Ông Hoàng Trung Hải ‘giúp’ Trung Quốc chối bỏ trách nhiệm ở dự án Gang thép Thái Nguyên

Ông Hoàng Trung Hải trong thời kỳ giữ chức Phó Thủ tướng Việt Nam đã có nhiều chỉ đạo đồng ý để Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO) đàm phán với doanh nghiệp Trung Quốc (MCC, đơn vị trúng thầu) tách phần “C” (xây lắp) ra khỏi hợp đồng EPC, làm phá vỡ hợp đồng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Trung Quốc có lý do chối bỏ trách nhiệm thực hiện hợp đồng EPC; làm đội vốn dự án lên 4.000 tỷ đồng; gây thiệt hại 830 tỷ đồng….

Truyền thông nhà nước vừa cho biết Viện KSND tối cao đã ra cáo trạng truy tố 19 bị can trong vụ án thất thoát 830 tỷ đồng tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO).

19 bị can bị truy tố

14 bị can bị truy tố về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” gồm: Mai Văn Tinh, cựu Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS); Đậu Văn Hùng, cựu Tổng giám đốc VNS; Trần Trọng Mừng, cựu Tổng giám đốc TISCO; Trần Văn Khâm, cựu Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc TISCO; Ngô Sỹ Hán, cựu Phó Tổng giám đốc, Trưởng ban Quản lý dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – TISCO…

5 bị can bị truy tố tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” gồm: Lê Phú Hưng (nguyên thành viên HĐQT Tổng Công ty gang thép Việt Nam) và các bị can Nguyễn Minh Xuân, Nguyễn Chí Dũng, Hoàng Ngọc Diệp, Đoàn Thu Trang (đều là nguyên thành viên HĐQT Tổng Công ty Thép Việt Nam).

Cáo trạng cho biết dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2, Công ty Gang thép Thái Nguyên do TISCO làm chủ đầu tư, HĐQT VNS là cấp quyết định đầu tư. HĐQT VNS tổ chức chấm thẩm định, chịu trách nhiệm xem xét phê duyệt dự án và chỉ đạo thực hiện theo đúng quy định hiện hành.

Đơn vị trúng thầu là Tập đoàn Khoa học công nghệ và thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC).

Tháng 7/2007, ông Trần Trọng Mừng, Tổng giám đốc TISCO đã ký hợp đồng số 01 EPC (E là thiết kế, P là thi công, C là xây lắp) với đại diện của MCC, giá trị hợp đồng hơn 160 triệu USD, thời gian thực hiện hợp đồng được ấn định là 30 tháng.

Đây là hợp đồng trọn gói, không được phép điều chỉnh giá trong suốt quá trình thực hiện; MCC chịu trách nhiệm chọn, ký hợp đồng và trực tiếp thanh toán cho nhà thầu phụ theo quy định của pháp luật và của hợp đồng.

Tuy nhiên, phía doanh nghiệp Trung Quốc (MCC) đã vi phạm sau hơn 11 tháng kể từ khi hợp đồng có hiệu lực thực hiện. Cụ thể: MCC chưa lựa chọn và ký được hợp đồng với nhà thầu phụ; chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, không đặt hàng chế tạo máy móc thiết bị, không triển khai thi công các hạng mục của gói thầu, mà rút hết người về nước và nhiều lần đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng và tăng giá hợp đồng hơn 138 triệu USD…

Thế nhưng, với trách nhiệm của mình, các bị can Trần Trọng Mừng, Mai Văn Tinh, Đậu Văn Hùng và các bị can khác đã không yêu cầu áp dụng điều khoản để dừng hợp đồng, thu hồi tiền tạm ứng mà vẫn tiếp tục thực hiện dự án, mặc dù biết rất rõ hợp đồng EPC số 01 không được phép điều chỉnh trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng.

Theo quy định, MCC phải chịu trách nhiệm lựa chọn, ký hợp đồng, trực tiếp thanh toán cho nhà thầu phụ thực hiện phần C (xây lắp) hợp đồng nhưng các bị can đã chỉ đạo, tổ chức đàm phán với MCC tách phần “C” ra khỏi hợp đồng để TISCO tổ chức thực hiện và chịu mọi rủi ro.

TISCO sau đó thống nhất chọn Tổng Công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) làm nhà thầu phụ phần C.

“Việc làm trên đã làm thay đổi bản chất, phá vỡ nguyên tắc quản lý hợp đồng EPC, tạo điều kiện cho MCC có lý do chối bỏ trách nhiệm thực hiện hợp đồng EPC số 01. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến TISCO không kiểm soát được chi phí đầu tư vào dự án, không ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu phụ về tiến độ, giá trị hợp đồng làm dự án phải dừng thi công gây thất thoát lãng phí tài sản cho Nhà nước”, cơ quan điều tra đánh giá.

Ông Hoàng Trung Hải “mở đường” cho sai phạm

Điều đáng nói, thời điểm trên, ông Hoàng Trung Hải là Phó Thủ tướng Việt Nam nhưng đã thiếu trách nhiệm, không xem xét, cân nhắc kỹ ý kiến của các bộ, ngành… mà lại mở đường giúp MCC bằng việc đưa ra chỉ đạo “Đồng ý điều chỉnh chi phí thực hiện phần C của hợp đồng EPC… HĐQT VNS phê duyệt việc điều chỉnh chi phí thực hiện phần C theo quy định…”.

Do đó, năm 2012, TISCO cùng VNS đề nghị Chính phủ cho phép chấp thuận điều chỉnh mức đầu tư. Ông Hải lại có ý kiến: “HĐQT VNS quyết định và chịu trách nhiệm thực hiện việc điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án theo quy định hiện hành”.

Căn cứ ý kiến này, VNS đã đồng ý cho TISCO được tăng mức đầu tư dự án từ 3.834 tỷ đồng lên 8.104 tỷ đồng. Đến năm 2018, dự án vẫn chưa hoàn thành nhưng TISCO đã chi 4.423 tỷ đồng nên phải chịu thiệt hại hơn 830 tỷ đồng. Thiệt hại này là số tiền lãi TISCO phải trả cho khoản vay của các ngân hàng.

Cơ quan chức năng cho rằng ông Hải trong thời gian giữ cương vị ủy viên Ban cán sự Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ đã thiếu trách nhiệm, không xem xét, cân nhắc thấu đáo ý kiến của các bộ, ngành, cho ý kiến không rõ ràng, thiếu chặt chẽ, không đúng hợp đồng EPC.

Ông Hải cũng không đúng quy chế làm việc của Chính phủ đối với việc xem xét một số phát sinh về giá vật liệu xây dựng, điều chỉnh giá trị hợp đồng gói thầu EPC của dự án và tăng chi phí phần C của hợp đồng; cho ý kiến điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án và vay vốn tín dụng ưu đãi, vi phạm quy định về tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu của Nhà nước.

Ông Hoàng Trung Hải còn thiếu kiểm tra và chỉ đạo kiểm tra theo quy chế làm việc của Chính phủ nên không phát hiện được việc TISCO tách phần C ra khỏi hợp đồng EPC, làm thay đổi bản chất và phá vỡ nguyên tắc quản lý hợp đồng. Ông Hải cũng đồng ý cho TISCO thanh toán các khoản chi phí trả cho MCC không đúng với hợp đồng.

Cũng vì sai phạm trong dự án mở rộng sản xuất tại TISCO, trước đó, ông Hoàng Trung Hải bị Bộ Chính trị kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo.

Hoàng Minh