Mỹ tung đòn trừng phạt mới: 29 tàu dầu “bóng ma” của Iran bị đưa vào danh sách đen

Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) thuộc Bộ Tài chính Mỹ hôm thứ Năm (18/12) tuyên bố áp đặt các biện pháp trừng phạt có mục tiêu đối với 29 tàu chở dầu và các công ty quản lý liên quan. Động thái này nhằm phá vỡ “hạm đội tàu bóng ma” chuyên vận chuyển dầu cho Iran, qua đó cắt đứt nguồn tài chính nuôi dưỡng tham vọng mở rộng quân sự của Tehran.

Bộ Tài chính Mỹ cho biết, các tàu và doanh nghiệp bị trừng phạt đã sử dụng những thủ đoạn vận tải gian dối để vận chuyển các lô hàng trị giá hàng trăm triệu USD. Washington nhấn mạnh rằng các lệnh trừng phạt đối với Iran xuất phát từ chương trình hạt nhân của nước này cũng như việc hỗ trợ các lực lượng ủy nhiệm vũ trang tại Trung Đông. Trong khi đó, Iran khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ phục vụ mục đích dân sự.

Thứ trưởng Bộ Tài chính phụ trách khủng bố và tình báo tài chính John Hurley nhấn mạnh Mỹ sẽ “tiếp tục tước đoạt khả năng của chế độ Iran trong việc sử dụng nguồn thu từ dầu mỏ để tài trợ cho các chương trình quân sự và vũ khí”, đồng thời tái khẳng định chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ không bao giờ cho phép Iran sở hữu vũ khí hạt nhân.

Hành động lần này được thực hiện theo Sắc lệnh hành pháp số 13902, đánh dấu việc chính sách của Mỹ đối với Iran đã chuyển sang giai đoạn tấn công trực diện vào các thực thể kinh tế. Sau khi năm vòng đàm phán hạt nhân gián tiếp giữa hai bên thất bại từ tháng 6, các nỗ lực ngoại giao rơi vào bế tắc và tình hình nhanh chóng leo thang. Tiếp đó là 12 ngày giao tranh trên không, trong đó Israel và Mỹ phối hợp không kích nhiều cơ sở hạt nhân của Iran.

Ông Hurley nhấn mạnh: “Bộ Tài chính sẽ tiếp tục cắt đứt nguồn thu từ dầu mỏ mà chế độ Iran dùng để tài trợ cho các chương trình quân sự và vũ khí của mình.”

Thủ đoạn né tránh của “hạm đội tàu bóng ma”

“Hạm đội tàu bóng ma” là thuật ngữ dùng để chỉ các tàu vận chuyển dầu mỏ bị trừng phạt. Những tàu này thường đã cũ, quyền sở hữu mập mờ, và không có bảo hiểm cao cấp đạt chuẩn quốc tế – điều mà các tập đoàn dầu mỏ lớn và hầu hết các cảng biển đều yêu cầu.

Các thực thể bị trừng phạt đã sử dụng mạng lưới công ty vỏ bọc tại nhiều khu vực pháp lý khác nhau để che giấu chủ sở hữu thực sự, vận chuyển các sản phẩm như dầu thô, dầu nhiên liệu, nhựa đường và condensate, với tổng giá trị lên tới hàng trăm triệu USD.

Trong đợt trừng phạt hôm thứ Năm, Mỹ đặc biệt nêu đích danh doanh nhân Ai Cập Hatem Elsaid Farid Ibrahim Sakr, cáo buộc mạng lưới do ông này kiểm soát đã phối hợp với các công ty có liên hệ với Bộ Quốc phòng Iran. Kể từ khi Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng, Mỹ đã trừng phạt hơn 180 tàu liên quan, nhằm đẩy cao chi phí thương mại và bóp nghẹt lợi nhuận của Iran.

Mở rộng đòn đánh: Vai trò trung tâm của Trung Quốc

Ngoài việc nhắm vào các đội tàu của Iran, Washington gần đây còn gia tăng trấn áp các mạng lưới né tránh trừng phạt trên phạm vi toàn cầu.

Ngày 10/12, Mỹ đã thu giữ tàu chở dầu Skipper ngoài khơi Venezuela. Con tàu này, trước đây mang tên Adisa, từng bị chính quyền Tổng thống Biden trừng phạt từ năm 2022 vì liên quan đến hoạt động buôn lậu dầu của Iran.

Chủ tịch Ủy ban đặc biệt của Hạ viện Mỹ về đối phó Trung Quốc, ông John Moolenaar, cho biết ảnh vệ tinh cho thấy tàu Skipper đã hoạt động theo mô hình tàu ma, tiến hành chuyển dầu từ tàu sang tàu tại Biển Đông với tàu chở dầu Luois do Trung Quốc kiểm soát.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nhấn mạnh rằng ĐCSTQ đã trở thành khách hàng và trung tâm vận hành không thể thiếu trong mạng lưới né tránh trừng phạt của Iran và Venezuela. Hiện nay, Quốc hội Mỹ đang thúc giục Bộ Tài chính mở rộng điều tra và trừng phạt thêm nhiều tàu chở dầu do Trung Quốc kiểm soát có liên quan đến các hoạt động chuyển tải trái phép này.