Sức mạnh cảm ứng tâm linh của tiếng đàn Cổ Cầm

Cổ Cầm là một loại nhạc khí thiết yếu mà người quân tử thời cổ đại thường mang theo bên mình, và cũng là biểu tượng của thánh hiền.

Âm nhạc của Cổ Cầm dung nhập vào văn hóa truyền thống bác đại tinh thâm, phản ánh một phong cách trang nhã ôn nhu đôn hậu, thanh nhã, hướng đến cảnh giới cao xa tĩnh lặng. Cổ nhân chú trọng phẩm hạnh đạo đức, dù là việc gì họ cũng coi trọng sự dụng tâm. Những câu chuyện xưa về học đánh đàn cầm luôn là những câu chuyện đáng cho người đời sau suy ngẫm.

Thời Xuân Thu, Sư Văn người nước Trịnh muốn học đánh Cổ Cầm. Ông ta nghe nói nhạc sư Sư Tương nổi tiếng trong khi đánh đàn cầm thì chim chóc kéo đến bay múa, cá tôm cũng theo nhịp tiếng đàn mà bơi về lắng nghe, chú tâm hướng về giai điệu tiếng đàn. Vì thế, Sư Văn bèn tới nước Lỗ bái Sư Tương làm thầy để học đàn.

Sư Tương dạy cho Sư Văn xác định nốt nhạc, gảy đàn và chỉnh dây âm, nhưng những ngón tay của Sư Văn quá cứng nhắc, học suốt 3 năm mà cuối cùng ngay cả một đoạn nhạc cũng không đàn nổi. Sư Tương nói với Sư Văn: “Con có lẽ là thiếu ngộ tính, học đàn không đủ chuyên tâm”.

Sư Văn đáp: 

“Con hoàn toàn không phải là không thể đánh đàn được tốt và không thể xác định được chuẩn âm, cũng không phải là sẽ không thể đàn được trọn vẹn một bài nhạc.

Nhưng điều con thực sự mong muốn không chỉ là so dây đàn, điều con hướng đến cũng không phải chỉ là âm điệu tiết tấu. Điều con thực sự theo đuổi là muốn dùng tiếng đàn để biểu đạt được tiếng lòng của con. Khi con không thể khiến âm nhạc phát xuất ra từ nội tâm và cảm ứng được nhạc khí (bên trong đắc tâm, bên ngoài ứng với khí) thì con không dám buông tay mà gảy đàn Cầm. Xin thầy hãy cho con thêm một thời gian nữa, để xem có thể tiến bộ được hay chăng.”

Sư Văn tĩnh tâm lại, hàng ngày dốc lòng học tập, dụng tâm hiểu ý cảnh mà âm nhạc biểu đạt để gảy, cũng không ngừng hoàn thiện tu dưỡng bản thân.

Qua một thời gian, ông trở lại bái kiến Sư Tương. Sư Tương hỏi: “Giờ con đánh đàn như thế nào rồi?”

Sư Văn đáp: “Thưa đã đắc tâm rồi, xin cho con thử đàn một khúc vậy”

Sư Văn bắt đầu lướt tay gảy đàn. Đầu tiên, ông tấu dây Thương thuộc về âm Kim, đánh ra khúc nhạc thể theo nhạc luật Nam Lữ tiêu biểu cho tháng 8 của năm. Lập tức, tiếng đàn phát ra nghe dào dạt như gió thu lướt qua mặt, cỏ cây như đều muốn trưởng thành, kết trái.

Đối diện với sắc vàng óng ánh của lúa chín mùa thu, ông bèn tấu dây Giốc thuộc về âm Mộc, khiến cho nó diễn tấu ra khúc nhạc theo nhạc luật Giáp Chung tiêu biểu cho tháng 2 của năm. Tiếng đàn phát ra nghe như gió xuân ấm áp vang vọng bên tai, tức khắc diễn xuất ra một cảnh sắc mùa xuân muôn vật đổi thay muôn trùng tươi đẹp.

Tiếp theo, Sư Văn lại tấu dây Vũ thuộc về âm Thủy, khiến cho nó phát ra khúc nhạc theo nhạc luật Hoàng Chung tiêu biểu cho tháng 11. Chỉ trong chốc lát, âm thanh đã khiến cho người nghe cảm thấy như sương tuyết cùng xuất hiện, sông lớn đóng băng, trước mắt như hiện ra cảnh tượng xơ xác, tiêu điều.

Tiếp nữa, ông lại đánh dây Chủy thuộc về âm Hỏa, phát ra khúc nhạc thể theo nhạc luật Nhuy Tân, khiến người ta phảng phất nhìn thấy mặt trời gay gắt như lửa, băng cứng lập tức tiêu tan.

Ở khúc nhạc cuối cùng, Sư Văn tấu dây Cung là chủ của Ngũ âm, khiến cho 4 dây Thương, Giốc, Chủy, Vũ hòa âm hòa điệu, lập tức ở bốn phía gió nam nhẹ thổi, mây lượn lờ trôi, giống như sương ngọt từ trời cao giáng xuống, dòng suối trong lành từ lòng đất tuôn ra.

Sư Tương cực kỳ cao hứng, ca ngợi Sư Văn :“Con đánh đàn thật quá tuyệt diệu! Khiến cho người ta như đứng trong cảnh ấy, cảm thụ được cái đẹp chân chính là như thế nào!”

Về sau, Sư Văn trở thành nhạc sư vĩ đại của nước Trịnh và lịch sử Trung Hoa.

Câu chuyện Sư Văn học đánh đàn đã nói rõ một bài học: Dù là học tập bất kỳ loại nghệ thuật nào, thì điều cốt yếu không phải bằng kỹ xảo bên ngoài, mà là ở chỗ lĩnh ngộ được hàm ý biểu đạt ở bên trong. Cần phải miệt mài nghiên cứu tinh thâm cái lý của đàn, quyết chí không thay đổi, đề cao sự tu dưỡng và ngộ tính như Sư Văn thì mới thành công. Sự cao siêu của nghệ thuật âm nhạc, điều quan trọng không phải là ở dây đàn, không phải ở thanh âm, mà là ở chỗ “Đắc tâm ứng thủ” (Trong tâm nghĩ thế nào thì liền đánh ra được như thế).

Nếu chỉ là bắt chước hình thức bề ngoài thì ai cũng có thể làm được, nhưng có thể lĩnh hội được cái hồn của âm nhạc và thông qua thủ pháp để biểu đạt tâm ý, nếu không phải là người phi thường thì không cách nào làm được.

Ý nghĩa của Cổ Cầm là siêu việt rất xa khái niệm về âm nhạc thông thường. Nó đã trở thành biểu tượng của văn hóa truyền thống Trung Hoa và biểu tượng của nhân cách. Nó biểu đạt ra hàm ý đạo đức bên trong, nối liền tâm linh và sự đồng cảm giữa con người với con người, là biểu hiện của con người dùng tâm linh thuần chính tốt đẹp để cảm hóa vạn vật tứ phương.

Theo Vision Times tiếng Trung
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Cảnh giới cao thượng của âm nhạc thời cổ đại: Sự hòa hợp giữa con người và trời đất
• Vì sao âm nhạc truyền thống có thể dưỡng tâm con người?

Mời xem video: