Nghiên cứu: Uống vitamin tổng hợp làm tăng nguy cơ tử vong

Thay vì ăn uống lành mạnh, nhiều người đã chọn uống vitamin tổng hợp như một cách để đảm bảo có sức khỏe tốt. Các chuyên gia cho rằng đây là 1 quan điểm sai lầm.

Vitamin tổng hợp thường được coi là một phương pháp đơn giản và hữu hiệu giúp chúng ta nâng cao sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tật và kéo dài tuổi thọ. Trên thực tế, cứ 3 người lớn ở Hoa Kỳ thì lại có 1 người thường xuyên sử dụng vitamin tổng hợp. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây của National Cancer Institute (Viện Ung thư Quốc gia) lại cho thấy loại vitamin này không những không giúp tuổi thọ tăng lên mà còn có liên quan đến nguy cơ tử vong cao hơn 4%. 

Nghiên cứu đã quan sát toàn diện sức khỏe những người lớn khỏe mạnh ở Hoa Kỳ và được công bố trên JAMA Network Open vào ngày 26/6.

Về nghiên cứu

Người đứng đầu nghiên cứu là Tiến sĩ Erikka Loftfield. Mục tiêu của nghiên cứu là làm sáng tỏ tác động vitamin tổng hợp đối với tuổi thọ và xem xét lại tác dụng thật sự của chúng đối với sức khỏe con người. Các nhà nghiên cứu đã lấy dữ liệu từ ba nghiên cứu lớn, với sự tham gia của 390.124 người trưởng thành trên khắp Hoa Kỳ và quan sát trong tối đa 27 năm. Đây là một trong những phân tích toàn diện nhất cho đến nay về chủ đề này.

Tất cả những người tham gia đều không có tiền sử mắc bệnh ung thư hoặc bệnh mãn tính. Họ được yêu cầu tham gia Nghiên cứu chế độ ăn uống và sức khỏe của NIH-AARP, Thử nghiệm sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt, phổi, trực tràng và buồng trứng và Nghiên cứu sức khỏe nông nghiệp. Trước và trong suốt quá trình nghiên cứu, họ cần liên tục báo cáo về tình hình sử dụng vitamin tổng hợp của mình.

Theo dữ liệu được quan sát, sử dụng vitamin tổng hợp không giúp cho những người tham gia giảm nguy cơ tử vong. Ngược lại, kết quả còn cho thấy nguy cơ tử vong tăng nhẹ.

Nghiên cứu nêu rõ: “So với những người không sử dụng vitamin tổng hợp hàng ngày thì những người sử dụng lại có nguy cơ tử vong cao hơn 4%”. Con số này tuy nhỏ nhưng vẫn đủ cho chúng ta thấy một sự thật rằng có thể vitamin tổng hợp không có khả năng mang lại lợi ích sức khỏe “thần thánh” như kỳ vọng.

Các nhà nghiên cứu đã tính đến các thói quen có thể tác động đến sức khỏe như chế độ ăn uống, tập thể dục và hút thuốc. Họ phát hiện ra rằng người dùng vitamin tổng hợp thường có ý thức về sức khỏe tốt hơn, thường ăn uống lành mạnh hơn và tập thể dục nhiều hơn. Tuy nhiên, tất cả những sự lành mạnh này vẫn không thể giúp cho họ có tuổi thọ cao hơn.

Nghiên cứu được theo dõi trong thời gian dài nên các nhà nghiên cứu có thể đưa ra nhiều nhận định rõ ràng về thói quen liên tục sử dụng vitamin tổng hợp. Trong suốt thời gian nghiên cứu, 164.762 người tham gia đã tử vong – cung cấp một tập dữ liệu đáng kể để họ đánh giá khả năng tử vong. Tính nhất quán của các phát hiện trong các nhóm người tham gia (trong những khoảng thời gian theo dõi khác nhau) càng củng cố kết luận rằng việc sử dụng vitamin tổng hợp không gây ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ tử vong.

Những lý do tiềm ẩn đằng sau kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu liên kết việc sử dụng vitamin tổng hợp hàng ngày với nguy cơ tử vong tăng cao đã dẫn tới những cuộc thảo luận sôi nổi giữa các chuyên gia. Một số lý do tiềm ẩn có thể giải thích kết quả của nghiên cứu trên. Sự phức tạp của khoa học dinh dưỡng có thể có liên quan đến những hạn chế của nghiên cứu.

Sự mất cân bằng dinh dưỡng liên quan đến việc sử dụng vitamin tổng hợp

Tiến sĩ Michael Bauerschmidt, người sáng lập Deeper Healing Medical Wellness, cho rằng có thể những người sử dụng vitamin tổng hợp đang không biết phải cân bằng các chất dinh dưỡng như thế nào.

“Tại sao bạn có nhu cầu uống chất bổ sung? Đâu là loại bạn cần nhất lúc này? Câu trả lời chính là loại mà cơ thể bạn đang thiếu nhất”, Tiến sĩ Bauerschmidt nói.

Ông nhấn mạnh rằng nhu cầu dinh dưỡng của từng cá nhân có thể thay đổi rất nhiều theo thời gian – một điều mà nghiên cứu không tính đến. Sự thay đổi này có nghĩa là người A bị thiếu chất dinh dưỡng B không đồng nghĩa với việc những người khác cũng bị thiếu B. Và những thay đổi này có thể diễn ra liên tục dựa trên nhiều yếu tố khác nhau.

“Chúng tôi không biết tình trạng dinh dưỡng cơ bản của những người tham gia nghiên cứu và cũng không biết liệu họ có cần dùng vitamin tổng hợp ngay từ đầu hay không”, Tiến sĩ Bauerschmidt cho biết.

Theo ông, sự thiếu sót này là rất lớn vì nếu không biết tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng ban đầu thì sẽ rất khó để xác định tác động thực sự của việc sử dụng vitamin tổng hợp.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng lo ngại về sự mất cân bằng khoáng chất trong nhiều loại vitamin tổng hợp. Robert Love, một nhà khoa học thần kinh, cho biết: “Vitamin tổng hợp thiếu một số khoáng chất mà hầu hết chúng ta đều thiếu, cụ thể là magiê và kẽm. Kẽm rất quan trọng đối với sức khỏe não bộ và khả năng miễn dịch”.

Ông lưu ý rằng 40% đến 70% người Mỹ bị thiếu magiê. Vitamin tổng hợp thường chứa quá nhiều khoáng chất như đồng và sắt. Bổ sung quá nhiều đồng có thể gây ra tình trạng căng thẳng oxy hóa và tổn thương não, đặc biệt là khi chúng không được cân bằng lại với kẽm. Tương tự như vậy, hàm lượng sắt cao (mà hầu hết người Mỹ không cần) có thể góp phần gây ra những tổn thương oxy hóa và đẩy nhanh quá trình lão hóa. Sự mất cân bằng này có thể lấn át các lợi ích mà vitamin tổng hợp có thể mang lại và gây ra tác hại lâu dài. Nhà khoa học nổi tiếng David Sinclair, một giáo sư tại Trường Y Harvard, không dùng vitamin tổng hợp vì không muốn cơ thể nạp quá nhiều sắt.

Chất lượng và loại vitamin tổng hợp

Một mối quan tâm khác được Tiến sĩ Bauerschmidt nêu ra là chất lượng và loại vitamin tổng hợp mà những người tham gia sử dụng.

“Không có thông tin nào đề cập đến loại vitamin tổng hợp mà họ sử dụng cả. Nói một cách thẳng thắn thì hầu như các loại vitamin tổng hợp đều rất tệ. Nhìn chung, chúng chứa chất này chất kia, mỗi thứ một chút nhưng không đặc biệt nhiều cái gì cả”, ông nói.

Ông cũng chỉ ra rằng nhiều loại vitamin tổng hợp có chứa các chất phụ gia như magiê stearat – có thể bám vào vitamin và khoáng chất – và khiến cơ thể bạn khó hấp thụ hơn, làm giảm hiệu quả của chúng.

Cảm giác an toàn giả tạo

Các chuyên gia cũng cảnh báo về cảm giác an toàn giả tạo mà vitamin tổng hợp có thể mang lại cho chúng ta. Tiến sĩ Surender R. Neravetla, giám đốc phẫu thuật tim tại Trung tâm Y tế Khu vực Springfield, đặt câu hỏi về giá trị của vitamin tổng hợp: “Tại sao bạn lại muốn dùng thứ gì đó không có tác dụng và coi nó như một loại hợp đồng bảo hiểm cho sức khỏe? Đừng lãng phí tiền của bạn để đổi lấy cảm giác an toàn không có thực”.

Ông Robert Love cảnh báo những người chọn sử dụng vitamin tổng hợp thay vì xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh đang mắc phải một sai lầm lớn. Ông cho biết: “Nhìn chung, vitamin tổng hợp và thực phẩm bổ sung không thể là sự thay thế cho thực phẩm lành mạnh. Ăn thực phẩm lành mạnh quan trọng hơn nhiều so với việc dùng thực phẩm bổ sung”.

Một nghiên cứu quan sát hơn 30.000 người kéo dài hàng thập kỷ cho thấy vitamin và khoáng chất có tác dụng kéo dài cuộc sống và phòng ngừa bệnh tim mạch, nhưng chỉ khi bạn hấp thụ những chất dinh dưỡng này từ thực phẩm tự nhiên, chứ không phải từ thực phẩm bổ sung (supplements) hay các loại vitamin.

Nghiên cứu này được công bố trên tạp chí uy tín Annals of Internal Medicine, cho thấy việc dùng vitamin, khoáng chất bổ sung và vitamin tổng hợp không mang lại lợi ích rõ rệt nào trong việc giảm nguy cơ tử vong nói chung hoặc cụ thể là nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch và ung thư.

Khi nghiên cứu các tác dụng riêng lẻ của từng vi chất dinh dưỡng, người ta phát hiện ra việc bổ sung đầy đủ vitamin K và magiê có thể làm giảm nguy cơ tử vong. Tuy nhiên, những lợi ích này chỉ đến từ nguồn thực phẩm tự nhiên.

Vậy thì chúng ta có nên dùng vitamin tổng hợp không?

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng mọi người nên thận trọng khi diễn giải các phát hiện của nghiên cứu. Tiến sĩ Bauerschmidt cho rằng nghiên cứu này không chắc chắn, không thiết lập được mối liên hệ nhân quả rõ ràng giữa việc sử dụng vitamin tổng hợp và nguy cơ tử vong gia tăng. Ông coi đây là một ví dụ rõ ràng về hiện tượng “có sự liên quan nhưng không chứng minh được nguyên nhân”.

Tương tự như vậy, Morgan McSweeney, người có bằng tiến sĩ về khoa học dược phẩm và được gọi là “Tiến sĩ Noc”, cho rằng nghiên cứu này chỉ mang tính quan sát, nghĩa là nó xác định được các ý tưởng nhưng không thể chứng minh được nguyên nhân và kết quả.

“Họ đã cố gắng hết sức để kiểm soát những thứ như ‘hiệu ứng người dùng bị bệnh’ có thể xảy ra, nhưng vẫn có những yếu tố khác chưa được tính đến, chẳng hạn như sự khác biệt về tần suất mọi người đi khám bác sĩ hoặc các thói quen sức khỏe khác không được phản ánh trong các tập dữ liệu có sẵn. Tất cả các yếu tố này đều có thể gây ảnh hưởng đến kết quả”, ông nói.

Nghiên cứu nêu rõ rằng vitamin tổng hợp không có lợi cho tuổi thọ nhưng Morgan McSweeney lại cho rằng khó để chắc chắn rằng chúng gây hại.

Nghiên cứu chủ yếu tập trung vào tỷ lệ tử vong, không tính đến khả năng vitamin có thể mang đến những lợi ích hoặc rủi ro sức khỏe khác (không được đo lường trong nghiên cứu). Ông McSweeney nói thêm: “Nghiên cứu không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy vitamin tổng hợp giúp giảm nguy cơ tử vong, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc chúng cũng không thể mang lại những lợi ích sức khỏe khác. Họ vẫn chưa đo lường khía cạnh này”.

Quan điểm cá nhân của ông McSweeney rất rõ ràng: Nếu một chuyên gia cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe khuyến nghị bạn nên sử dụng một loại thực phẩm bổ sung thì bạn hãy nghe theo lời khuyên đó.

“Tuy nhiên, trong trường hợp bạn mua các loại thực phẩm bổ sung dựa trên các nội dung trên mạng xã hội, thì tôi xin lưu ý rằng có thể bạn đang tốn khá nhiều tiền cho những sản phẩm dường như không mang lại lợi ích đáng kể cho sức khỏe”, ông nói.

Ông gợi ý rằng mọi người nên chi tiêu “hào phóng” đối với cho các loại thực phẩm lành mạnh giàu chất xơ và chất dinh dưỡng thực vật.

“Do tình hình lạm phát tăng cao nên hiện nay những loại thực phẩm như vậy rất đắt đỏ. Nhưng chúng lại có thể mang đến những lợi ích rất rõ ràng cho sức khỏe”, ông kết luận.