Bệnh cúm bùng phát ở Trung Quốc: Phân tích của chuyên gia virus học

Gần đây, một đợt bệnh cúm đã bùng phát tại Trung Quốc. Dưới đây là phân tích của ông Lâm Hiểu Húc, chuyên gia virus học và cựu giám đốc phòng thí nghiệm tại Viện Nghiên cứu Quân đội Walter Reed ở Hoa Kỳ về sự đa dạng của các loại virus cúm. Ông cảnh báo công chúng không nên xem thường sự đe dọa từ các biến thể nguy hiểm của cúm gia cầm, một biến thể của cúm A.

Tỷ lệ mắc bệnh cúm A cao bất thường

Các bệnh hô hấp đang gia tăng vào mùa đông năm nay tại Trung Quốc. Các virus phổ biến gồm cúm, virus hợp bào hô hấp, virus metapneumovirus người, virus rhino, COVID-19 và nhiều mầm bệnh khác. Giới chức Trung Quốc tuyên bố cúm A chiếm đến 99% tổng số ca bệnh năm nay, với H1N1 là biến thể chiếm ưu thế.

• TQ: Cúm A H1N1 hoành hành, số ca đột tử tăng mạnh

Tuy nhiên, theo “Xiaohongshu (Tiểu Hồng Thư)”, một mạng xã hội phổ biến tại Trung Quốc, thống kê chưa hoàn chỉnh cho thấy trong vòng ba tuần, hơn mười người dùng đã báo cáo các trường hợp trẻ em phát triển viêm não hoại tử cấp tính sau khi nhiễm cúm. Thời gian từ khi khởi phát đến khi tử vong vô cùng ngắn, có trường hợp chỉ trong vòng một hoặc hai ngày.

Ông Lâm trích dẫn một nghiên cứu hồi cứu năm 2023 được đăng trên Frontiers in Neurology, được tiến hành tại Bệnh viện Liên kết Thứ hai của Đại học Y khoa Wenzhou. Nghiên cứu phân tích 25 trường hợp viêm não hoại tử cấp tính ở trẻ em từ năm 2020 đến 2023, kết quả cho thấy 42% trường hợp do virus SARS-CoV-2 (COVID-19) gây ra, và 42% liên quan đến cúm A. Tuy nhiên, nghiên cứu không làm rõ liệu các trường hợp cúm A báo cáo là do cúm A thông thường hay cúm gia cầm, loại cũng thuộc nhóm cúm A.

Ông Lâm nhấn mạnh rằng biến chứng viêm não hoại tử cấp tính hiếm gặp trong cúm A H1N1 thông thường, nhưng cúm gia cầm độc lực cao dễ gây bệnh nặng.

Một nhân viên phòng chống dịch bệnh ở Trung Quốc nói với The Epoch Times rằng anh đã gặp hơn một trăm trường hợp nhiễm cúm gia cầm H5N1. Anh cảnh báo H5N1 có khả năng trở thành chủng virus có tính đe dọa cao trong tương lai.

Do thiếu minh bạch trong dữ liệu chính thức và việc chính quyền không công bố đầy đủ thông tin cho công chúng, ông Lâm tin rằng điều quan trọng là phải nâng cao nhận thức về phòng ngừa và cảnh giác trước những nguy cơ tiềm ẩn của dịch bệnh.

Phân biệt cúm A thông thường và cúm gia cầm

Cúm A

Cúm A thông thường bao gồm hai chủng virus là H1N1 và H3N2.

Các triệu chứng thường gặp bao gồm sốt, ớn lạnh, ho, đau họng, tiêu chảy, nôn mửa, chóng mặt, nhức đầu, suy nhược và đau nhức cơ bắp.

Cúm gia cầm

Nếu lây nhiễm sang người, đặc biệt là chủng có độc lực cao, virus cúm gia cầm có xu hướng gây ra các tình trạng nghiêm trọng hơn.

Các triệu chứng bao gồm sốt cao, viêm kết mạc, khó thở, có thể gây viêm phổi và hội chứng suy hô hấp cấp tính. Viêm não cũng là một triệu chứng thường gặp.

Khi xâm nhập vào não, virus có thể gây đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng, thậm chí là giảm ý thức. Điều này đặc biệt nghiêm trọng đối với trẻ em và những người có hệ miễn dịch yếu và có thể đe dọa tính mạng.

Những cách để bảo đảm an toàn trong mùa cúm

• Đặc biệt chú ý giữ ấm cơ thể vào mùa đông và cố gắng tránh nhiễm trùng đường hô hấp.
• Cố gắng tránh tiếp xúc với gia cầm sống ở chợ.
• Trẻ em cần được đặc biệt quan tâm bảo vệ. Trẻ em có các triệu chứng như sốt cao, khó thở và giảm ý thức nghiêm trọng hơn các triệu chứng cúm thông thường nên đi khám ngay.
• Thuốc: Oseltamivir là phổ biến nhất. Các loại thuốc khác, chẳng hạn như baloxavir, nhắm vào các protein khác nhau của virus cũng có thể được sử dụng, vì một số loại virus cúm gia cầm nhất định đã biểu hiện khả năng kháng oseltamivir.

• Cúm mùa: Thông tin cơ bản và 9 dấu hiệu cần nhập viện

Nguy cơ đột biến cúm gia cầm ở người

Ông Lâm cho biết các gen trong virus cúm gia cầm có thể trải qua nhiều đột biến, khiến chúng trở thành mầm bệnh với những con đường lây truyền khó lường sang người. Các protein bề mặt của một số loại virus cúm gia cầm có thể liên kết với các thụ thể trên bề mặt đường hô hấp của con người, dẫn đến nhiễm trùng. Khi cúm gia cầm có độc lực cao lây nhiễm sang người, tỷ lệ tử vong sẽ cao hơn.

Trung Quốc đã chứng kiến ​​nhiều đợt bùng phát các chủng cúm gia cầm, bao gồm H5N1, H5N6, H7N9, H3N8, H9N2, H10N3 và H2N2. Mặc dù virus cúm gia cầm chưa đạt được khả năng lây truyền bền vững từ người sang người nhưng xu hướng đột biến đã thu hút nhiều sự chú ý của cộng đồng khoa học.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu từ quân đội Trung Quốc đã tiến hành các nghiên cứu về chức năng có nguy cơ cao đối với virus cúm gia cầm. Vào ngày 6/1, Viện Nghiên cứu Thú y Trường Xuân thuộc Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc đã công bố một báo cáo nghiên cứu về Các bệnh xuyên biên giới và mới nổi.

Các nhà nghiên cứu đã phân lập được virus cúm gia cầm H5N6 tái tổ hợp từ gia cầm có khả năng liên kết với các thụ thể của gia cầm và người, đồng thời có khả năng gây bệnh và lây truyền. Các thí nghiệm cho thấy tất cả những con chuột bị nhiễm virus đều chết trong vòng một tuần. Ngoài ra, viruslây truyền qua tiếp xúc trực tiếp và qua khí dung, có thể gây ra mối đe dọa lớn hơn cho sức khỏe con người.

Ông Lâm cho biết cúm gia cầm trước đây không lây lan bền vững trong quần thể, chủ yếu là do khả năng lây lan qua khí dung của virus còn hạn chế. Tuy nhiên, nếu các chủng virus mới vượt qua được rào cản này sẽ có khả năng làm tăng nguy cơ lây lan nhanh hơn trong cộng đồng.

Có gì bất thường về dịch cúm mới nhất?

Mặc dù số ca lây nhiễm thực tế ở Trung Quốc vẫn chưa được xác định, ông Lâm lưu ý rằng một số biện pháp mà chính quyền thực hiện cho thấy đợt bùng phát cúm này là bất thường.

Thứ nhất, một số vùng áp đặt hạn chế bán gia cầm sống. Chính quyền thành phố Thượng Hải tuyên bố sẽ đình chỉ việc buôn bán gia cầm sống trong ba năm. Chính quyền quận Tân Hội ở thành phố Giang Môn, tỉnh Quảng Đông, đã đưa ra thông báo rằng việc buôn bán gia cầm sống sẽ bị cấm ở một số khu vực cụ thể trong 5 năm kể từ năm 2025. Ông Lâm tin rằng điều này là bất thường và ngoại trừ những trường hợp cực kỳ nghiêm trọng, chính phủ không cần phải ban hành các biện pháp cấm như vậy.

Ngoài ra, các quan chức Trung Quốc đã chú trọng hơn đến giai đoạn “điều trị vàng” là 48 giờ sau khi phát bệnh so với các mùa cúm trước, ông Lâm nói.  Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh hiện nay vượt quá mọi khả năng xảy ra của bệnh cúm thông thường.

Tình hình dịch cúm gia cầm hiện nay ở Mỹ

Kể từ năm ngoái, một số tiểu bang đã chứng kiến ​​nhiều trường hợp gia súc bị nhiễm virus H5N1 tại các trang trại. Đã có báo cáo cho rằng virus H5N1 có thể tồn tại trong sữa tươi và các sản phẩm thịt bò. Người dân nên nấu chín chúng trước khi ăn.

Cho đến nay, tổng số 68 trường hợp nhiễm H5N1 ở người đã được báo cáo, trong đó có một trường hợp tử vong. California, tiểu bang bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đợt bùng phát với 38 trường hợp, đã công bố lệnh cấm trưng bày gia cầm sống để giảm nguy cơ lây lan virus. Ông Lâm kêu gọi các tiểu bang khác làm theo, đặc biệt là ở các tiểu bang như Washington, nơi dịch bệnh đang gia tăng.

Ngoài ra, ông Lâm đề nghị chính quyền địa phương nên cải thiện năng lực xét nghiệm cúm gia cầm và không chỉ dựa vào Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ để xét nghiệm. Đồng thời, cần đặc biệt chú ý đến tình hình dịch bệnh của ngành nuôi trồng thủy sản.

Cải thiện khả năng miễn dịch để tránh bị bệnh

Ông Lâm cảnh báo rằng các chủng virus cúm gia cầm liên tục biến đổi và các chủng có khả năng gây bệnh cao đang dần vượt qua rào cản loài, khiến khả năng lây truyền sang người dễ xảy ra hơn trước. Mặc dù người ta chưa xác nhận về khả năng lây lan từ người sang người, nhưng nếu đạt được khả năng lây truyền qua khí dung và kèm theo khả năng gây bệnh cao trong tương lai, virus có thể nhanh chóng thích nghi với vật chủ là con người và đẩy nhanh tốc độ lây lan của nó. Đây là một mối đe dọa nghiêm trọng.

Ông nhấn mạnh, dù dịch bệnh diễn biến chưa rõ ràng nhưng việc chuẩn bị trước là rất quan trọng. Đặc biệt, người dân nên tập trung nâng cao thể trạng, khả năng miễn dịch để tăng cường sức đề kháng trước virus.

Theo Jessica Lee và JoJo Novaes, The Epoch Times