Lãi suất tiết kiệm tăng, lãi suất cho vay có tăng theo?

Từ cuối tháng 3, đầu tháng 4 tới nay, xu hướng tăng lãi suất tiết kiệm ngày càng lan rộng. Tuy nhiên, với mục tiêu giữ mặt bằng lãi suất thấp để phục hồi nền kinh tế, nhiều chuyên gia cho rằng, lãi suất tiết kiệm sẽ khó tăng mạnh.

Làn sóng tăng lãi suất tiết kiệm lan rộng trong khối ngân hàng

Làn sóng tăng lãi suất tiết kiệm bắt đầu manh nha kể từ nửa cuối tháng 3/2023, sau gần một năm giảm liên tục.

Từ thời điểm đó đến nay, chứng kiến làn sóng tăng lãi suất tiết kiệm không ngừng mở rộng. Nhiều ngân hàng đã công bố tăng lãi suất tới 2 lần, thậm chí có ngân hàng tăng tới 4 lần chỉ trong một tháng.

Đến tháng 5, số lượng ngân hàng tăng lãi suất tiết kiệm lên tới hơn 20 nhà băng. Lãi suất tiết kiệm 6%/năm cũng đã quay trở lại thị trường khi OceanBank điều chỉnh niêm yết mức lãi suất này cho kỳ hạn từ 24 tháng trở lên.

Bước sang tháng 6, chỉ trong vòng 11 ngày đầu tiên, số lượng ngân hàng tăng lãi suất tiết kiệm tiếp tục tăng lên gần 15 nhà băng. Biên độ tăng lãi suất cũng kéo dãn mạnh khi ghi nhận có ngân hàng điều chỉnh tăng tới 1,6%/năm như ABBank. Nhiều ngân hàng hiện đang trả mức lãi suất tiết kiệm trên 6%/năm.

Ngân hàng Vietinbank là ngân hàng đầu tiên trong nhóm Big4 tiến hành hai lần điều chỉnh lãi suất tiền gửi theo hướng tăng. Cụ thể, ngày 3/6, “ông lớn” này đã tiến hành điều chỉnh lãi suất tiền gửi tăng thêm 0,2%/năm với các kỳ hạn từ 1 – 11 tháng kể từ ngày 3/6.

Hiện tại, mức lãi suất cao nhất là 6,2% ở kỳ hạn dài. Cá biệt, nhiều ngân hàng đang có mức lãi suất cao hơn 7%, thậm chí 9% nhưng có các điều kiện đi kèm do ngân hàng đưa ra.

Ví dụ, tại HDBank, lãi tiền gửi kỳ hạn 12 và 13 tháng lên đến 7,7% và 8,1%/năm. Song điều kiện để được hưởng mức lãi suất này là khách hàng gửi tiết kiệm số tiền từ 500 tỷ đồng trở lên và lĩnh lãi cuối kỳ. PVcomBank đang áp dụng lãi suất đặc biệt lên đến 9,5%/năm, dành cho khách hàng gửi tiền kỳ hạn 12 – 13 tháng, số tiền gửi tối thiểu 2.000 tỷ đồng.

Tại sao NHTM phải tăng lãi suất tiết kiệm?

Theo các chuyên gia, việc các ngân hàng đang đồng loạt tăng lãi suất tiết kiệm xuất phát từ thực tế tiền gửi của dân cư vào hệ thống ngân hàng giảm trong khi nguồn tiền của dân dịch chuyển khỏi ngân hàng để tìm kiếm các kênh đầu tư khác như vàng, chứng khoán,… tăng do lãi suất tiết kiệm quá thấp, gần như chạm đáy.

Theo số liệu cập nhật của Ngân hàng Nhà nước về tiền gửi của khách hàng tại hệ thống tổ chức tín dụng đến cuối tháng 1/2024, tiền gửi của cả khách hàng doanh nghiệp và dân cư đều giảm mạnh trong tháng đầu năm.

Cụ thể, tiền gửi của các tổ chức kinh tế cuối tháng 1/2024 là hơn 6,67 triệu tỷ đồng, giảm hơn 165 nghìn tỷ so với cuối năm 2023, tương đương giảm 2,41%. Trước đó, tiền gửi của nhóm khách hàng này đã tăng đột biến hơn 457 nghìn tỷ đồng trong tháng 12/2023 lên mức kỷ lục hơn 6,84 triệu tỷ đồng.

Trong khi đó, tiền gửi của dân cư cũng giảm hơn 34,6 nghìn tỷ đồng trong tháng 1/2024 xuống mức gần 6,5 triệu tỷ đồng, giảm 0,53% so với cuối năm 2023. Đáng chú ý, đây là tháng đầu tiên tiền gửi dân cư quay đầu sụt giảm, sau khi đã liên tục tăng trưởng dương 25 tháng liên tiếp trước đó.

Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy đến ngày 25/3, huy động vốn (gồm dân cư và tổ chức) của các tổ chức tín dụng giảm 0,76% so với đầu năm, trong khi cùng kỳ năm ngoái tăng gần 1,2%.

Trong khi đó, thời điểm hiện tại, nền kinh tế trong nước đang bắt đầu phục hồi, nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất kinh doanh đang tăng trở lại. Do đó, các ngân hàng phải tăng lãi suất tiết kiệm để huy động vốn cho thời gian tới. Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, tính đến ngày 25/3/2024, tín dụng nền kinh tế tăng gần 1,4% sau khi âm 2 tháng đầu năm 2024.

Ngoài ra, trong năm 2024, có một số yếu tố cũng gây bất lợi cho lãi suất bao gồm: lạm phát tăng cao hơn năm 2023, dự kiến khoảng 3,4%; tỷ giá neo cao; giá vàng tăng mạnh…

Liệu lãi suất cho vay có bị đẩy lên theo?

Trên Cafef.vn, TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, cho rằng, mức tăng lãi suất huy động 2 tháng qua chỉ ở mức độ vừa phải, tạo cảm giác cho người gửi tiết kiệm đỡ thiệt thòi, không hàm ý đảo chiều chính sách tiền tệ.

Vị chuyên gia này cũng nhận định, việc giữ mặt bằng lãi suất thấp nhằm ổn định để phục hồi nền kinh tế ở thời điểm hiện tại rất quan trọng. Thế nên, lãi suất cho vay sẽ vẫn tiếp tục ở mức thấp và lãi suất tiết kiệm sẽ điều chỉnh tăng nhẹ.

Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển nhận định trên Cafef.vn: “Với chính sách kiểm soát của Nhà nước, đặc biệt là không cho phép các ngân hàng thương mại cho vay dưới chuẩn, tăng lãi suất cao để huy động vốn do nguồn thu nợ gặp khó, thì lãi suất có tăng cũng sẽ không tăng quá 1% so với năm 2023”.

Ông Hiển phân tích thêm: Hiện nay, các ngân hàng đều tăng cường phòng ngừa rủi ro để đề phòng vấn đề nợ xấu, khó thu hồi vốn. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước ngày càng giám sát chặt chẽ việc cho vay đúng theo quy định. Đối với lĩnh vực bất động sản, các ngân hàng thương mại cho vay sẽ chọn lựa những cá nhân có nhu cầu và khả năng trả nợ. Về tổng thể dư nợ tín dụng trong bất động sản sẽ không tăng đột biến, còn trong sản xuất kinh doanh, tín dụng sẽ tăng từ từ theo sự phục hồi của doanh nghiệp. Diễn biến cung cầu tín dụng ở mức thận trọng do đó nhu cầu huy động vốn của các ngân hàng cũng sẽ không thể chạy đua lãi suất huy động giống như giai đoạn cuối năm 2022. Do vậy, lãi suất huy động có tăng cũng chỉ ở khoảng 0,5 – 1% phù hợp cho nhu cầu thực tế.

Trong văn bản mới đây, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu toàn hệ thống duy trì mặt bằng lãi suất huy động ổn định, hợp lý; nỗ lực giảm 1 – 2%/năm lãi suất cho vay; phấn đấu tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đến hết quý 2 năm 2024 ở mức 5 – 6%…

Với những diễn biến này, các chuyên gia cho rằng, sẽ khó xảy ra cuộc đua lãi suất huy động giữa các ngân hàng và lãi suất cho vay cũng sẽ khó tăng trở lại./.