Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nói Hamas không phải khủng bố, hủy chuyến đi tới Israel

“Hamas không phải tổ chức khủng bố, mà là giải phóng quân và nhóm thánh chiến… bảo vệ đất đai và nhân dân của mình,” Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan tuyên bố và kêu gọi ngừng bắn lập tức ở Gaza và dỡ bỏ các ngăn chặn viện trợ cho Gaza.

Trong phát biểu với nhiều chủ đề khác nhau ở Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ hôm Thứ Tư, có đoạn Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan nói với các nhà lập pháp trong đảng AK của ông:

“Hamas không phải tổ chức khủng bố, mà là giải phóng quân và nhóm thánh chiến (mujahideen) đang chiến đấu để bảo vệ đất đai và nhân dân của mình.”

Ông đã dùng một từ Ả-Rập “mujahideen” để nói về các chiến binh chiến đấu vì lý tưởng tín ngưỡng của họ. Bài thuyết của ông khá mạnh mẽ và được tán dương trong Quốc hội.

• Ông Erdogan trình bức tranh đất đai mà Palestine bị mất đi qua các năm vào tay Israel:

Theo Reuters bình luận, ông Erdogan là người vẫn ủng hộ giải pháp 2 nhà nước cho xung đột Israel-Palestine nhiều năm qua.

Tuy Thổ Nhĩ Kỳ là một thành viên NATO, nhưng Tổng thống Erdogan chưa từng lên án Hamas là một tổ chức khủng bố như các thành viên khác của liên minh quân sự này.

Từ khi cuộc xung đột bắt đầu vào 7/10, ông Erdogan đã lên án Israel và kêu gọi Israel kiềm chế các hành động bạo lực của mình.

Ông Erdogan cũng chỉ trích các cường quốc phương Tây ủng hộ việc Israel ném bom Gaza. Ông kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức, dỡ bỏ mọi cản trở để viện trợ nhân đạo được đưa vào Gaza. Ông cũng kêu gọi các nước Hồi giáo cùng hợp tác để ngăn chặn bạo lực.

“Thủ phạm của vụ thảm sát và tàn phá đang diễn ra ở Gaza là những kẻ cung cấp hậu thuẫn không giới hạn cho Israel,” ông Erdogan phân tích. “Israel tấn công vào Gaza, đối với chính họ cùng những người hậu thuẫn họ, đó là giết người và bệnh tâm thần… Trong bức tranh này, những giọt nước mắt mà các thế lực phương Tây dành cho Israel, trong khi nhắm mắt làm ngơ trước sự tàn bạo ở Gaza, không có gì khác ngoài biểu hiện rõ ràng sự dối trá.”

Ông cũng nhân dịp đó tuyên bố hủy chuyến công du Israel của mình, nói “Chúng tôi đã có kế hoạch tới Israel. Giờ nó đã bị hủy, chúng tôi sẽ không đi.”

“Tôi mời tất cả các quốc gia có lý trí và lương tâm hãy gây áp lực lên chính quyền Netanyahu để có thể trở về được một Israel tỉnh táo,” ông kêu gọi các nước, và gọi những việc mà Israel đang làm ở Gaza ở “tội ác chống phá nhân loại.”

Trong một chương trình của Al Jazeera, phóng viên hỏi rằng những bình luận hôm 25/10 có phải là sự thay đổi quan điểm của ông Erdogan hay không?

Khách mời Resul Serdar của chương trình đã trả lời rằng không thể coi đó là sự thay đổi quan điểm, bởi vì từ xưa đến nay ông Erdogan chưa từng bao giờ nói Hamas là tổ chức khủng bố. Nhưng có thể coi đó là những phát biểu mới của ông, vì trước đó ông Erdogan không nói mạnh như vậy.

Ngoài ra, nếu đặt vào bối cảnh người Palestine bị mất đất và vị áp bức, hiểu theo nghĩa nào đó thì lời ông Erdogan miêu tả Hamas là giải phóng quân và thánh chiến thì cũng không hoàn toàn sai, theo phân tích của ông Serdar.

Theo bình luận của Politico, lần phát biểu này của ông Erdogan là đi ngược lại vai trò “người trung gian hòa giải” cho xung đột Israel-Palestine, vài trò mà ông từng nêu lên trong quãng thời gian gần đây.

Theo Politico những quan điểm của ông Erdogan là trái ngược lại với EU và NATO, nơi Thổ Nhĩ Kỳ làm thành viên. Vì hiện nay EU và NATO đều lên án mạnh mẽ Hamas là tổ chức khủng bố.

Phương Tây mặc dù nói rằng Israel nên tự kiềm chế bạo lực và kêu gọi nới lỏng phong tỏa để viện trợ nhân đạo có thể được đưa vào, nhưng trên thực tế thì phương Tây dẫn đầu bởi Mỹ là những bên hậu thuẫn mạnh mẽ cho Israel, và cho các hành động quân sự của Israel, theo phân tích của Politico.

Theo Reuters chỉ ra, chỉ số chứng khoán ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) đã giảm 7% vào Thứ Tư, và được cho rằng đó là do những bình luận của ông Erdogan về Hamas.

Phó Thủ tướng Ý Matteo Salvini chỉ trích rằng những lời bình luận của Tổng thống Erdogan là “nghiêm trọng, kinh tởm, và không giúp gì cho giảm leo thang chiến tranh.”

Ông Salvini cũng kêu gọi Bộ Ngoại giao Ý hãy lên tiếng chính thức về vụ việc này.

Israel đã bác bỏ miêu tả của ông Erdogan về Hamas, và người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lior Haiat gọi Hamas là “một tổ chức khủng bố đáng khinh.”

“Dù có các nỗ lực của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nhằm bảo vệ tổ chức khủng bố, những lời lẽ kích động của ông ta, thì cũng sẽ không thay đổi được nỗi kinh hoàng mà cả thế giới đã chứng kiến,” Haiat viết trên mạng xã hội X (Twitter).

Cuộc chiến ở Gaza xảy ra vào thời điểm Thổ Nhĩ Kỳ đang nỗ lực hàn gắn mối quan hệ với Israel sau nhiều năm căng thẳng, tập trung vào năng lượng như một lĩnh vực hợp tác.

Tuyên bố rằng những nỗ lực bình thường hóa đó hiện đã bị đình chỉ, ông Erdogan cáo buộc Israel lợi dụng “ý định tốt” của Thổ Nhĩ Kỳ, và cho biết ông đã hủy chuyến thăm Israel đã lên kế hoạch trước đó.

“Tôi đã bắt tay một người đàn ông mang tên Netanyahu này một lần trong đời,” ông Erdogan nói, đề cập đến cuộc gặp của ông với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tháng trước.

“Nếu ông [Netanyahu] tiếp tục với ý định tốt, thì lẽ ra mối quan hệ của chúng tôi có thể đã khác. Nhưng đáng tiếc thay, bây giờ điều đó cũng sẽ không xảy ra vì họ đã lợi dụng ý định tốt của chúng tôi,” ông Erdogan nói.

Ông Erdogan cũng cáo buộc “thói đạo đức giả” của phương Tây vì đã không phản ứng trước cái mà ông gọi là “vụ thảm sát có chủ đích” của Israel ở Gaza, thế mà, phương Tây đã hành xử khác hẳn khi Nga tấn công Ukraine hồi năm ngoái.