Trung Quốc chuyển giao quyền lực, lãnh đạo mới thuộc phe cải cách?

Hôm thứ Năm (12/6), sau khi có tin đồn về việc ông Tập Cận Bình bị bệnh nặng, một tài khoản mạng xã hội có nền tảng tình báo Nga tiếp tục đăng bài nói rằng Trung Quốc có thể đã có lãnh đạo mới. Đồng thời, truyền thông chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) lại có động thái bất thường, liên tục công bố các văn kiện “lỗi thời”. Truyền thông Nhật cũng nghi ngờ quyền lực của ông Tập Cận Bình bất ổn. 

1. Tình báo Nga: Trung Quốc có thể đã chuyển giao quyền lực

Ngày 12/6, tài khoản “Generalsvr” trên nền tảng X đăng bài viết có tiêu đề: “Điện Kremlin đang phá hoại thỏa thuận hạt nhân Mỹ-Iran – Trung Quốc thời hậu Tập Cận Bình”.

Bài viết đề cập rằng mục tiêu chính của ông Putin là phá hoại thỏa thuận hạt nhân Mỹ-Iran để đạt được mục tiêu kiểm soát cả hai bên. Lãnh đạo Nga và ĐCSTQ đã có những cuộc trao đổi bí mật, khuyến khích Iran từ chối các điều kiện của chính quyền Trump, thậm chí bác bỏ cả những thỏa hiệp đã đạt được.

Bài viết nói thêm rằng mặc dù chính sách của ông Putin đã phát huy hiệu quả, nhưng tình trạng sức khỏe của ông Tập Cận Bình lại là điểm yếu lớn nhất trong chuỗi âm mưu này.

Bài viết còn nói, theo báo cáo chuẩn bị trình lên Chính phủ Nga, Trung Quốc có thể sẽ xảy ra việc chuyển giao quyền lực, người kế nhiệm có thể sẽ cởi mở hơn so với ông Tập. Điều này có nghĩa là Trung Quốc và phương Tây có thể đạt được đồng thuận trong các vấn đề then chốt, gây bất lợi cho lợi ích của Nga và Iran.

Trước đó hôm 9/6, tài khoản này từng tiết lộ rằng CIA đã nhận được một báo cáo từ Cục Tình báo Đối ngoại Nga (SVR), nói rằng ông Tập Cận Bình đột ngột bị nhồi máu cơ tim vào đêm 25/5–26/5, tuần trước đã 2 lần bị đau thắt ngực. Báo cáo cũng nói một bộ phận tầng lớp lãnh đạo Trung Quốc đã quyết định phế truất ông Tập.

• Ông Tập liên tiếp lâm bệnh, phe chống Tập dọn đường dư luận để “Tập xuống, Uông lên”?

Lãnh đạo mới của Trung Quốc thân phương Tây, Nga lo ngại

Tiết lộ hôm 12/6 có một bối cảnh quan trọng: Đó là tình hình Trung Đông hiện rất căng thẳng. Theo AFP, trong khi ông Trump bày tỏ ngày càng mất lòng tin vào việc đạt được thỏa thuận hạt nhân, Iran cũng đe dọa sẽ tấn công các căn cứ quân sự Mỹ trong khu vực nếu xảy ra xung đột.

Hôm 11/6, Bộ Quốc phòng Mỹ đã cho phép rút quân tự nguyện đối với gia quyến binh sĩ Mỹ tại khu vực, chủ yếu ảnh hưởng đến những người sống gần căn cứ hải quân Mỹ ở quốc gia Trung Đông Bahrain, nhưng cũng áp dụng cho toàn bộ khu vực do Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ (CENTCOM) quản lý, bao gồm Iraq và Syria.

Trong một video, nhà bình luận Đường Tịnh Viễn phân tích rằng việc lợi dụng Iran để tạo rối loạn ở Trung Đông, kéo chân Mỹ và Israel, vẫn luôn là lá bài mà Trung – Nga thường xuyên phối hợp sử dụng. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là hệ thống tình báo Nga dường như đã nhận ra sự bất thường từ ông Tập Cận Bình.

Ông Đường Tịnh Viễn cho rằng từ tiết lộ này có thể thấy rõ rằng Nga đã có thông tin về ai là lãnh đạo mới sau khi ông Tập rời vị trí, và khuynh hướng chính sách của người này. Nếu không thì Nga đã không nói rằng quan hệ Trung – Nga, Trung – Iran rất có thể sẽ có thay đổi lớn, vì lãnh đạo mới này rất thân phương Tây.

Điều này cho thấy họ đã căn cứ vào các hành vi hoặc chính sách trước đây của người này để đánh giá rằng người này có khả năng ngả về phương Tây hơn, và sẽ tạo khoảng cách với Nga.

Bài viết tuy không nêu rõ tên người kế nhiệm, nhưng người này có thể thuộc phe cải cách, nhiều khả năng là thuộc phái đoàn hoặc hệ thống của ông Đặng Tiểu Bình. Kể từ sau cải cách mở cửa, thời Hồ Cẩm Đào – Ôn Gia Bảo luôn chủ trương thân phương Tây, giữ khoảng cách với Nga. Chỉ đến khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền, quan hệ Trung – Nga mới trở nên thân thiết như “anh em kết nghĩa” với ông Putin. Tiết lộ này thực chất xác nhận tin đồn “Tập xuống, Uông lên”.

• Ông Tập từng âm mưu ra tay với 15 vị nguyên lão ĐCSTQ tại Đại hội 20?

2. Truyền thông ĐCSTQ công bố văn kiện “lỗi thời”, phe cải cách thắng thế

Trên thực tế, việc ông Tập Cận Bình mất quyền đã không còn là bí mật. Bà Hà Tinh, vợ cựu Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long, từng thẳng thắn chia sẻ một bài viết trên Facebook cá nhân, chỉ trích 12 năm cầm quyền ông Tập “luôn hành xử như trùm mafia”.

• Phu nhân cựu Thủ tướng Lý Hiển Long tiếp tục chia sẻ bài viết chỉ trích ông Tập

Ngoài ra, trong một cuộc phỏng vấn gần đây, chuyên gia về vấn đề Trung Quốc, ông Chương Gia Đôn (Gordon Chang) cũng dẫn lời Tổng thống Trump, bày tỏ lo ngại rằng nội bộ Chính phủ Trung Quốc đang xảy ra điều gì đó, và ông Tập có thể đã mất quyền lực.

• Gordon Chang: Sự suy giảm quyền lực của Tập Cận Bình khiến ĐCSTQ trở nên nguy hiểm hơn

Bên cạnh đó, các biểu hiện bất thường gần đây từ truyền thông ĐCSTQ cũng cho thấy chính quyền Trung Quốc có thể đã có chuyển giao. Gần đây, truyền thông nhà nước với danh nghĩa Trung ương Đảng và Quốc vụ viện đã phát hành một số văn kiện cũ, liên quan đến cải cách và hệ thống doanh nghiệp hiện đại. Các tài liệu này ghi ngày tháng từ tháng 8/2024 – 9/2024.

Ngày 10/6, Tân Hoa Xã công bố văn kiện mang tên “Ý kiến về việc thúc đẩy cải cách thí điểm toàn diện tại Thâm Quyến để mở rộng đổi mới và mở cửa sâu rộng” do Văn phòng Trung ương Đảng và Văn phòng Quốc vụ viện ban hành, ký ngày 30/8/2024.

Văn kiện nêu rõ “sẽ triển khai thêm một loạt biện pháp cải cách, thực hiện một số thử nghiệm đổi mới, mở rộng một số biện pháp mở cửa”, nhấn mạnh việc “tiên phong thử nghiệm”, thúc đẩy cải cách và mở cửa “ở xuất phát điểm cao hơn, tầng lớp cao hơn, mục tiêu cao hơn”, tạo ra nhiều “kinh nghiệm mới có thể nhân rộng và phổ biến”.

Nhà bình luận Chung Nguyên chỉ ra rằng tài liệu này có khả năng được soạn sau Hội nghị Trung ương 3 của ĐCSTQ vào tháng 7/2024, nhằm thực hiện quyết định về cải cách.

Điều này hoàn toàn khác với tông giọng mà ông Tập Cận Bình sử dụng khi chủ trì cuộc họp của Ủy ban Cải cách Trung ương ngày 29/8/2024. Khi đó ông nhấn mạnh “phải kiên trì sự lãnh đạo tập trung thống nhất của Đảng Trung ương đối với cải cách, nghiêm túc thực hiện chế độ báo cáo – xin phép”, đồng thời yêu cầu “sắp xếp hợp lý thứ tự, nhịp độ và thời điểm các biện pháp cải cách”.

Ông Chung Nguyên cho rằng văn kiện bị treo hơn 9 tháng rồi bất ngờ được công bố, cho thấy đấu tranh đường lối trong nội bộ ĐCSTQ đã tạm kết thúc, tiếng nói cải cách đã chiếm ưu thế, quyền lực cấp cao đã có sự thay đổi.

• Tin đồn ông Lưu Nguyên kêu gọi quốc hữu hóa quân đội; Báo quân đội nhắm vào ông Tập

Công bố hàng loạt văn kiện lỗi thời: Ám chỉ chuyển giao quyền lực

Ngày 26/5, Tân Hoa Xã lại công bố văn kiện có tên “Ý kiến về việc hoàn thiện chế độ doanh nghiệp hiện đại mang đặc sắc Trung Quốc” do Văn phòng Trung ương Đảng và Văn phòng Quốc vụ viện ban hành, ký ngày 21/9/2024. Văn kiện này bị trì hoãn 8 tháng mới được công bố.

Tài liệu nhấn mạnh “kiên trì và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng”, nhưng cũng đề xuất “làm rõ ranh giới thẩm quyền giữa ủy ban đảng và ban lãnh đạo doanh nghiệp… tìm kiếm mô hình kết hợp giữa nguyên tắc đảng quản lý cán bộ, nhân tài với cơ chế thị trường”.

Tài liệu cũng đề cập đến việc “xây dựng tổ chức đảng trong doanh nghiệp tư nhân”, và sự phối hợp – đàm thoại giữa tổ chức ĐCSTQ với ban điều hành doanh nghiệp.

Ông Chung Nguyên phân tích, ĐCSTQ vẫn muốn kiểm soát doanh nghiệp tư nhân, nhưng có vẻ như để lại một chút không gian, như việc “khuyến khích doanh nghiệp gia đình đổi mới mô hình quản trị”.

Ông cho rằng các văn kiện mới dường như có ý định nới lỏng kiểm soát với doanh nghiệp tư nhân, nhưng ngôn từ mâu thuẫn lẫn nhau, thể hiện sự bất lực của tầng lớp lãnh đạo mới ở Trung Nam Hải trước hàng loạt vấn đề kinh tế hiện tại.

Ông Chung Nguyên nhận định, việc liên tục công bố các văn kiện lỗi thời có thể là hành động có chủ ý của tầng lớp lãnh đạo mới trong ĐCSTQ, nhằm ám chỉ quyền lực cấp cao đã chuyển giao. Trung tâm quyền lực mới dường như đang dần hình thành.

Tuy nhiên, ông cho rằng chừng nào chính quyền ĐCSTQ còn tồn tại, thì sẽ không bao giờ thực sự buông bỏ quyền kiểm soát doanh nghiệp nhà nước, dù ai là người đứng đầu ĐCSTQ cũng vậy.

Báo Quân đội úp mở “thuận thời mà hành, hành động hợp thời”

Ngoài ra, ngày 2/6, Báo Quân đội Trung Quốc đăng bài viết với tiêu đề “Thắp sáng bản sắc trung thành của người lính cách mạng”.

Toàn bộ bài viết nói về sự trung thành của quân đội, nhưng không nhắc đến chế độ chủ tịch Quân ủy, cũng không nhắc đến ông Tập Cận Bình. Bên dưới bài viết là một đoạn văn ngắn có tựa đề “Cấy lúa nước – Thuận thời mà hành, hành động hợp thời”.

Ông Đường Tịnh Viễn phân tích rằng đây thực ra là một thủ pháp tuyên truyền điển hình của hệ thống tuyên truyền ĐCSTQ, yêu cầu độc giả phải đọc kết hợp cả hai. Ý nghĩa là bản sắc trung thành của người lính cần biết “thuận thời mà hành, hành động hợp thời”. Trung thành trước đây là trung thành với Chủ tịch Tập Cận Bình, còn bây giờ cần “chuyển đổi đối tượng trung thành”.

3. Truyền thông Nhật nghi ngờ quyền lực của ông Tập Cận Bình bất ổn

Cái chết đột ngột của cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hứa Kỳ Lượng gây chấn động. Nguyên nhân cái chết không chỉ dấy lên nhiều nghi vấn mà còn khiến giới quan sát thấy được tình hình chính trị kỳ lạ gần đây của Trung Nam Hải.

• Cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương ĐCSTQ Hứa Kỳ Lượng qua đời đúng lúc nhạy cảm

Một blogger quân sự nổi tiếng phân tích rằng cái chết của ông Hứa Kỳ Lượng là do ông Trương Hựu Hiệp đứng sau giật dây, nhằm tuyên bố quyền lực quân đội không thể lay chuyển. Một nhà báo nổi tiếng của Nhật còn viết bài nói rằng chính quyền Tập Cận Bình có thể đang gặp vấn đề về tính ổn định.

Ông Tập cố gắng giành lại quyền quân sự qua ông Hứa Kỳ Lượng, nhưng bị ông Trương Hựu Hiệp đập tan

Ngày 11/4, blogger Hồ Hợi đăng bài viết “Cái chết của Hứa Kỳ Lượng, Vương Thiếu Quân, Hà Hồng Quân: Bàn cờ lớn của Trương Hựu Hiệp”.

Bài viết nói rằng sau khi bị ông Trương Hựu Hiệp gạt khỏi ảnh hưởng trong quân đội, ông Tập Cận Bình vội vã tìm đến Hứa Kỳ Lượng để nhờ ông ấy đứng ra thuyết phục giới quân đội, nhằm giành lại quyền lực.

Ông Hứa Kỳ Lượng có uy tín và thâm niên, nhưng chính vì công khai ra mặt nên đã trở thành mối đe dọa lớn đối với ông Trương Hựu Hiệp. Tác giả suy đoán rằng ông Trương có thể đã dùng lại cách xử lý kiểu “sự cố Vương Thiếu Quân”, dùng biện pháp cực đoan để loại bỏ ông Hứa Kỳ Lượng, dọn đường triệt để.

Hồ Hợi còn chỉ ra rằng ông Tập Cận Bình thừa hưởng di sản từ ông Giang Trạch Dân, nên nhiều người phe Giang đã đầu quân cho ông ấy, bao gồm Vương Hỗ Ninh, Đinh Tiết Tường, Hàn Chính…

Trong quân đội cũng có thân tín của phe Giang như Tần Sinh Tường, Hà Hồng Quân, Vương Thiếu Quân, Hứa Kỳ Lượng… Nhưng cả 4 đại tướng hàng đầu này đều không có kết cục tốt, 3 người chết, 1 người “ngã ngựa”, cho thấy ông Trương Hựu Hiệp đã ra tay nặng nề với phe Giang.

Hồ Hải cho rằng sự bài xích phe Giang của ông Trương Hựu Hiệp sẽ phản ánh trong việc cải tổ chính phủ. Điều này có thể dẫn đến sự chống đối ngầm từ 11 lão thành trung thành với Giang gồm Vương Hỗ Ninh, Đinh Tuyết Tường, Tăng Khánh Hồng, Giả Khánh Lâm, Trương Đức Giang, Du Chính Thanh, Lật Chiến Thư, Lý Lam Thanh, Lý Trường Xuân, La Cán, Hà Quốc Cường, Lưu Vân Sơn, Trương Cao Lệ.

Hồ Hợi cũng đề cập rằng ông Tập Cận Bình nắm quyền trong bộ máy Đảng và Chính phủ, nên ông Trương Hựu Hiệp muốn lật đổ ông Tập không dễ.

Ngoài ra, ông Tập giả bệnh, làm ra vẻ yếu đuối, cố tình trì hoãn, kéo dài thời gian bằng mọi cách, không từ thủ đoạn nào, điều này cũng đã khiến nội bộ chính trường Trung Quốc trở nên cực kỳ hỗn loạn, xuất hiện nhiều hiện tượng kỳ quái và mâu thuẫn, gây ra sự hỗn loạn nhận thức nghiêm trọng đối với thế giới bên ngoài.

Do đó, ông Trương Hựu Hiệp chỉ còn cách ra tay, khiến những nhân vật cấp cao từng ngông cuồng vô độ trong trung ương hiểu ra một chân lý: Đầu cứng không địch lại đầu đạn.

Mượn cái chết của ông Hứa Kỳ Lượng để tuyên bố quyền lực quân sự là không thể lay chuyển, đồng thời thể hiện quyết tâm kiểm soát cục diện chính trị Trung Quốc: Sự nhẫn nhịn là có giới hạn, nếu cứ dây dưa không dứt, quân đội buộc phải dùng mọi biện pháp cần thiết, bất chấp mọi giá, để giải quyết triệt để vấn đề của cơ chế lãnh đạo hiện tại của Trung Quốc.

Truyền thông nhà nước xác nhận Hà Vệ Đông đã gặp chuyện?

Một nhà báo nổi tiếng của Nhật Bản, ông Katsuji Nakazawa, từng là phóng viên và trưởng phân xã tại Trung Quốc của Nikkei Asia, đã rút ra kết luận từ tang lễ của ông Hứa Kỳ Lượng rằng Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hà Vệ Đông đã gặp chuyện.

Nikkei Asia đã đăng tải bài viết của ông Katsuji Nakazawa. Bài viết chỉ ra rằng ngay cả khi Hà Vệ Đông không thể tham dự tang lễ, ông ấy vẫn có thể gửi vòng hoa để thể hiện lòng thành. Nhưng Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) lại ghi lại và truyền đi sự vắng mặt của ông Hà Vệ Đông một cách trung thực. Điều này đồng nghĩa với việc Trung Quốc đang công khai tuyên bố rằng Hà Vệ Đông đã không còn giữ thân phận ủy viên Bộ Chính trị, và quyền tự do của ông cũng có thể đang bị hạn chế.

Chính quyền Tập Cận Bình có dấu hiệu bất ổn

Trước đó vào ngày 5/6, ông Katsuji Nakazawa cũng đã đăng bài viết “Phân tích: Nghi ngờ về thực lực của chính quyền Tập Cận Bình”, phân tích khả năng ông Tập đang gặp khủng hoảng quyền lực.

Chính quyền Trung Quốc không công bố liệu có tổ chức hội nghị Bộ Chính trị vào tháng Năm. Ông Nakazawa cho rằng rất có thể đã tổ chức, chỉ là nội dung thảo luận quá tuyệt mật nên không được công khai. Cũng có khả năng là ông Tập đang gặp vấn đề nan giải.

Ngoài ra, việc Bộ trưởng Quốc phòng Đổng Quân vắng mặt tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore cũng được xem là bất thường. Ông Nakazawa chỉ ra rằng trong bối cảnh nhiều vấn đề căng thẳng giữa Mỹ – Trung, sự vắng mặt của ông Đổng Quân là điều khó hiểu, khiến dư luận nghi ngờ rằng cấp cao trong quân đội Trung Quốc có biến động.

• Bộ trưởng Quốc phòng ĐCSTQ vắng mặt tại Đối thoại Shangri-La

Ông Nakazawa cũng cho biết những năm gần đây, các cuộc cải tổ nhân sự trong giới chính trị và quân sự cấp cao của Trung Quốc liên tục phát sinh những diễn biến bất ngờ, bao gồm việc nhiều bộ trưởng quốc phòng bị cách chức, các tướng lĩnh cấp cao bị thanh trừng.

Thêm vào đó, việc truyền thông nhà nước không đưa tin về khả năng tổ chức Hội nghị Bộ Chính trị vào tháng Năm càng khiến dư luận nghi ngờ về quyền lực thực tế của ông Tập Cận Bình.

Ông cho rằng hàng loạt sự kiện bất thường xảy ra đã cho thấy chính quyền Tập Cận Bình đang tồn tại vấn đề về sự ổn định.