Các tỷ phú “tự thân lập nghiệp” có thực sự như lời tô vẽ?

Chúng ta ai cũng đều yêu thích những câu chuyện về các tấm gương vượt khó, thành công nhờ sở hữu một ý chí can trường, lòng dũng cảm, nghị lực và sự lao động chăm chỉ. Có không ít người xem họ như những hình mẫu nhất định phải noi theo trong cuộc sống. Tuy nhiên, câu chuyện về một số nhân vật giàu có và quyền lực bậc nhất thế giới đã gây dựng nên gia tài đồ sộ trị giá hàng triệu, thậm chí hàng tỷ đô la trên thực tế đã bị che giấu một số chi tiết rất quan trọng. 

Nhà phân tích bầu cử Aidan Smith đã hé lộ những chi tiết này trong chuỗi bài chia sẻ trên trang Twitter của mình; các bài đăng sau đó đã được lan truyền rộng rãi trong cộng đồng mạng, thu hút hàng trăm ngàn lượt “like” và “retweet”. Aidan chỉ ra cách Jeff Bezos (nhà sáng lập Amazon) và các tỷ phú khác đã nhận được sự hỗ trợ rất lớn ngay từ những ngày đầu đặt nền móng cho các đế chế kinh doanh của họ. Hay nói cụ thể hơn là họ xuất thân từ những gia đình rất giàu có. 

Aidan chia sẻ với tờ Bored Panda rằng, mặc dù thật sự có thể dễ dàng được tra cứu trên Google tuy nhiên thực tế cho thấy có rất nhiều người tin vào những câu chuyện huyền thoại về các doanh nhân, và Hoa Kỳ không phải là quốc gia duy nhất. Anh giải thích: “Đó là hiện tượng phổ biến không chỉ xảy ra ở Mỹ. Nhưng tại Mỹ, việc ôm mộng tưởng trở thành tỷ phú từ hai bàn tay trắng dường như dễ chịu hơn việc phải chấp nhận một thực tế rằng, trật tự kinh tế thường chỉ do một số ít người sở hữu, họ nắm giữ hơn một nửa của cải trên thế giới. Con đường chuyển từ tầng lớp lao động lên tầng lớp trung lưu dường như ngày càng khó, do đó ảo tưởng về việc có thể tích lũy một gia tài hơn tỷ đô la từ hai bàn tay trắng đã trở thành niềm an ủi cho nhiều người.”

Dưới đây là một vài mẩu chuyện về những tỷ phú được cho là “tự thân lập nghiệp”. Liệu thực tế có giống như những lời tô vẽ?

1. JEFF BEZOS

Ngày 5/7/2020, nhà báo Jon Erlichman đã đăng một hình ảnh trên trang twitter của mình với nội dung: “Vào ngày này năm 1994, Amazon đã được thành lập bởi Jeff Bezos trong garage xe nhà ông ấy.”, ngụ ý rằng Jeff Bezos là một tỷ phú tự thân. 

Tuy nhiên 2 ngày sau đó, Aidan Smith đã chỉ ra rằng: “Thật là một vở kịch hài hước. Trên thực tế bố mẹ Bezos đã đầu tư 245.573 đô la để vực dậy Amazon khi công ty này đang đứng bên bờ vực sụp đổ vào năm 1995, nhưng bạn sẽ không bao giờ biết được điều đó vì truyền thông dòng chính chỉ muốn đổ lỗi cho sự bất tài là nguyên nhân dẫn đến nghèo khó, và tất cả thành công đều nhờ vào tư chất cá nhân.”

Aidan sau đó tiếp tục giải thích việc các tỷ phú nổi tiếng khác đã nhận được sự giúp đỡ rất nhiều vì họ có các thành viên gia đình giàu có và quyền lực.

2. BILL GATES

Aidan Smith cũng cho biết vị tỷ phú này đã nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ gia đình như thế nào. Cũng như bao nhiêu cốt truyện khác về các tỷ phú tự thân, câu chuyện của Bill Gates kể lại rằng ông ấy chỉ là một anh chàng xuất thân từ gia đình bình dân, bỏ học đại học, sau đó kiên trì theo đuổi đam mê và rồi thành công rực rỡ. Trong khi sự thật mẹ của ông ấy – bà Mary Maxwell Gates – là chủ tịch của tổ chức phi lợi nhuận United Way of America, người đã thuyết phục IBM thuê công ty Microsoft của ông để xây dựng một hệ điều hành máy tính.

Bill Gates sinh ra và lớn lên trong một gia đình danh giá. Bố ông là một luật sư có tiếng và mẹ ông, bà Mary Maxwell Gates thì trực thuộc ban giám đốc của công ty tài chính First Interstate BancSystem và tổ chức phi lợi nhuận United Way of America. Còn ông ngoại ông, J. W. Maxwell là chủ tịch của một ngân hàng liên bang. Mẹ Bill Gates trở thành nữ lãnh đạo đầu tiên của United Way vào năm 1983. Vai trò quan trọng của bà trong tổ chức này đã giúp đỡ công ty Microsoft rất nhiều vào những thời khắc quan trọng. Năm 1980, bà giới thiệu công ty của con trai cho John Opel, thành viên hội đồng quản trị của tập đoàn IBM. John Opel sau đó đã giới thiệu bà Gates với các vị lãnh đạo chủ chốt của công ty và trùng hợp thay chỉ sau đó vài tuần, IBM đã lựa chọn Microsoft – một công ty phần mềm nhỏ lẻ lúc bấy giờ để phát triển hệ điều hành máy tính xách tay đầu tiên của tập đoàn.

Aidan đăng trên twitter: “Gates là một người tài năng, nhưng sự nghiệp của ông không thể phát triển được như bây giờ nếu như ông không phải là con của những bậc cha mẹ giàu có và có nhiều mối quan hệ tốt, những người có thể thuyết phục IBM thuê Microsoft để xây dựng một hệ điều hành. Ông ấy có thể sẽ không trở thành tỷ phú nếu ông sinh ra ở tầng lớp lao động.”

3. WARREN BUFFETT

Còn đây là những gì Aidan viết về Warren Buffett:

Báo chí xây dựng câu chuyện rằng Warren Buffett được sinh ra trong một gia đình thuộc tầng lớp tiểu tư sản mới nổi ở ngoại ô thành phố Omaha, và là một người rất có năng khiếu đầu tư. Tuy nhiên sự thật bố ông ấy là một nghị sĩ (là người quản lý chiến dịch tranh cử chức Thống đốc bang Ohio của Bob Taft).

Bố ông tên là Howard Homan Buffett (1903 – 1964) là một doanh nhân, nhà đầu tư và chính trị gia người Mỹ. Ông là đại diện của Đảng Cộng hòa Hoa Kỳ ở bang Nebraska trong 4 nhiệm kỳ. Thời còn học cấp 3, Warren Buffett đã đầu tư vào một doanh nghiệp do cha mình làm chủ và mua một trang trại rộng 40 mẫu Anh do một nông dân thuê để làm việc. Ông mua mảnh đất khi mới 14 tuổi với số tiền tiết kiệm 1.200 đô la của mình. Cho đến khi hoàn thành bậc đại học, Buffett đã tích lũy được 9.800 đô la tiền tiết kiệm (tương đương với 105.000 đô la ngày nay).

4. MARK ZUCKERBERG

Nhà sáng lập Facebook đã không thể có thành tựu như hôm nay nếu anh không được bố mẹ cho đi học ở những ngôi trường danh giá. 

Aidan nhận xét, cho dù không được sinh ra trong một gia đình gồm những nhân vật đình đám, thì những đứa trẻ thuộc tầng lớp giàu có cũng nhận được sự hỗ trợ gián tiếp về nhiều phương diện. Như Mark Zuckerberg được bố mẹ cho đi học ở Học viện Phillips Exeter – ngôi trường nội trú sang trọng bậc nhất nước Mỹ (với học phí nội trú lên đến 57.000 đô la)… và được nhà phát triển phần mềm David Newman dạy kèm riêng về khoa học máy tính trước khi Zuckerberg nhập học đại học. 

Zuckerberg, cũng giống như những tỷ phú khác đã đề cập trên đây, là một người thông minh theo đúng nghĩa, nhưng nếu anh ấy sinh ra trong một gia đình lao động, anh ta chỉ đơn giản… sẽ không có được những cơ hội như thế.

Mọi người quan tâm đến Zuckerberg ngay từ đầu bởi vì anh ấy đã vào đại học với danh tiếng là một thần đồng máy tính. Một lần nữa, điều này đã không thể xảy ra nếu cha mẹ anh không thuê một nhà phát triển phần mềm dạy kèm cho anh từ sớm. Không thể đánh giá thấp lợi ích của việc có cha mẹ giàu có, ngay cả khi họ không cho bạn 1/4 triệu đô la như cha mẹ Bezos đã làm.

5. GIA TỘC WALTON VÀ GIA TỘC KOCH

Gia tộc Walton gồm những ai? 

Sam Walton (1918-1992) là một nhà kinh doanh tài năng. Ông sinh ra ở thành phố Kingfisher bang Oklahoma nước Mỹ, nổi tiếng vì sáng lập ra chuỗi cửa hàng bán lẻ WalMart và Sam’s Club. 

James Carr Walton là con trai út của Sam Walton, là người thừa kế gia sản của Walmart – nhà bán lẻ lớn nhất thế giới. Tính đến tháng 10/2019, James Carr Walton được xếp hạng là người giàu thứ 12 trên thế giới, với tài sản ròng trị giá 53,4 tỷ đô la.

Thế còn gia tộc Koch thì sao?

Nhà Koch là một trong 10 gia tộc giàu có nhất thế giới. Bốn anh em Frederick, Charles, David và William được thừa hưởng công ty lọc dầu từ người cha – ông Fred Koch, người từng theo học tại Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Tuy nhiên cuộc chiến tranh giành quyền lực vào đầu những năm 1980 đã khiến Frederick và William rời khỏi công ty. 

Charles lại tỏ ra rất hào hứng với cơ nghiệp của cha. Năm 1961, ông gia nhập công ty khi mới 26 tuổi. Chỉ 5 năm sau, ông trở thành chủ tịch, khi cha ông – Fred qua đời. Lúc Charles lên tiếp quản vào năm 1967, công ty đang có giá trị lên đến 250 triệu đô la. Một năm sau, vị chủ tịch mới đã đổi tên công ty thành Koch Industries để tưởng nhớ người cha.

***

Có khá nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh những chia sẻ của Aidan. Chính bản thân anh cũng rất ngạc nhiên khi chứng kiến sức lan tỏa của các bài đăng. Theo Aidan, mặc dù Bezos, Bill Gates hay Zuckerberg thật sự là những người tài tăng, tận tâm và có khả năng chịu đựng rủi ro (không ai cố gắng hạ bệ thành tích hay những nỗ lực của họ), tuy nhiên việc xây dựng hình ảnh về những tỷ phú tự thân trong sự tô vẽ như vậy là vô cùng nguy hiểm. 

Nó sẽ dẫn đến việc những người nghèo khó hay thất bại tự than trách rằng đó là lỗi của chính họ khi họ không thể trở nên giàu có và họ cứ phải vật lộn trên đường đua tới những đích đến không tưởng. Trong khi họ đâu biết rằng rất nhiều người thành công đã nhận được sự giúp đỡ và hỗ trợ hết sức lớn về tài chính. 

Ngay cả trong những trường hợp hiếm hoi thật sự có người vươn lên từ tầng lớp lao động và kiếm được khối tài sản khổng lồ, thì việc tích lũy của cải trên quy mô lớn như vậy đều luôn đến từ sức lao động và sự hợp tác của những người khác nữa, chứ không thể nói hoàn toàn là “tự thân”. 

Một số ý kiến khác lại cho rằng, dù bạn có đồng ý với Aidan hay không thì thành công vẫn chính là thành công. 

Theo Bored Panda
Đỗ Hoàng

Xem thêm: