Liệu pháp điều trị đột phá phục hồi tổn thương phổi và thần kinh do COVID-19

Nhiều người trong chúng ta từng nhiễm virus COVID-19 đang phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe lâu dài như nốt phổi, biến chứng nghiêm trọng và cả phẫu thuật. Các phương pháp điều trị hiện tại cho những di chứng này vẫn còn rất hạn chế. Vì vậy, bài viết này sẽ giới thiệu tiềm năng của liệu pháp exosome – một phương pháp điều trị tiên tiến – nhằm giải quyết hội chứng COVID-19, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến thần kinh và sức khỏe tâm thần, đồng thời có lợi cho tim và phổi.

Tiến sĩ Philip W. Askenase, giáo sư miễn dịch học tại Trường Y thuộc Đại học Yale, đã đề xuất trên một tạp chí học thuật rằng liệu pháp túi ngoại bào nên được áp dụng để điều trị các triệu chứng chính liên quan đến hệ thần kinh trung ương trong hội chứng COVID-19. Túi ngoại bào là các hạt nhỏ do tế bào tiết ra, và exosome là một loại trong số đó.

Tổn thương mạch máu và thần kinh do COVID-19

Khoảng 30% người nhiễm COVID-19 có thể phát triển thành hội chứng hậu COVID – một tình trạng phức tạp với triệu chứng đa dạng. Những triệu chứng phổ biến bao gồm mệt mỏi cực độ, khó thở, sương mù não và suy giảm nhận thức, thay đổi vị giác hoặc khứu giác, cùng các vấn đề về tiêu hóa.

Trong các trường hợp nghiêm trọng hơn, bệnh nhân có thể xuất hiện hoang tưởng, ảo giác và các triệu chứng rối loạn tâm thần khác. Một số ít trường hợp nặng còn có ý nghĩ tự sát. Những triệu chứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hàng ngày và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Ngoài ra, nhiễm COVID-19 cũng có thể ảnh hưởng đến các mạch máu trong nhiều cơ quan, gây rối loạn chức năng cơ quan.

Kết quả từ các nghiên cứu cộng hưởng từ (MRI) cho thấy sự tổn thương và rối loạn trong cấu trúc chức năng của mô não trong giai đoạn hồi phục, dẫn đến các triệu chứng thần kinh và tâm thần.

Một số nghiên cứu khác cho thấy các cơ chế của những tổn thương thần kinh này có thể bao gồm: tổn thương mạch máu do viêm thần kinh, rối loạn đông máu, rối loạn chức năng nội mô, cũng như tổn thương tế bào thần kinh.

Trong khi một số giả thuyết ban đầu cho rằng virus tấn công trực tiếp vào mô thần kinh trung ương, thì thực tế các mảnh virus hiếm khi được tìm thấy trong dịch não tủy hoặc mô não của những bệnh nhân này. Ngược lại, phản ứng viêm và miễn dịch trong hệ thần kinh trung ương có thể chính là nguyên nhân chính gây tổn thương thần kinh.

Cơ chế hoạt động của liệu pháp Exosome

Exosome là các túi siêu nhỏ được tế bào tiết ra, chứa protein, lipid và vật liệu di truyền, có khả năng thúc đẩy quá trình sửa chữa và truyền tín hiệu giữa các tế bào. Exosome có nguồn gốc từ tế bào gốc trung mô được chứng minh là đặc biệt hiệu quả.

Liệu pháp exosome thể hiện rõ khả năng kháng viêm và điều hòa miễn dịch. Nghiên cứu cho thấy liệu pháp này có thể giảm hiệu quả phản ứng viêm quá mức do virus COVID-19 gây ra bằng cách ức chế quá trình sản sinh các cytokine tiền viêm. Việc sử dụng exosome giúp kiểm soát tình trạng “bão cytokine” trong cơ thể sau khi nhiễm COVID-19 hoặc các bệnh nhiễm trùng khác.

Khả năng tái tạo của exosome cũng đóng vai trò quan trọng. Chúng có thể thúc đẩy tái tạo mô, phục hồi chức năng mạch máu tại chỗ và sửa chữa các tổn thương vi mạch – một yếu tố then chốt trong điều trị COVID-19. Liệu pháp exosome đã cho thấy hiệu quả trong nhiều bệnh lý như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, chấn thương tủy sống, cũng như các tổn thương cấp và mãn tính ở thận, gan và não.

Khác với nhiều liệu pháp truyền thống, exosome có thể vượt qua hàng rào máu não để tiếp cận trực tiếp mô thần kinh. Điều này khiến exosome trở thành ứng cử viên tiềm năng trong điều trị các bệnh lý viêm và thoái hóa thần kinh. Bằng cách nhắm vào và phục hồi tổn thương vi mạch trong não, exosome có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng tâm thần kinh liên quan đến COVID-19 và các bệnh khác.

Exosome có thể được đưa vào cơ thể qua đường tiêm tĩnh mạch hoặc dạng khí dung qua mũi, trở thành phương pháp điều trị tiềm năng đối với các bệnh thần kinh như Alzheimer và Parkinson. Vì exosome có thể tiếp cận mô thần kinh qua cả hai con đường này, chúng cũng được kỳ vọng trong điều trị các biến chứng não do COVID-19.

Ngoài ra, exosome dạng khí dung có thể được hít trực tiếp vào phổi, giúp phục hồi tổn thương phổi, bao gồm cả các nốt phổi do COVID-19 gây ra. Phương pháp này có thể cải thiện chức năng hô hấp và hỗ trợ phục hồi ở bệnh nhân có biến chứng đường thở. Do đó, liệu pháp exosome được xem là một phương pháp điều trị mới đầy tiềm năng.

Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng cho thấy exosome từ tế bào gốc trung mô có thể làm giảm bão cytokine, đảo ngược tình trạng ức chế miễn dịch chống virus do COVID-19 gây ra, và thúc đẩy phục hồi tổn thương phổi thông qua điều hòa hoạt động của ty thể.

Ứng dụng lâm sàng và hướng phát triển trong tương lai

COVID-19 đã mang đến nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe thể chất, tinh thần của con người, cũng như hệ thống chăm sóc y tế. Liệu pháp exosome mở ra một tia hy vọng mới bằng cách cải thiện chức năng thể chất, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm gánh nặng lâu dài do COVID-19 gây ra.

Trong khi liệu pháp exosome vẫn đang ở giai đoạn sớm của nghiên cứu lâm sàng, cần có thêm nhiều thử nghiệm để xác nhận tính an toàn và hiệu quả của nó. Nếu được ứng dụng thành công trên lâm sàng, liệu pháp exosome có thể làm thay đổi cách điều trị COVID-19 và các bệnh mãn tính khác, mang lại lợi ích đáng kể cho bệnh nhân trên toàn thế giới.

Theo Tiến sĩ Dương Cảnh Đoan, The Epoch Times