ứng trong các cuộc đàm phán với chính quyền Trump, nhưng việc Việt Nam chấp nhận mức thuế 20% là điều đáng lo ngại.

Một quan chức khác cho biết, Ấn Độ cũng đã phản đối yêu cầu của Hoa Kỳ về việc tăng thuế đối với hàng hóa có nhiều bộ phận nước ngoài.

Thỏa thuận Mỹ-Việt Nam cho thấy Hoa Kỳ sẽ có lập trường cứng rắn trong các cuộc đàm phán với các đối tác thương mại như Ấn Độ. Các quan chức Ấn Độ cho biết họ đang tìm kiếm một tiêu chí để xác định loại hàng xuất khẩu nào được phân loại là chứa “nhiều” bộ phận nước ngoài và phải chịu mức thuế cao hơn.

Các nước châu Á như Việt Nam và Ấn Độ phụ thuộc rất nhiều vào hàng nhập khẩu của Trung Quốc và coi Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của họ.

Viện nghiên cứu Lowy ước tính rằng 28% hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ vào năm 2022 được lắp ráp bằng các bộ phận từ Trung Quốc, tăng từ 9% vào năm 2018. Một báo cáo của ngành cho thấy rằng vào năm 2024, các linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốcchiếm hơn 60% tổng lượng nhập khẩu của ngành linh kiện điện tử Ấn Độ.

Trong các cuộc đàm phán Mỹ-Việt Nam, Hoa Kỳ đã thúc giục Việt Nam đẩy mạnh cuộc chiến chống gian lận thương mại và thực hiện nhiều bước hơn để ngăn chặn hàng hóa Trung Quốc được vận chuyển lại và đóng gói lại thông qua Việt Nam rồi xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Các quan chức chính quyền Trump cũng đã yêu cầu Ấn Độ thắt chặt các quy tắc xuất xứ để hạn chế hàng hóa Trung Quốc được vận chuyển đến Hoa Kỳ thông qua Ấn Độ. Có những yêu cầu tương tự trong thỏa thuận đạt được với Vương quốc Anh.

Tại Thái Lan, thỏa thuận Mỹ-Việt Nam được coi là dấu hiệu của các xu hướng trong tương lai. Santitarn Sathirathai, một nhà kinh tế và là thành viên của Ủy ban Chính sách Tiền tệ của Ngân hàng Thái Lan, cho biết hệ thống thuế quan theo bậc “không chỉ là một loại thuế”, “phản ánh rằng mô hình thương mại mới có thể mang lại lợi ích cho các quốc gia thực sự có thể tạo ra giá trị trong nước”.

Điều này có nghĩa là các quốc gia như Thái Lan cũng đang thu hút sự chú ý như các trung tâm trung chuyển hàng hóa của Trung Quốc. “Thỏa thuận Hoa Kỳ-Việt Nam không phải là kết thúc, mà là điểm khởi đầu của các quy tắc thương mại mới”, Santitarn cho biết trong một bài đăng trên Facebook.

Để xoa dịu căng thẳng thương mại với Hoa Kỳ, một số quốc gia châu Á đã cam kết mua nhiều hàng hóa của Hoa Kỳ hơn để giảm thặng dư thương mại của họ với Hoa Kỳ. Indonesia đã công bố vào thứ năm rằng họ sẽ ký một thỏa thuận thương mại và đầu tư trị giá 34 tỷ USD với Mỹ như một phần trong nỗ lực giành được thỏa thuận thuế quan.

Bộ trưởng Điều phối Kinh tế Indonesia Airlangga Hartarto nói với các phóng viên rằng Hoa Kỳ không quan tâm đến việc trung chuyển hàng hóa liên quan đến Indonesia và không nêu vấn đề này trong các cuộc đàm phán thương mại, không giống như tình hình ở Việt Nam.

Nhiều chi tiết về thỏa thuận Mỹ-Việt Nam vẫn chưa rõ ràng, bao gồm cả hàng hóa nào sẽ được coi là hàng trung chuyển và phải chịu mức thuế cao hơn.

Tờ Wall Street Journal đưa tin rằng Deepali Bhargava, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu Châu Á-Thái Bình Dương tại ngân hàng đầu tư ING, cho biết trong một báo cáo hôm thứ Năm rằng có “những dấu hiệu mạnh mẽ về việc trung chuyển” trong các ngành công nghiệp như máy móc, sản phẩm điện, dây và cáp cách điện.

Phó Thủ tướng Singapore Gan Kim Yong nói với Bloomberg rằng có vẻ như các nước Đông Nam Á cần phải chấp nhận mức thuế của Hoa Kỳ là điều không thể tránh khỏi, và các công ty sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ hơn đối với chuỗi cung ứng của họ trong tương lai.

Kok Ping Soon, Tổng giám đốc điều hành của Liên đoàn Doanh nghiệp Singapore, nói với Bloomberg: “Để được hưởng mức thuế thấp hơn, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp như thép, ô tô và trong tương lai là dược phẩm, chúng ta phải chuẩn bị đáp ứng các điều kiện và yêu cầu mà Hoa Kỳ áp đặt đối với chuỗi sản xuất và cung ứng của mình, điều này có thể làm tăng chi phí sản xuất tương ứng”.

Tờ China Daily đưa tin các nhà kinh tế Mark Williams và Gareth Leather của Capital Economics đã phát biểu trong một báo cáo hôm thứ Năm: “Những quy định này gửi đi một thông điệp rõ ràng tới các công ty toàn cầu: việc cắt giảm thuế quan gần đây giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc không làm suy yếu động lực thiết lập chuỗi cung ứng bên ngoài Trung Quốc”.

Theo Ngô Úy/ Epoch Times