Thái Lan và Campuchia ký thỏa thuận ngừng bắn, chấm dứt giao tranh biên giới

Hôm thứ Bảy (27/12), Thái Lan và Campuchia chính thức ký thỏa thuận ngừng bắn, chấm dứt các cuộc giao tranh dữ dội kéo dài nhiều tuần qua dọc theo tuyến biên giới chưa được phân định dài 817 km.

Cuộc xung đột này được đánh giá là nghiêm trọng nhất giữa hai nước trong nhiều năm, với việc sử dụng máy bay chiến đấu, rocket và pháo hạng nặng, khiến ít nhất 101 người thiệt mạng và buộc tổng cộng hơn 500.000 người dân ở khu vực biên giới hai bên phải sơ tán.

Thỏa thuận có hiệu lực từ 5h sáng theo giờ GMT (tức 12h trưa theo giờ địa phương), được Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Natthaphon Narkphanit và Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Seiha cùng ký tại một trạm kiểm soát biên giới, đánh dấu sự hạ nhiệt tạm thời của tình hình khu vực.

Theo thỏa thuận then chốt này, hai bên cam kết lập tức chấm dứt mọi hành động thù địch và duy trì nguyên trạng việc triển khai lực lượng hiện nay, không tiến hành bất kỳ hoạt động điều quân hay tăng viện nào nhằm tránh làm leo thang căng thẳng.

Hai bên cũng nhất trí rõ ràng rằng các hoạt động quân sự không được xâm phạm không phận của nhau. Bộ Quốc phòng Campuchia đặc biệt nhấn mạnh rằng trong đợt xung đột vừa qua, chỉ có Thái Lan tiến hành các cuộc không kích, trong đó đợt tấn công gần nhất diễn ra vào sáng thứ Bảy, ngay trước thời điểm lệnh ngừng bắn có hiệu lực.

Như một biện pháp cụ thể nhằm giảm căng thẳng, nếu lệnh ngừng bắn được duy trì đầy đủ trong 72 giờ, Thái Lan sẽ trao trả 18 binh sĩ Campuchia bị giam giữ kể từ các cuộc đụng độ hồi tháng 7, đây là yêu cầu then chốt của phía Campuchia trong các cuộc đàm phán.

Về hậu quả nhân đạo và thương vong, các số liệu chính thức cho thấy cái giá nặng nề của cuộc xung đột. Theo thống kê, kể từ khi giao tranh bùng phát trở lại ngày 7/12, phía Thái Lan có 26 binh sĩ và 1 dân thường thiệt mạng trong chiến đấu, cùng 44 dân thường khác tử vong do những gì Thái Lan gọi là “tác động ngoài ý muốn”. Phía Campuchia chưa công bố con số thương vong quân sự cụ thể, nhưng cho biết đã có 30 dân thường thiệt mạng và 90 người bị thương.

Để giải quyết vấn đề tái định cư, các bộ trưởng hai nước đã nhất trí thu xếp cho người dân phải di dời được trở về các khu vực biên giới, đồng thời tái khẳng định rằng trong tương lai, không bên nào được sử dụng vũ lực nhằm vào dân thường.

Nhằm bảo đảm việc thực thi thỏa thuận ngừng bắn, hai bên đồng ý để Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cử một nhóm quan sát viên giám sát, kết hợp với các cơ chế điều phối trực tiếp song phương.

Bên cạnh việc thiết lập kênh liên lạc giữa lãnh đạo quân đội hai nước, hai bên cũng sẽ tiếp tục đối thoại thông qua cơ chế Ủy ban Biên giới Chung, nhằm ngăn chặn nguy cơ leo thang do hiểu lầm. Thỏa thuận còn bao gồm nhiều điều khoản chức năng khác, như cam kết tuân thủ các công ước quốc tế về chống mìn, giải quyết tranh cãi liên quan đến việc binh sĩ Thái Lan bị thương do mìn mới chôn gần đây, cũng như tăng cường hợp tác chống tội phạm lừa đảo qua mạng xuyên quốc gia đang gia tăng trong những năm gần đây.

Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay, trong cuộc điện đàm hôm thứ Năm (25/12) với Thủ tướng Campuchia Hun Manet, Ngoại trưởng Rubio đã kêu gọi thực thi đầy đủ Thỏa thuận Hòa bình Kuala Lumpur được ký tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN, đồng thời nhấn mạnh Mỹ sẵn sàng hỗ trợ thúc đẩy các cuộc thảo luận khi cần thiết.

Phó phát ngôn viên chính của Bộ Ngoại giao Mỹ, ông Tommy Pigott, cho biết lập trường của Washington là bảo đảm hòa bình lâu dài giữa Campuchia và Thái Lan cũng như ổn định khu vực.

Hồi tháng 7, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim từng cùng làm trung gian cho một thỏa thuận ngừng bắn giữa Thái Lan và Campuchia. Tuy nhiên, thỏa thuận này đã đổ vỡ vào đầu tháng 12. Dù ông Anwar và ông Trump đã tìm cách tái can dự, phải đến sau Hội nghị đặc biệt của các ngoại trưởng ASEAN tại Kuala Lumpur và ba ngày đàm phán căng thẳng trực tiếp tại khu vực biên giới, hai bên mới đạt được đồng thuận mới lần này.

Dù đã ký thỏa thuận mới, hai bên khẳng định việc này không ảnh hưởng đến tiến trình phân định biên giới đang diễn ra giữa hai nước, đồng thời nhấn mạnh rằng các tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ vẫn cần tiếp tục được giải quyết thông qua đối thoại song phương.