Canada và Ấn Độ rơi vào vòng xung đột ngoại giao mới

Mối quan hệ giữa Ấn Độ và Canada đã trở nên căng thẳng do liên quan đến cáo buộc Chính phủ Ấn Độ tham gia vào vụ sát hại một thủ lĩnh phe ly khai người Sikh ở Canada. Hoa Kỳ kêu gọi Ấn Độ hợp tác điều tra.

Hôm thứ Ba (19/9), một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, giới chức Mỹ đã liên hệ chặt chẽ với các đối tác Canada về vấn đề này, và kêu gọi Ấn Độ hợp tác điều tra.

Quan chức này nói với các phóng viên tại một cuộc họp báo rằng họ đã liên hệ chặt chẽ với những người đồng cấp Canada về vấn đề này, và rất quan ngại về những cáo buộc trên.

Tháng 6 năm nay, Hardeep Singh Nijjar, một thủ lĩnh người Sikh Ấn Độ sống lưu vong ở Canada, đã bị bắn chết bên ngoài một ngôi đền Sikh ở ngoại ô Vancouver. Ông Nijjar suốt đời ủng hộ nền độc lập của đạo Sikh, nhưng Chính phủ Ấn Độ đã xác định ông là một kẻ khủng bố và ra lệnh bắt giữ ông.

Hôm thứ Hai (18/9), Thủ tướng Canada Justin Trudeau cáo buộc Chính phủ Ấn Độ có thể có liên quan. Ấn Độ nhanh chóng phản ứng bằng cách gọi những lời cáo buộc này là lố bịch.

Mối quan hệ giữa hai nước đã xấu đi nghiêm trọng, họ đã trục xuất các nhà ngoại giao hàng đầu của nhau.

Canada trục xuất quan chức tình báo hàng đầu của Ấn Độ. Ottawa đã trục xuất nhà ngoại giao Ấn Độ Pavan Kumar Rai, được cho là lãnh đạo cơ quan tình báo nước ngoài RAW của New Delhi ở Canada. New Delhi cũng cho các nhà ngoại giao Canada thời hạn 5 ngày để rời đi.

Quan hệ giữa New Delhi và Ottawa đang xuống thấp, chủ yếu do khác biệt quan điểm về cộng đồng người Sikh ở Canada.

Ấn Độ lo các hoạt động của cộng đồng người Sikh ở nước ngoài, đặc biệt là Canada, có thể khiến phong trào ly khai xuất hiện trở lại. Trong khi đó, Canada tuyên bố sẽ luôn bảo vệ “tự do ngôn luận, tín ngưỡng, biểu tình hòa bình” và có hành động đối phó sự thù hận.

Canada là quốc gia có cộng đồng người theo đạo Sikh lớn nhất bên ngoài Ấn Độ. Trong cuộc điều tra dân số năm 2021, có tới 770.000 người liệt kê đạo Sikh là tín ngưỡng tôn giáo của họ.

Ông Nijjar ủng hộ thiết lập một “nhà nước độc lập” gọi là Khalistan cho người Sikh từ các khu vực ở miền bắc Ấn Độ và một phần Pakistan. Chính phủ Ấn Độ coi phong trào Khalistan là mối đe dọa an ninh quốc gia, nhiều nhóm có liên quan được coi là “tổ chức khủng bố” theo Đạo luật Ngăn chặn các hành động phi pháp (UAPA).

Ông Nijjar cũng có tên trong danh sách phần tử khủng bố của Bộ Nội vụ Ấn Độ. Năm 2020, cơ quan điều tra quốc gia Ấn Độ cáo buộc Nijjar “tìm cách cực đoan hóa cộng đồng người Sikh trên thế giới để ủng hộ thành lập Khalistan”, “xúi giục người Sikh bỏ phiếu ly khai, chống lại Chính phủ Ấn Độ”.

Tại một cuộc họp báo, các quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nhấn mạnh tầm quan trọng của một cuộc điều tra minh bạch và toàn diện về vụ việc. Ông tin rằng điều quan trọng là phải tiến hành một cuộc điều tra đầy đủ và công khai, đồng thời Hoa Kỳ sẽ kêu gọi Chính phủ Ấn Độ hợp tác với cuộc điều tra.

Thủ tướng Trudeau cho biết, ông đã trực tiếp nêu vấn đề về vụ giết người này với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi trong Hội nghị Thượng đỉnh G20 diễn ra ở New Delhi vào tuần trước, và kêu gọi Chính phủ Ấn Độ làm việc với Canada để tìm ra tận gốc vấn đề này.

Tranh chấp ngoại giao là một đòn giáng mới vào mối quan hệ căng thẳng giữa Ấn Độ và Canada trong nhiều năm. Trước đó, New Delhi vốn không hài lòng với hoạt động ly khai của người Sikh ở Canada.

Hiện giờ, một vòng tranh chấp mới cũng đe dọa quan hệ thương mại. Do vậy, các cuộc đàm phán về một thỏa thuận thương mại được đề xuất đã bị đình trệ vào tuần trước.

Tình hình phát triển trong quan hệ Ấn Độ – Canada tiếp tục thu hút sự chú ý của quốc tế, khiến nhiều nhà quan sát chú ý đến các bước tiếp theo trong tranh chấp ngoại giao phức tạp và gây tranh cãi này.