Những cái giá ẩn sau việc lúc nào cũng bận rộn

Sự bận rộn đã trở thành một “huy hiệu” chứng minh cuộc sống có ý nghĩa, dù thực tế, nó có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tinh thần và thể chất của chúng ta. Nghiên cứu cho thấy những giờ làm việc kéo dài và lối sống ngày càng bận rộn khiến mọi người trở nên cô lập hơn bao giờ hết. Những người nghiện công việc có thể trông như những cá nhân đạt thành tựu cao, nhưng sự thúc đẩy không ngừng đó thường đi kèm cái giá phải trả đối với sức khỏe và các mối quan hệ.

• Bước chậm lại để thấy trái tim yên bình

Cô Kristine Genovese, một chuyên gia tái cấu trúc doanh nghiệp, người từng sống nhờ sự bận rộn liên tục, đã bị đảo lộn hoàn toàn khi cô bị cho nghỉ việc. Khoảng dừng bất đắc dĩ đó đã thay đổi hoàn toàn cách cô nhìn cuộc sống và nhìn chính sự bận rộn của mình.

Cô Genovese chia sẻ với The Epoch Times: “Những ngày của tôi luôn đầy ắp chiến lược, con số và sự thúc ép không ngừng phải đạt được thành công. Tôi làm rất tốt công việc của mình, tốt đến mức tôi được biết đến với khả năng đưa những công ty gặp khó khăn quay trở lại có lãi”.

Thế nhưng, ngay cả với tất cả những lần thăng chức, sự khen ngợi và thành công tài chính, cô Genovese vẫn không thoát khỏi cảm giác thiếu vắng điều gì đó. Cô cảm thấy mất kết nối với cuộc sống, như thể những thành tựu của mình không còn mang lại ý nghĩa hay mục đích thực sự.

“Chính những kỹ năng từng giúp tôi thành công trong thế giới doanh nghiệp lại bắt đầu giống như một cái lồng, giam tôi trong một cuộc sống không còn phù hợp với con người thật của mình”.

Cái bẫy danh tiếng của sự bận rộn

Nhiều người gắn giá trị bản thân với sự năng suất liên tục. Với cô Genovese, động lực luôn phải bận rộn không chỉ để đạt được điều gì đó mà còn xuất phát từ nhu cầu sâu xa muốn chứng minh giá trị của mình với người khác, vì cô chưa học được cách cảm thấy “đủ” chỉ bằng chính sự tồn tại của mình.

“Hệ thống phần thưởng của não giữ vai trò lớn trong việc củng cố hành vi, bao gồm cả làm việc quá mức”, cô Lila Landowski, nhà thần kinh học từng đoạt nhiều giải thưởng và giảng viên tại Đại học Tasmania, nói với The Epoch Times. Mỗi lần bạn sắp hoàn thành việc gì trong danh sách, hệ thống phần thưởng được kích hoạt, thúc đẩy bạn hoàn thành nốt và cho bạn một chút dopamin.

Cảm giác đó dễ chịu, nên bạn lại tiếp tục, cô Landowski cho biết. “Vấn đề là dopamin không quan tâm bạn đang làm gì”. Vì vậy, khi bạn bắt đầu gắn danh sách công việc với giá trị bản thân, và sự bận rộn trở thành một cách tự xoa dịu, bạn vô tình củng cố hành vi nghiện công việc.

Việc gắn giá trị bản thân vào thành tích có thể thúc đẩy con người làm việc chăm chỉ, nhưng đồng thời cũng làm tăng căng thẳng và giảm niềm vui thực sự.

Một nghiên cứu năm 2016 thực hiện trên học sinh trung học và sinh viên đại học cho thấy những người dựa vào thành tích để xác định giá trị bản thân thường có động lực cao nhưng cũng lo âu và kiệt sức hơn. Họ làm việc chăm chỉ để chứng minh bản thân hơn là vì hứng thú thật sự. Khi gặp thử thách, lối suy nghĩ dựa trên áp lực này có thể làm tăng căng thẳng và giảm khả năng kiên trì, cho thấy việc gắn giá trị bản thân với thành tích có thể gây hại cho sức khỏe và động lực lâu dài.

Tổn thương tinh thần và thể chất khi không bao giờ sống chậm lại

Làm việc nhiều giờ và chịu áp lực liên tục có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe cả tinh thần lẫn thể chất.

Tại Ba Lan, một trong những quốc gia châu Âu có điểm cân bằng công việc–cuộc sống thấp nhất, các nhà nghiên cứu đã theo dõi 500 chuyên gia thuộc tầng lớp trung lưu ở Warsaw trong 10 năm. Họ phát hiện rằng những người có sự mất cân bằng công việc–cuộc sống tệ hơn thì cũng có sức khỏe tinh thần và thể chất kém hơn. Mối liên kết này còn trở nên mạnh hơn theo thời gian, có lẽ do thay đổi lối sống và tư duy.

Trên toàn cầu, theo ước tính chung của Tổ chức Y tế Thế giới và Tổ chức Lao động Quốc tế, làm việc 55 giờ mỗi tuần hoặc hơn được cho là liên quan đến 4,9% ca tử vong do bệnh tim và 6,9% ca tử vong do đột quỵ.

Giờ làm kéo dài tạo ra “một cơn bão hoàn hảo” cho trái tim, với việc ngồi nhiều, căng thẳng cao, ngủ kém và ít thời gian cho thói quen lành mạnh, theo bác sĩ Jayne Morgan, chuyên gia tim mạch và phó chủ tịch phụ trách y khoa của Hello Heart.

Bà nói với The Epoch Times:

“Hệ tim mạch không bao giờ được nghỉ để hồi phục. Nhu cầu liên tục đó, cộng với việc bỏ bê lối sống lành mạnh, khiến nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ tăng đáng kể. Những người lúc nào cũng ‘bật chế độ làm việc’ thường có dấu hiệu căng thẳng tim mạch từ sớm, ngay cả khi họ còn trẻ và khỏe mạnh”.

Làm việc quá mức thậm chí có thể làm thay đổi cấu trúc não, ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và cảm xúc theo thời gian. Một nghiên cứu thí điểm trên nhân viên y tế cho thấy những người làm việc 52 giờ mỗi tuần hoặc hơn xuất hiện thay đổi nhìn thấy được ở các vùng não liên quan đến ra quyết định, điều hòa căng thẳng và kiểm soát cảm xúc. Điều này gợi ý rằng làm việc quá sức mãn tính có thể “tái định hình” cách não hoạt động.

Giáo sư Manoj Sharma thuộc Đại học Nevada, Las Vegas, cho biết:

“Dành thời gian nghỉ ngơi và kết nối với bản thân giúp giảm bớt ảnh hưởng của căng thẳng. Nếu thiếu cân bằng, nguy cơ lo âu, trầm cảm, thậm chí các bệnh mãn tính như tim mạch hoặc sa sút trí tuệ sẽ tăng lên”.

Khoảng cách cảm xúc

Sự bận rộn liên tục có thể vô tình dựng lên những bức tường cảm xúc lặng lẽ, không chỉ giữa chúng ta và những người mình yêu thương mà còn cả với chính mình. Khi mọi khoảnh khắc đều bị lấp đầy bởi công việc hoặc nhiệm vụ, sự kết nối thật lòng sẽ bị đẩy xuống hàng thứ yếu.

Một nghiên cứu công bố trên Frontiers in Psychology khảo sát hơn 1.200 nhân viên toàn thời gian ở Hoa Kỳ cho thấy những người đạt điểm cao trong thang đo nghiện công việc thường gặp khó khăn trong việc quản lý cảm xúc. Kết quả là họ có xu hướng dùng công việc để trốn tránh cảm xúc và tìm đến các thói quen đối phó không lành mạnh như ăn uống theo kiểu gây nghiện, dẫn đến gây hại thêm cho sức khỏe.

Với cô Genovese, sự bận rộn từng là một cơ chế đối phó – một cách để tránh đối diện với cảm xúc khó chịu. Việc luôn làm gì đó giúp cô tránh phải cảm nhận sâu hơn, nhưng sau này cô nhận ra rằng chính sự bận rộn liên tục ấy lại ngăn cản sự chữa lành bên trong.

Cô nói: “Trớ trêu thay, những người tôi yêu nhất lại nhận được ít sự hiện diện của tôi nhất. Tôi có mặt ở đó nhưng thiếu đi cảm xúc. Các cuộc trò chuyện chỉ ở mức bề mặt vì tâm trí tôi luôn ở nơi khác như lên kế hoạch, sửa chữa, cố gắng”.

Dấu hiệu sớm cho thấy sự bận rộn đang trở nên không lành mạnh gồm dễ cáu gắt, mệt mỏi dai dẳng và ít thời gian cho các mối quan hệ, giáo sư Sharma cho biết. “Theo thời gian, nó có thể dẫn đến lo âu, cảm giác tội lỗi khi không làm việc, kém tập trung, bỏ bê việc tự chăm sóc, hoặc sử dụng rượu và các chất khác để tự làm dịu. Trong một số trường hợp, căng thẳng tinh thần kéo dài thậm chí có thể kích hoạt các rối loạn như lưỡng cực”.

Tìm lại khoảng dừng

Bạn có thể bắt đầu phá vỡ chuỗi ngày bận rộn bằng cách nhìn nhận bản thân không phải qua những gì mình làm, mà còn qua con người thực sự của mình.

Theo các chuyên gia, mục tiêu không phải là ngừng đạt thành tựu mà là để cảm giác thành tựu của bạn rộng hơn công việc, bao gồm sống theo giá trị của mình, làm những điều mang lại niềm vui, và nuôi dưỡng những mối quan hệ ý nghĩa.

• Bắt đầu từ những điều nhỏ: Nghỉ ngắn trong ngày, đi bộ vài phút, duỗi người hoặc hít thở sâu. Những khoảng nghỉ này giúp điều hòa hệ thần kinh và cảm xúc.
• Quản lý thời gian hiệu quả: Tạo không gian cho các hoạt động ý nghĩa và cho kết nối xã hội.
• Tham gia nhóm hoặc cộng đồng: Để kết nối với những người có cùng sở thích.
• Thực hành thư giãn hoặc thiền chung: Giúp tăng cường gắn kết cảm xúc.
• Theo dõi các chỉ số sức khỏe: Huyết áp, cholesterol, đường huyết.
• Ưu tiên giấc ngủ: Hỗ trợ phục hồi cho cơ thể và tâm trí.

Cô Genovese nói:

“Việc chậm lại giờ đây là thực hành thiêng liêng của tôi. Tôi thiền buổi sáng thay vì kiểm tra email, là thở sâu trước khi ra quyết định, và nói ‘không’ mà không cảm thấy tội lỗi. Phiên bản mạnh mẽ nhất của bạn sẽ xuất hiện khi bạn cho phép mình dừng lại và kết nối lại với tâm hồn”.

Nếu bạn cũng yêu thích thiền định và muốn tìm kiếm sự cân bằng trong cuộc sống bộn bề, hãy thử tìm hiểu về Pháp Luân Công – môn khí công rèn luyện tâm-thân giữa đời thường đang được hàng trăm triệu người trên thế giới ưa chuộng tại đây.