Trung Quốc tập trận gần Đài Loan dọa Đài Bắc và giúp Nga vụ Syria?

Trung Quốc vừa tiến hành tập trận bắn đạn thật lần đầu tại Eo biển Đài Loan trong vòng ba năm qua. Màn diễn tập này trùng với thời điểm Tổng thống Thái Anh Văn có chuyến thăm Châu Phi và Hoa Kỳ đang đe dọa sẽ tấn công Syria, đồng minh của Moscow – đối tác chiến lược của Bắc Kinh.

Tờ Hoa Nam Buổi Sáng (Hồng Kông) cho biết cuộc diễn tập một ngày của quân đội Trung Quốc gần Đài Loan vào hôm thứ Tư (11/4) trùng với thời điểm Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn có chuyến thăm 4 ngày tới Swaziland, một nước nhỏ phía nam Châu Phi.

Vào hôm thứ Sáu (13/4), khi được báo giới hỏi về cuộc tập trận nêu trên, ông Mã Hiểu Quang – phát ngôn viên của Văn phòng Các vấn đề Đài Loan của Bắc Kinh đã nhấn mạnh rằng cam kết chắc chắn của Trung Quốc là sẽ “đánh bại bất cứ loại hình nào của kế hoạch ‘Đài Loan độc lập’ và bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc”.

Vào thứ Năm (12/4), truyền thông Trung Quốc đã chính thức thông báo về cuộc tận trận một ngày trên Eo biển Đài Loan. Thông báo này đến vài giờ sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lên tàu sân bay Liêu Ninh để kiểm tra cuộc diễu binh lớn nhất của Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA).

Sau đó, vào thứ Sáu (13/4), bà Thái Anh Văn sau khi trở về từ Châu Phi đã tới thăm một căn cứ hải quân của Đài Loan tại quận Nghi Lan. Đây là lần đầu tiên bà Thái có chuyến thị sát chính thức các tàu chiến của quốc đảo này kể từ khi nhậm chức Tổng thống vào tháng 5/2016.

Theo hãng tin nhà nước Đài Loan, trên boong tàu khu trục lớp Kidd, Tổng thống Thái Anh Văn nói rằng bà tự tin về sự sẵn sàng và khả năng chiến đấu của quân đội Đài Loan nhằm phản ứng nhanh trước các thách thức từ Bắc Kinh.

Ông Alexander Hoàng Giới Thành, giáo sư quan hệ quốc tế của Đại học Đạm Giang, Đài Loan cho biết thời gian tập trận dường như là sự sắp xếp có chủ ý của Bắc Kinh.

“Cuộc tập trận này diễn ra khi bà Thái – cũng là Tổng tư lệnh quân đội Đài Loan, đang không có mặt tại văn phòng do có chuyến công du nước ngoài”, ông Hoàng cho biết.

Các nhà quan sát quân sự cho hay cuộc tập trận hôm thứ Tư (11/4) của hải quân PLA diễn ra ở vùng biển ngoài khơi tỉnh Phúc Kiến – chỉ cách đảo Quemoy do Đài Loan kiểm soát khoảng 45km – là một cuộc trình diễn quy mô lớn về hải quân, có sự tham gia của tàu sân bay Liêu Ninh, chiến hạm này cũng tham gia vào các cuộc tập trận bắn đạn thật ngoài khơi đảo Hải Nam và Tam Á (vùng biển Hoàng Sa và Trường Sa trên biển Đông) trong 10 ngày vừa qua.

Ông Tống Trung Bình, cựu sĩ quan của Binh đoàn Pháo binh số Hai của PLA cho biết sự hiện diện của tàu sân bay Liêu Ninh trong cuộc diễn tập hôm 11/4 đã gửi một thông điệp mạnh mẽ tới Đài Loan.

“Việc nhóm tàu sân bay tác chiến Liêu Ninh tham gia vào cuộc tập trận trên Eo biển Đài Loan thể hiện sự ngăn chặn trực tiếp và mạnh mẽ tới chính phủ của bà Thái và các lực lượng ủng hộ Đài Loan độc lập”, ông Tống nói.

Một nguồn tin giấu tên tiết lộ với tờ Hoa Nam Buổi Sáng rằng một trong những mục tiêu quan trọng của cuộc tập trận trên Eo biển Đài Loan của PLA là nhằm thể hiện sự ủng hộ của Trung Quốc đối với Nga khi Moscow đang phải đối mặt với một cuộc xung đột trực diện tiềm ẩn với Mỹ tại Syria.

“Sự cảnh báo về hành động quân sự của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump thực sự đem tới một chút ít ngạc nhiên cho Bắc Kinh và Moscow”, nguồn tin nêu trên nói và nhận định rằng: “Là đối tác chiến lược của Nga, Trung Quốc đang cố gắng để gây ra một số rắc rối cho Mỹ vào thời điểm này và một cuộc tập trận trên Eo biển Đài Loan là lựa chọn hợp lý nhất. Động thái này sẽ đem lại lợi ích cho cả ông Tập Cận Bình và đối tác bên phía Nga của ông ta – Tổng thống Vladimir Putin”.

Nhà quan sát quân sự Antony Uông Đông tại Macau đã đồng ý với nhận định nêu trên và nói thêm rằng: “Trung Quốc đang cố gắng giúp đỡ Nga trong thời điểm Moscow có những tranh chấp với Mỹ tại cuộc khủng hoảng Syria”.

Bộ trưởng Quốc phòng kiêm Ủy viên Hội đồng Nhà nước Trung Quốc, ông Ngụy Phượng Hòa cũng vừa có chuyến thăm Moscow vào tuần trước. Tại thủ đô của nước Nga, ông Ngụy nói rằng chuyến thăm này là để nhấn mạnh cho Washington thấy sự mạnh mẽ trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nga và sự hợp tác chặt chẽ giữa quân đội hai nước.

Tuy nhiên, các chuyên gia về mối quan hệ Trung – Mỹ đã lập luận rằng cuộc tập trận tại Eo biển Đài Loan nhắm trực tiếp vào chế độ Đài Bắc trước chuyến thăm dự kiến của cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton tới Viện Mỹ tại Đài Loan.

Cuộc tập trận này cũng đến vào thời điểm Washington vừa đưa ra lời hứa hẹn giúp Đài Loan tự xây dựng đội tàu ngầm và thông qua luật mới cho phép các quan chức Mỹ tới thăm Đài Loan – quan hệ Mỹ – Đài Loan tiến triển đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của Bắc Kinh.

Ông Steve Tằng, giám đốc Viện Trung Quốc SOAS tại Đại học London cho biết: “Cuộc tập trận bắn đạn thật gần như chắc chắn được coi là phản ứng với các sáng kiến mới của chính phủ Trump về [quan hệ] với Đài Loan”.

“Động thái đó có lẽ hướng tới Đài Bắc nhiều hơn là Washington vì cuộc diễn tập quân sự này không thể đe dọa Mỹ nhưng lại có thể khiến Đài Loan vào thế tiến thoái lưỡng nan trong vấn đề an ninh. Đó là Đài Bắc càng tìm kiếm sự đảm bảo an toàn từ sự ủng hộ của Mỹ, thì Bắc Kinh sẽ lại càng làm cho Đài Loan cảm thấy ít an toàn hơn”, ông Tằng nhận định.

Trong khi đó ông Nghịch Phong, phó giám đốc Viện Nghiên cứu Mỹ tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho biết sự chồng lấn về thời gian diễn ra tập trận tại Eo biển Đài Loan với cuộc khủng hoảng Syria leo thang chỉ là sự ngẫu nhiên.

“Trung Quốc cần gửi cảnh báo của họ cho Đài Loan vào thời điểm ông Bolton muốn thăm Đài Bắc – động thái thể hiện rõ ràng bước đột phá trong mối quan hệ Hoa Kỳ – Đài Loan”, ông Nghịch nói.

Giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson ở Washington, ông Vân Nhật bày tỏ đồng tình với nhận định của ông Nghịch Phong và nói thêm rằng những nỗ lực chơi chiêu với Bắc Kinh của ông Trump đang đẩy Trung Quốc đáp trả.

“Với việc ông Trump yêu thích các giao dịch đàm phán và xâu chuỗi các vấn đề cùng nhau, nhiều người có thể cho rằng Tổng thống Mỹ đang sử dụng Đài Loan làm quân bài mặc cả với Trung Quốc”, ông Nhật nói.

Hành động đó làm tăng “khả năng xảy ra xung đột vũ trang giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ngoài dự tính và nó tạo ra một ảo tưởng rằng Đài Loan đang muốn đàm phán“, ông Nhật tiếp tục.

Chuyên gia của Trung tâm Stimson khẳng định: “Đối với nhiều chuyên gia chính sách, Mỹ ủng hộ Đài Loan được đảm bảo, và phải độc lập với các thỏa thuận chính trị hoặc kinh tế khác giữa Washington và Bắc Kinh”.

Xuân Thành (Theo Hoa Nam Buổi Sáng)

Xem thêm: