Đồ uống có đường thúc đẩy di căn ung thư đại trực tràng

Việc tiêu thụ đồ uống có đường chứa chất tạo ngọt fructose và glucose có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng di căn trong cơ thể, theo một nghiên cứu mới được công bố ngày 19/9 trên tập san nổi tiếng Nature Metabolism.

• Ăn gì đề phòng ung thư đại tràng?

Trong nghiên cứu, các nhà khoa học đã cho tế bào ung thư đại trực tràng tiếp xúc với hỗn hợp fructose và glucose, mô phỏng môi trường sinh lý tương tự như khi cơ thể hấp thu đồ uống có đường.

Kết quả cho thấy, sự tiếp xúc này làm tăng “khả năng di động của tế bào và tiềm năng di căn” của các tế bào ung thư đại trực tràng.

Tính di động tế bào là thuật ngữ chỉ khả năng của tế bào, trong trường hợp này là tế bào ung thư đại trực tràng, di chuyển từ vị trí ban đầu sang vị trí khác trong cơ thể, là một bước quan trọng trong quá trình di căn, tức sự lan tỏa của tế bào ung thư từ mô hoặc cơ quan nguyên phát sang mô hoặc các cơ quan thứ phát.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng khi tế bào ung thư đại trực tràng tăng tính di động, chúng “di căn đến gan – vị trí di căn phổ biến nhất của ung thư đại trực tràng – nhanh hơn”, theo công bố ngày 19/9 của Trung tâm Ung thư MD Anderson thuộc Đại học Texas, đơn vị dẫn đầu nghiên cứu.

Hỗn hợp glucose-fructose được xác định là “kích hoạt enzym sorbitol dehydrogenase (SORD) – một loại enzym thúc đẩy quá trình chuyển hóa glucose và kích hoạt con đường tổng hợp cholesterol, cuối cùng dẫn đến sự di căn”, tuyên bố nêu rõ.

Việc ức chế enzym SORD đã làm chậm quá trình di căn, ngay cả khi có sự hiện diện của hỗn hợp glucose-fructose, qua đó mở ra các hướng tiếp cận điều trị tiềm năng, theo nhóm nghiên cứu.

“Phát hiện của chúng tôi cho thấy cách thức ăn uống hàng ngày không chỉ có ý nghĩa đối với nguy cơ mắc ung thư mà còn ảnh hưởng đến tiến trình tiến triển của bệnh sau khi đã khởi phát”, Trưởng nhóm nghiên cứu Jihye Yun thuộc Khoa Di truyền học, Trung tâm Ung thư cho biết.

“Mặc dù cần có thêm các nghiên cứu sâu hơn, nhưng kết quả này gợi ý rằng việc giảm tiêu thụ đồ uống có đường, nhắm mục tiêu điều trị vào enzym SORD hoặc tái sử dụng thuốc statin có thể mang lại lợi ích cho bệnh nhân ung thư đại trực tràng”.

Statin là nhóm thuốc tim mạch có tác dụng ức chế quá trình tổng hợp cholesterol nội sinh.

Nghiên cứu được tài trợ bởi Viện Nghiên cứu và Phòng ngừa Ung thư Texas, Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ, Giải thưởng Andrew Sabin Family Fellows, Giải thưởng V Scholar và chương trình Học giả Pew-Stewart về Nghiên cứu Ung thư. Các tác giả không công bố bất kỳ xung đột lợi ích nào.

Ung thư đại trực tràng ở người trẻ tuổi

Tại Việt Nam, ung thư đại trực tràng (bao gồm cả ung thư đại tràng và trực tràng) hiện nằm trong nhóm 5 loại ung thư thường gặp nhất. Theo số liệu GLOBOCAN 2022, mỗi năm nước ta ghi nhận khoảng hơn 16.000 ca mắc mới và trên 8.200 ca tử vong do căn bệnh này. Ung thư đại trực tràng là nguyên nhân tử vong do ung thư đứng hàng thứ tư sau ung thư gan, phổi và dạ dày.

Trong nhiều năm qua, tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng có xu hướng tăng dần. Đặc biệt, xu hướng trẻ hóa bệnh nhân ngày càng rõ rệt. Nếu như trước đây bệnh thường gặp ở lứa tuổi trên 50, thì hiện nay đã có nhiều trường hợp được phát hiện ở độ tuổi 30–40, thậm chí trẻ hơn.

Các nghiên cứu trong nước và quốc tế đều cho thấy:

• Tỷ lệ mắc ở người dưới 50 tuổi đang gia tăng, trái ngược với xu hướng giảm ở nhóm lớn tuổi nhờ các chương trình tầm soát.
• Một số báo cáo quốc tế cho thấy mức tăng đáng lo ngại ở nhóm tuổi 10–29, và tình trạng này cũng được các bác sĩ Việt Nam ghi nhận trong thực hành lâm sàng, dù chưa có số liệu thống kê toàn diện.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), các yếu tố nguy cơ của ung thư đại trực tràng bao gồm những yếu tố có thể thay đổi, chẳng hạn như điều chỉnh lối sống và những yếu tố không thể thay đổi.

Trong nhóm các yếu tố có thể thay đổi, những nguy cơ chính bao gồm thừa cân, bệnh tiểu đường Loại 2, hút thuốc lá, sử dụng rượu và một số kiểu ăn uống như tiêu thụ nhiều thịt đỏ hoặc thịt chế biến sẵn và nấu thức ăn ở nhiệt độ rất cao.