Trung Quốc “cần phải lôi kéo được châu Âu” để đối đầu với Mỹ

Liên minh châu Âu đang lưỡng lự trong việc phải chọn bên trong cuộc đối đầu Mỹ – Trung, nhưng vẫn tiếp tục bày tỏ thái độ cứng rắn đối với Bắc Kinh. Trong khi đó, hy vọng của Trung Quốc tăng cường quan hệ với châu Âu vẫn đang bị trì hoãn khi thế giới tập trung chống dịch corona và Bắc Kinh đang phải bận rộn giải quyết nhiều vấn đề, trong đó có việc thực hiện thỏa thuận thương mại với Mỹ.

Theo giới quan sát, sau khi Mỹ gây áp lực buộc các đồng minh chống lại Trung Quốc, Bắc Kinh đang phải hành động để xây dựng lại mối quan hệ của họ với Liên minh châu Âu.

Châu Âu đến nay vẫn tránh việc chọn ủng hộ bên nào trong cuộc đối đầu Mỹ – Trung hiện đã mở rộng ra nhiều mặt trận, nhưng Bắc Kinh không nên tự bằng lòng sau những rạn nứt về kinh tế với khối này và nhất là sau khi đã làm mất đi sự tin tưởng chính trị, các nhà quan sát nói.

Khi Washington áp thuế lên hàng hoá nhập khẩu Trung Quốc để mở đầu cho cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung năm 2018, Bắc Kinh đã cảnh báo châu Âu không được “đánh lén sau lưng Trung Quốc,” tuy vậy lục địa già này đã liên tiếp chỉ trích Trung Quốc về những vấn đề như thương mại, virus corona và Hồng Kông.

Nhóm G7 cũng là nơi thể hiện rõ sự “không muốn cùng sân” với Trung Quốc. EU và Anh đã phản đối việc mời Nga tái gia nhập G7 khi nước này đã trở nên thân thiết hơn với Trung Quốc. Trong khi đó, Úc – nước đang bị Bắc Kinh cấm vận kinh tế –  đã chấp nhận tham gia thượng đỉnh G7 năm nay với tư cách khách mời. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói rằng nhóm G7 “rất lỗi thời” và nên mở rộng thêm cho Nga, Ấn Độ, Úc và Hàn Quốc, nhưng không có Trung Quốc.

Joerg Wuttke, Chủ tịch Phòng Thương mại của Uỷ ban Châu Âu tại Trung Quốc, nhận định quan hệ Mỹ – Trung đang tiếp tục xấu đi và châu Âu sẽ cần phản ứng với điều đó.

Ông Wuttke nói: “Đầu tiên và trước hết, châu Âu nên nhận diện những lợi ích riêng của mình. Chúng ta không nên mù quáng đi theo bên này hoặc bên kia. Chúng ta có nhiều điểm chung với Mỹ hơn với Trung Quốc… nhưng chúng ta không chọn bên nào.”

Các quan chức EU nhiều lần nói rằng khối sẽ không bày tỏ lập trường trong căng thẳng Mỹ – Trung, nhưng các nhà quan sát nhận định Trung Quốc có thể trở thành mục tiêu trong những cuộc thảo luận về chính trị và an ninh tại thượng đỉnh mở rộng G7. 

Anh Quốc đã nhiều lần đề xuất G7 nên kết nạp thêm Ấn Độ, Úc, và Hàn Quốc, và hình thành một nhóm 5G gồm 10 nền dân chủ, gọi là D10, để tìm kiếm sự thay thế cho công ty viễn thông Trung Quốc Huawei, cũng như giải quyết những mối quan ngại khác về Trung Quốc.

Cui Hongjian, Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu châu Âu tại Học viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc, nói “Trung Quốc và EU cần có thời gian để hàn gắn sự tin tưởng lẫn nhau, vốn đã bị tổn thương bởi đại dịch.”

“Đầu tiên, Trung Quốc nên giữ nền tảng hợp tác kinh tế với EU – chúng ta không muốn những vấn đề đang có với Mỹ lại xảy ra với EU. EU nhấn mạnh sự tin tưởng và có đi có lại trong các quan hệ của chúng ta, và chúng ta cũng vậy,” ông Cui cho biết.

> Kế hoạch 5 năm tới của Trung Quốc: Cố gắng tự chủ trước nguy cơ bị cô lập

Trung Quốc hiện đang phải đối mặt với phản ứng quốc tế ngày càng dữ dội về cách xử lý ban đầu đại dịch COVID-19, cũng như lập trường ngoại giao “sói chiến” hung hăng. Quyết định gần đây của Bắc Kinh áp đặt Luật An ninh quốc gia đối với Hồng Kông đã trở thành tiêu điểm chỉ trích mới.

Trước đó, Bắc Kinh đã hy vọng thúc đẩy quan hệ hợp tác với châu Âu qua tiến trình hướng tới thỏa thuận đầu tư và hội nghị thượng đỉnh cấp cao vào tháng Chín. Tuy nhiên, Hội nghị thượng đỉnh tại Leipzig này đã bị hoãn vì đại dịch. 

EU đã yêu cầu Bắc Kinh gỡ bỏ rào cản đối với các công ty châu Âu đang hoạt động ở Trung Quốc, và phàn nàn rằng các doanh nghiệp nhà nước của họ được hưởng những lợi thế cạnh tranh không công bằng.

Trong một cuộc điện đàm với Thủ tướng Đức Angela Merkel hôm 3/6, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói Trung Quốc cam kết tiếp tục mở cửa thị trường cho các nhà đầu tư nước ngoài và hy vọng Đức có thể thúc đẩy quan hệ Trung Quốc – EU.

Tuy vậy, Chủ tịch Phòng Thương mại của Uỷ ban Châu Âu tại Trung Quốc Joerg Wuttke nhận định “chiều hướng rút lui trên trường quốc tế” tại Trung Quốc có thể phá hoại những nỗ lực hợp tác. 

“Quan hệ [của Trung Quốc] với Mỹ đã chai cứng, và tôi chưa thấy bất kỳ cố gắng nào để cải thiện quan hệ với châu Âu. Tôi không thấy bất kỳ thay đổi nào trong việc mở cửa cho các sản phẩm của châu Âu, hoặc cùng nhau cải tổ Tổ chức thương mại thế giới.” 

EU xem Trung Quốc như một đối tác đàm phán, đối thủ cạnh tranh về kinh tế và kình địch về hệ tư tưởng quản trị, theo một báo cáo triển vọng chiến lược của EU năm ngoái, cho thấy sự cứng rắn trong chính sách của khối đối với Bắc Kinh. 

Shi Yinhong, cố vấn chính phủ Trung Quốc và là giáo sư về quan hệ quốc tế đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, cho biết khủng hoảng kinh tế và việc bận rộn thực hiện hợp đồng thương mại tạm thời đã ký với Washington hồi tháng Một đã hạn chế khả năng lôi kéo châu Âu của Bắc Kinh.

Những chỉ trích của EU gần đây phần lớn liên quan đến vấn đề Hồng Kông, khi Bắc Kinh thông qua Luật An ninh quốc gia, đe dọa đến quyền tự do và tự trị cao của thành phố. 

Ông Shi nói: “Trung Quốc sẽ không lùi bước về vấn đề Hồng Kông. Trong bối cảnh Mỹ thi hành các biện pháp ngăn chặn cực đoan chống Trung Quốc, tới nay Bắc Kinh vẫn làm chưa đủ để lôi kéo những nước thân cận với Mỹ.”

Người đứng đầu cơ quan chính sách đối ngoại của EU, ông Josep Borell nói với truyền thông Đức hôm 2/6 rằng căng thẳng Mỹ – Trung tượng trưng cho một tình trạng bình thường mới và EU phải “tìm ra câu trả lời”, cân nhắc đến việc Bắc Kinh là một “đối tác không thể thiếu” dù có nhiều khác biệt với châu Âu.

Lê Vy (theo SCMP)

Xem thêm: