Ông Trump tiếp ông Erdogan: Có thể sẽ cho phép bán máy bay chiến đấu F-35

Bảo Minh
•
Thứ Sáu, 26/09/2025

Tổng thống Mỹ Donald Trump vào thứ Năm (25/9) đã tiếp đón Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại Nhà Trắng, tuyên bố rằng “có thể sớm dỡ bỏ” các lệnh trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ và cho phép nước này mua máy bay chiến đấu F-35, nhưng cũng yêu cầu phía Thổ Nhĩ Kỳ ngừng nhập khẩu dầu từ Nga nhằm gây áp lực buộc Nga chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine.

Trump Erdogan — Tổng thống Mỹ Donald Trump vào thứ Năm (25/9) đã tiếp đón Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại Nhà Trắng. (Ảnh chụp màn hình video)

Đây là chuyến thăm Nhà Trắng đầu tiên của ông Erdogan trong 6 năm qua. Khi hai người ngồi cạnh nhau tại Phòng Bầu dục, ông Trump đã gọi ông Erdogan là “người rất cứng rắn”, nói rằng mối quan hệ giữa hai người “luôn tốt đẹp”, và nhấn mạnh rằng tình bạn cá nhân này là chìa khóa để thúc đẩy các thỏa thuận song phương.

Thương mại và Quốc phòng

Tổng thống Trump nói: “Nếu cuộc hội đàm diễn ra suôn sẻ, việc dỡ bỏ trừng phạt gần như sẽ được thực hiện ngay lập tức”. Ông cũng cho biết ông Erdogan “rất có thể sẽ thành công trong việc mua những gì ông ấy muốn mua”, ám chỉ Thổ Nhĩ Kỳ có thể được tái gia nhập chương trình F-35 đã bị đình chỉ trước đó.

Phía Mỹ đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2020 với lý do nước này mua hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga, vi phạm các thỏa thuận giữa các quốc gia thành viên NATO, và khiến Thổ Nhĩ Kỳ bị loại khỏi dự án F-35, mất tư cách là bên mua và nhà sản xuất của F-35.

Ông Erdogan cho biết các vấn đề như F-35 và F-16, chiến tranh khu vực, năng lượng và thương mại sẽ là trọng tâm của cuộc gặp lần này.

Với tư cách là lực lượng quân sự lớn thứ hai trong NATO, Thổ Nhĩ Kỳ mong muốn tăng cường năng lực không quân để đối phó với các mối đe dọa ngày càng gia tăng tại Trung Đông, Đông Địa Trung Hải và Biển Đen (nơi tiếp giáp với Nga và Ukraine).

Trong cuộc họp báo, khi được hỏi về việc Tổng thống Erdogan đang dỡ bỏ thuế quan đối với hàng hóa Mỹ và tác động của nó đối với sản xuất tại Mỹ, ông Trump đã xác nhận điều này. Ông Trump trả lời: “Chúng tôi sẽ nói về thuế quan”, và thêm rằng: “Ông ấy đã dỡ bỏ chúng. Chà, chúng tôi sẽ nói về điều đó”. Điều này cho thấy mối quan tâm của cả hai nhà lãnh đạo trong việc giải quyết các rào cản thương mại. Việc Thổ Nhĩ Kỳ dỡ bỏ thuế quan có thể được coi là một bước đi tích cực nhằm củng cố quan hệ kinh tế song phương và có thể mở đường cho nhiều cuộc thảo luận về thương mại sau này.

Chiến tranh Ukraine

Mặc dù Trump và Erdogan đã đạt được đồng thuận về chính sách Syria, với việc cả hai bên đều kiên quyết ủng hộ chính quyền trung ương Syria, nhưng ông Trump vẫn bày tỏ lo ngại về việc Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục mua dầu từ Nga. Ông nói: “Tôi hy vọng ông ấy sẽ ngừng mua dầu từ Nga, đặc biệt là trong lúc Nga vẫn đang tấn công Ukraine một cách tàn bạo.”

Thổ Nhĩ Kỳ là một trong 3 quốc gia ở châu Âu mua dầu Nga nhiều nhất, cùng với Hungary và Slovakia.

Cuộc chiến ở Ukraine là một chủ đề được nhắc đi nhắc lại. Tổng thống Trump bày tỏ sự thất vọng sâu sắc đối với cuộc xung đột, gọi đó là “đáng hổ thẹn” và là “sự lãng phí sinh mạng con người”. Ông lặp lại thông điệp cuộc chiến sẽ “không bao giờ xảy ra nếu tôi là tổng thống”.

Khi được hỏi về khả năng hòa giải giữa Putin và Zelensky, Tổng thống Trump đã ca ngợi vai trò của ông Erdogan, nói rằng ông “được cả hai người họ rất tôn trọng” và “có thể có ảnh hưởng lớn”.

Trong phần thảo luận về cuộc chiến ở Ukraine, ông Trump đã đưa ra một nhận xét đáng chú ý: “Tôi sẽ không bao giờ gọi bất kỳ ai là hổ giấy, nhưng Nga đã chi hàng triệu triệu đô la cho bom, tên lửa, đạn dược và sinh mạng của họ, và họ hầu như không giành được đất đai nào”. Phát biểu của ông được cho là có phần giảm nhẹ sau bài đăng chế giễu Nga là “hổ giấy” trên Truth Social vào thứ Ba (23/9) tuần này, tuy nhiên vẫn bộ lộ thất vọng rõ rệt về sự không đáng có của cuộc chiến.

Tình hình ở Gaza và các vấn đề khác

Ông Erdogan tái khẳng định sẵn sàng hợp tác với phương Tây để tái mở cửa Học viện Thần học Halki (Heybeliada Theological School) – vốn đã bị đóng cửa từ năm 1971 – nhằm cải thiện quan hệ với Hy Lạp và Liên minh châu Âu.

Học viện Thần học Halki là một cơ sở đào tạo giáo sĩ quan trọng của Chính thống giáo, bị Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đóng cửa vào năm 1971, trở thành một trong những vấn đề tôn giáo gây tranh cãi lâu dài được Hy Lạp và EU đặc biệt quan tâm.

Một chi tiết khác trong cuộc họp báo là khi Tổng thống Trump nhắc lại vai trò của Tổng thống Erdogan trong việc trả tự do cho Mục sư Brunson. Ông Trump gọi đó là “một điều tuyệt vời cho cộng đồng Cơ đốc giáo của chúng tôi, cộng đồng Tin lành của chúng tôi.”.

Ông nhấn mạnh rằng Mục sư Brunson đã phải đối mặt với mức án 35 năm tù trước khi ông can thiệp. “Sau khi tôi gọi Tổng thống [Erdogan], mục sư đã được thả, đó là một điều tuyệt vời,” ông Trump nói. Ông khẳng định rằng cộng đồng Tin lành “thực sự, thực sự muốn điều đó”, và ông “luôn ghi nhớ” hành động này của Tổng thống Erdogan. Lời nói của ông Trump cho thấy hành động này đã củng cố mối quan hệ cá nhân giữa hai nhà lãnh đạo và có tầm quan trọng đặc biệt đối với một nhóm cử tri cốt lõi của ông.

Tuy nhiên, giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn còn tồn tại bất đồng về vấn đề Israel. Thổ Nhĩ Kỳ đã lên án hành động của quân đội Israel tại Gaza là “diệt chủng”, điều này có thể làm gia tăng yếu tố bất định trong quá trình đàm phán giữa hai nước.