Khi con bắt đầu cãi lại, cha mẹ hãy nói 4 câu này – con sẽ tiến bộ từng ngày

Khi trẻ bắt đầu “cãi lại”, nhiều phụ huynh vội cho rằng con mình đang học thói xấu, trở nên bướng bỉnh hay bất trị. Thực tế, đây là một hiện tượng bình thường trong quá trình phát triển tâm lý – và nếu cha mẹ xử lý đúng cách, đó có thể là cơ hội để con trưởng thành hơn.

Một ngày nọ, mẹ của Lôi Kiệt rất bất ngờ khi thấy con mình – vốn ngoan ngoãn từ nhỏ – lại thẳng thừng nói: “Con không muốn gội đầu”.

Trước đây, khi mẹ nhắc điều gì, Lôi Kiệt luôn nghe lời. Nhưng lần này, cậu bé từ chối, thậm chí tỏ thái độ bực bội. Mẹ cậu sững người, hoang mang và tự hỏi: “Có chuyện gì xảy ra với con mình?”

Càng về sau, Lôi Kiệt càng trở nên “cứng đầu”, thậm chí bác bỏ cả lời khuyên của mẹ. Cuối cùng, bà mẹ tức giận hét lên: “Ba ngày không đánh là leo lên mái nhà dỡ ngói, mà còn dám cãi lại à?”

Tình huống này không xa lạ gì với nhiều gia đình: một đứa trẻ từng rất ngoan bỗng dưng trở nên phản kháng, khiến cha mẹ bối rối và lo lắng.

Vì sao trẻ bắt đầu “cãi lại”?

1. Ảnh hưởng từ chính cha mẹ

Trẻ phản ứng với cách cha mẹ đối xử. Nếu cha mẹ thường xuyên bận rộn, thiếu thời gian đồng hành và chia sẻ, trẻ có xu hướng phát triển tính cách độc lập và tự quyết. Khi cha mẹ can thiệp vào thói quen, hành vi hay sở thích của trẻ một cách áp đặt, trẻ dễ nảy sinh phản kháng.

Bên cạnh đó, việc thiếu quan tâm, không tôn trọng cảm xúc của trẻ, hoặc giao tiếp theo kiểu ra lệnh – đều có thể khiến trẻ “cãi lại” như một cách khẳng định bản thân.

2. Một giai đoạn phát triển bình thường

Trẻ thường bắt đầu “nói lại” khi bước vào các giai đoạn như:

– 2–3 tuổi: bắt đầu hình thành ý thức cá nhân.

– 6–7 tuổi: phát triển kỹ năng tư duy, mong muốn được lắng nghe.

– Tuổi dậy thì (12+): có chính kiến rõ ràng, tự tin thể hiện quan điểm.

Ở những thời điểm này, trẻ cần được định hướng thay vì bị áp đặt.

3. Một số yếu tố về sức khỏe tâm lý

Dù hiếm gặp, nhưng đôi khi hành vi phản kháng mạnh mẽ có thể xuất phát từ rối loạn cảm xúc hoặc một vấn đề sức khỏe nào đó. Nếu nhận thấy trẻ thay đổi thái độ quá đột ngột, cha mẹ nên xem xét thêm yếu tố tâm lý hoặc thể chất.

Khi trẻ “nói lại”, hãy thử 4 cách nói sau

1. Nói “sự thật” thay vì ra lệnh

Thay vì quát: “Con phải gội đầu ngay!”, hãy nói: “Mẹ thấy tóc con hôm nay khá bẩn rồi, nếu không gội thì sẽ ngứa lắm”.

Câu nói đơn giản, khách quan này giúp trẻ dễ tiếp nhận và tự đưa ra quyết định, thay vì phản ứng phòng thủ.

2. Chia sẻ cảm xúc thay vì đổ lỗi

Ví dụ: “Tóc con bẩn khiến mẹ thấy lo lắng con sẽ ngứa ngáy và không thoải mái”.

Việc nói rõ cảm xúc giúp trẻ hiểu vấn đề từ góc nhìn của cha mẹ, thay vì chỉ nghe phán xét.

3. Đưa ra quan điểm, không phải mệnh lệnh

Thay vì nói: “Gội đầu ngay đi!”, hãy thử: “Mẹ nghĩ nếu con gội đầu thì sẽ thấy dễ chịu hơn.”

Đây là cách chia sẻ quan điểm cá nhân, thể hiện sự tôn trọng – điều trẻ nào cũng cần, đặc biệt là khi đang hình thành bản sắc cá nhân.

4. Dùng ngôn ngữ “đàm phán” thay vì ép buộc

Nếu trẻ vẫn từ chối, đừng ép. Hãy đàm phán: “Con muốn gội đầu sau khi ăn sáng hay trước giờ học?”

Cho trẻ lựa chọn sẽ giúp trẻ cảm thấy mình được quyền quyết định, từ đó dễ hợp tác hơn.

Khi con “cãi lại”, đừng vội la mắng hay quy kết con hư. Hãy xem đó là dấu hiệu cho thấy con đang phát triển nhận thức, đang học cách thể hiện chính mình. Việc của cha mẹ là đồng hành, hướng dẫn bằng sự tôn trọng và thấu hiểu.

Chỉ cần thay đổi cách nói chuyện, bạn sẽ thấy con mình thay đổi từng ngày – theo hướng tích cực hơn.