Chiến lược nào của ông Trump khi nói Ukraine có thể giành lại toàn bộ lãnh thổ?

Tổng thống Trump đã gọi Nga là “hổ giấy” trong một bài đăng trên Truth Social hôm thứ Ba (23/9), tuy nhiên sau đó trong cuộc gặp với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan tại Nhà Trắng vào hôm thứ Năm (25/9), ông lại thay đổi và nói “tôi sẽ không bao giờ gọi bất kỳ ai là hổ giấy nữa”.  Ngoài ra, theo các nguồn tin trong và ngoài Nhà Trắng nói với The New York Post hôm thứ Tư, việc ông Trump nói Ukraine có thể giành lại toàn bộ vùng đất hiện đang bị Nga chiếm đóng với sự trợ giúp của EU và NATO là một “nước đi chiến lược” mới nhất của Tổng thống Mỹ nhằm thúc đẩy Nga quay lại bàn đàm phán.

Trong bài đăng trên Truth Social đề cập ở trên, ông Trump viết:

“Sau khi tìm hiểu và hoàn toàn nắm rõ tình hình quân sự và kinh tế giữa Ukraine và Nga, và sau khi chứng kiến những rắc rối kinh tế mà cuộc chiến này gây ra cho Nga, tôi cho rằng Ukraine, với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu, đang ở vị thế có thể chiến đấu và GIÀNH LẠI TOÀN BỘ lãnh thổ Ukraine như ban đầu. Với thời gian, sự kiên nhẫn và hỗ trợ tài chính từ châu Âu, đặc biệt là NATO, việc quay lại các đường biên giới gốc – nơi cuộc chiến này bắt đầu – hoàn toàn là khả thi. Tại sao không? Nga đã chiến đấu một cách vô định trong suốt ba năm rưỡi cho một cuộc chiến mà một cường quốc quân sự thực sự có thể đã kết thúc chưa đầy một tuần. Điều này không làm Nga trở nên khác biệt. Thực tế, điều đó chỉ khiến họ trông giống như một “con hổ giấy”.

Khi người dân sống ở Moscow, và tất cả các thành phố lớn, thị trấn và khu vực trên khắp nước Nga, nhận ra điều gì thực sự đang diễn ra trong cuộc chiến này — rằng họ gần như không thể mua được xăng do các hàng dài người đang xếp hàng, cùng với tất cả những vấn đề khác xảy ra trong nền kinh tế thời chiến của họ, nơi mà phần lớn tiền bạc đang bị chi tiêu vào cuộc chiến chống lại Ukraine — một đất nước có tinh thần vững mạnh và ngày càng tiến bộ — thì Ukraine sẽ có thể giành lại đất nước của mình theo nguyên trạng. Và ai biết được, có thể còn đi xa hơn nữa!

Putin và nước Nga đang gặp RẮC RỐI LỚN về kinh tế, và đây là thời điểm để Ukraine hành động. Dù sao đi nữa, tôi vẫn cầu chúc những điều tốt đẹp cho cả hai quốc gia. Chúng tôi sẽ tiếp tục cung cấp vũ khí cho NATO, để NATO sử dụng chúng theo cách họ muốn.

Chúc may mắn đến tất cả!

DONALD J. TRUMP,
TỔNG THỐNG HỢP CHỦNG QUỐC HOA KỲ”

NYP cho biết khi được hỏi vào thứ Tư rằng liệu thông điệp của ông Trump có phải là một “nước đi chiến lược nhằm thúc đẩy đàm phán” hay không, một quan chức Nhà Trắng trả lời: “Đúng vậy”.

“Mọi chuyện không báo hiệu sự thay đổi chính sách cụ thể nào,” một nguồn tin thân cận với chính quyền xác nhận. “Đây là một chiến thuật đàm phán rõ ràng và dễ hiểu để gây áp lực lên Nga”.

Tờ báo cho biết, tuyên bố trên của ông Trump căn cứ trên thông tin mới chi tiết về những khó khăn quân sự và tài chính của Moscow, theo một nguồn tin quen thuộc với các cuộc thảo luận.

Trích số liệu từ Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cho thấy, Nga đã giành được rất ít lãnh thổ so với số lượng thương vong mà lực lượng của họ phải gánh chịu trong những tháng gần đây.

Lực lượng Moscow đã tiến được tổng cộng 1.910,39 km² (737,6 dặm vuông) bên trong lãnh thổ Ukraine từ tháng 5 đến tháng 8 năm nay, trong khi chịu 130.160 binh sĩ thương vong trong cùng thời gian — một “tỷ lệ thương vong cực kỳ cao” theo định nghĩa của ISW.

Sự suy giảm kinh tế của Nga, trong khi đó, là kết quả của việc doanh thu từ dầu mỏ sụt giảm và việc sử dụng hết các “nguồn lực tự do” như tài sản thanh khoản từ Quỹ Phúc lợi Quốc gia của nước này.

Ví dụ, trong tháng 8 năm nay, doanh thu xuất khẩu dầu của Nga giảm xuống còn 13,5 tỷ USD từ 14,4 tỷ USD của tháng trước, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).

Trong 8 tháng đầu năm nay, giá trị xuất khẩu dầu của Moscow đạt 110,6 tỷ USD, giảm 16% so với cùng kỳ năm 2024.

Trong khi đó, Bộ Tài chính Nga hôm thứ Tư đã đề xuất tăng thuế giá trị gia tăng (VAT) của nước này thêm 2 điểm phần trăm, lên 22%, và điều chỉnh dự báo tăng trưởng kinh tế trong năm nay xuống còn 1% so với 4,3% của năm 2024.

Người dân Nga cũng đang phải đối mặt với tình trạng thiếu xăng do các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái tầm xa của Ukraine nhắm vào các nhà máy lọc dầu, theo tiết lộ từ Mark Montgomery, một chuẩn đô đốc Hải quân đã nghỉ hưu và là nghiên cứu viên cấp cao tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ.

“Khi nền kinh tế của ông ấy [Putin] gặp áp lực,” ông Montgomery nhận định, “ông ta sẽ buộc phải lựa chọn giữa việc chi tiền cho bộ máy chiến tranh hoặc trả tiền – hoặc có thể là các khoản chi cho – những người đã giúp ông ấy duy trì đa số vững chắc trong nước.”

“Tổng thống đang nói rất rõ rằng Nga đang ở vị thế rất yếu,” Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói với Jessie Watters của Fox News vào tối thứ Ba.

“Và ông ấy hoàn toàn đúng. Họ là một quốc gia rộng lớn với quân đội hùng hậu. Họ có một nền kinh tế thời chiến. Nhưng đã 3 năm rưỡi trôi qua và hãy nhìn cách Ukraine đã tự vệ,” bà nói thêm.

“Nếu Nga tiếp tục từ chối đàm phán một cách thiện chí, tôi nghĩ điều đó sẽ rất, rất tồi tệ cho đất nước họ,” Phó Tổng thống JD Vance đồng tình hôm thứ Tư. “Đó là điều mà tổng thống muốn nhấn mạnh. Đây không phải là một sự thay đổi lập trường. Đây là sự thừa nhận thực tế trên thực địa,” ông Vance nói.

Tổng thống Ukraine Zelensky phát biểu hôm thứ Ba rằng ông Trump đang dần nhận ra những tuyên bố của ông Putin về việc kiểm soát toàn bộ chiến trường chỉ là “câu chuyện cổ tích”. “Tôi nghĩ ông ấy biết nhiều chi tiết hơn trước đây, và tôi vui mừng vì điều đó, và tôi biết ơn ông ấy cũng như có thể cả những người đã báo cáo cho ông ấy,” ông Zelensky nói.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hôm thứ Tư (24/9) trả lời phỏng vấn CNN cho biết: “Quan trọng nhất là, theo thời gian và qua bằng chứng, Tổng thống Trump đã nhận ra rằng ông Putin là kẻ xâm lược, không muốn hòa bình, và các quy tắc quốc tế cần phải được tôn trọng rõ ràng – đó cũng là thông điệp cốt lõi mà ông ấy đưa ra ngày hôm qua”.

Phía Nga nói gì?

Bộ Quốc phòng Nga đã báo cáo những tiến triển ổn định trong những tháng gần đây, đặc biệt là tại Cộng hòa Nhân dân Donetsk. Quân đội Nga đã kiểm soát 4.700 km2 và 205 khu định cư trong năm nay, Bộ Quốc phòng Nga cho biết hôm thứ Năm (25/9).

Bình luận về phát biểu ban đầu của Trump hôm thứ Tư, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói đùa: “Nga không phải là hổ. Nga thường được liên tưởng đến gấu. Không có thứ gọi là ‘gấu giấy’, và Nga là một con gấu thực sự.”

Theo ông Peskov, nền kinh tế Nga đã chứng minh khả năng thích ứng đáng chú ý trước các lệnh trừng phạt sâu rộng của phương Tây, mặc dù vẫn tồn tại một số “vấn đề”. Nền kinh tế Nga gần đây có dấu hiệu chậm lại, so với mức tăng trưởng 4,1% vào năm 2023 và 4,3% vào năm 2024. Dự kiến ​​vẫn sẽ tăng trưởng ở mức 2,5% trong năm nay.

Giáo sư Mearsheimer: Trump muốn “rửa tay” khỏi cuộc xung đột Nga – Ukraine

Trong cuộc phỏng vấn trên YouTube hôm 25/9 với ông Dienel Davis, một sĩ quan quân đội Hoa Kỳ đã nghỉ hưu và là một nhà phân tích chính sách đối ngoại, Giáo sư John Mearsheimer đã thảo luận về sự thay đổi trong tuyên bố gần đây của ông Trump về tình hình Nga – Ukraine.

Trước tuyên bố bất ngờ của ông Trump rằng Ukraine có thể chiến thắng và giành lại toàn bộ lãnh thổ đã mất, thậm chí có thể cả lãnh thổ của Nga, và gọi Nga là “hổ giấy”, ông Mearsheimer cho rằng đây là một tuyên bố khó tin, vì Ukraine đang ở trong tình thế vô vọng, và ông Trump cũng không giải thích Ukraine làm thế nào để có thể đảo ngược tình hình trên chiến trường, cũng như ông Trump không đề cập đến việc Hoa Kỳ sẽ làm gì để đạt được điều này. Thay vào đó, Trump giao trách nhiệm này lại cho EU và Ukraine, nói rằng Mỹ sẽ cung cấp vũ khí qua NATO nhưng NATO sẽ quyết định cách sử dụng chúng.

Ông Mearsheimer diễn giải rằng Tổng thống Trump đang “rửa tay” khỏi cuộc xung đột để tự bảo vệ mình khi Ukraine thua trận, tránh bị đổ lỗi là đã cắt viện trợ.

Mặc dù ông Zelensky đã phản ứng một cách ngoại giao, cho rằng tuyên bố của ông Trump “tích cực” và cho thấy Mỹ sẽ hỗ trợ Ukraine “đến cùng”. Tuy nhiên, ông Mearsheimer tin rằng ông Zelensky hiểu rõ ông Trump không cung cấp đủ phương tiện để Ukraine giành lại lãnh thổ đã mất.

Cùng suy nghĩ với ông Mearsheimer, Nghị sĩ đối lập Aleksey Goncharenko của Ukraine lập luận rằng ông Zelensky đã hiểu sai thông điệp của Tổng thống Trump, và cảnh báo rằng điều này có thể dẫn đến một cuộc phản công mới đầy tốn kém. Theo ông Goncharenko, ông Trump thực chất đang nói với Ukraine và EU rằng: “Tự các người lo liệu đi. Tôi hy vọng các người làm được. Chúc may mắn!”. 

Ông Trump nhiều lần nhấn mạnh rằng ông Biden đã chi 350 tỷ đô cho Ukraine. Nhưng không giống như người tiền nhiệm, ông Trump đã từ chối gửi một lượng lớn viện trợ quân sự trực tiếp của Mỹ cho Ukraine, thay vào đó ông kêu gọi các quốc gia NATO châu Âu mua vũ khí Mỹ để trang bị cho lực lượng Ukraine. Trump thậm chí từng thừa nhận Mỹ đang kiếm tiền từ cuộc chiến ở Ukraine dù ông không muốn.

Phát biểu với các phóng viên tại Nhà Trắng vào thứ Sáu (19/9), ông Trump từng nói:

“Chúng ta không chi bất kỳ khoản tiền nào cho cuộc chiến. Mọi người biết đó, chúng ta được trả tiền cho mọi thứ chúng ta gửi đi. Không giống như Biden, ông ấy đã cho họ 350 tỷ đô la và điều đó thật sốc. Chúng ta không chi bất kỳ khoản tiền nào cho cuộc chiến. Cuộc chiến đang được NATO tài trợ. NATO đang mua thiết bị của chúng ta. Trên thực tế, chúng ta không muốn kiếm tiền từ cuộc chiến đó. Tôi không muốn, nhưng chúng ta thực sự đang kiếm tiền từ cuộc chiến đó vì họ đang mua thiết bị của chúng ta như mọi người đã biết … NATO, như mọi người đã biết, gánh phần trọng yếu, đang tài trợ toàn bộ. Họ đang trả tiền cho tên lửa, cho xe tăng. Họ đang trả tiền cho bất cứ thứ gì được gửi đến đó. Những thứ đó đến NATO và sau đó NATO làm những gì họ muốn với nó. Trong trường hợp này, tôi đoán họ đưa nó cho Ukraine. Đó là một cuộc chiến rất buồn. Đó là một cuộc chiến lẽ ra không bao giờ xảy ra.”

Về những cáo buộc liên tục gần đây cho rằng máy bay Nga xâm nhập không phận của NATO, ông  Mearsheimer cho rằng Nga không cố ý gây xung đột với NATO và NATO đang thổi phồng các sự kiện chỉ để củng cố liên minh và cam kết của Mỹ với cuộc chiến Ukraine.

Trong cuộc gặp với Tổng thống Zelensky hôm thứ Ba (23/9), một phóng viên đã hỏi ông Trump liệu ông có cho rằng các nước NATO nên bắn hạ máy bay Nga xâm nhập không phận của họ hay không, ông Trump trả lời: “Có”. Khi được hỏi phản ứng về việc Đan Mạch nói rằng có một số drone khiến sân bay phải đóng cửa, có thể là hành động phá hoại từ Nga, ông Trump khẳng định “Mỹ sẽ chưa có phản ứng cụ thể cho đến khi tôi biết chính xác điều gì đã xảy ra”. Về câu hỏi liệu có sẵn sàng hỗ trợ các đồng minh NATO nếu họ bắn hạ máy bay Nga không, ông đáp điều đó “tùy vào hoàn cảnh”. Trước đó vào thứ Năm tuần trước (11/9) khi được hỏi về cáo buộc “drone Nga xâm nhập Ba Lan”, ông Trump trả lời rằng “Có lẽ đó chỉ là nhầm lẫn. Nhưng dù sao đi nữa, tôi không hài lòng với bất cứ điều gì liên quan đến toàn bộ tình huống này. Nhưng hy vọng nó sẽ kết thúc”.

Tổng thư ký NATO Mark Rutte hôm thứ Ba (23/9) cho biết “Các quyết định về việc có nên tấn công máy bay xâm nhập, chẳng hạn như nổ súng vào chúng, được đưa ra theo thời gian thực và luôn dựa trên thông tin tình báo sẵn có liên quan đến mức độ đe dọa do máy bay gây ra”. Ông cho biết trong sự cố bị cáo buộc tại Estonia, “lực lượng NATO đã lập tức đánh chặn và hộ tống máy bay mà không leo thang tình hình, vì không đánh giá thấy có mối đe dọa tức thì nào”.

Bảo Minh