Ung thư phổi: Khoảng 75% người bệnh được phát hiện muộn

Theo Bộ Y tế, khoảng 75% người bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn, khiến tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ đạt khoảng 14,8%.

Ngày 26/3, Bộ Y tế phối hợp với Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam tổ chức Hội nghị Chương trình Sức khỏe Phổi Việt Nam giai đoạn 2025–2027.

GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, cho biết các bệnh không lây nhiễm, đặc biệt là các bệnh lý về phổi như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen phế quản và ung thư phổi, đã và đang trở thành nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật tại Việt Nam.

Theo ước tính, tỷ lệ mắc COPD ở người trên 40 tuổi lên đến 4,2%, thuộc nhóm cao nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tỷ lệ hen phế quản là 4,1%, nhưng chỉ khoảng 29% người bệnh được điều trị dự phòng và chưa đến 40% được kiểm soát tốt.

Đặc biệt, ung thư phổi, với hơn 24.000 ca mắc mới mỗi năm, hiện đứng thứ ba về số ca mắc mới nhưng đứng thứ hai về số ca tử vong tại Việt Nam. Khoảng 75% người bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn, khiến tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ đạt khoảng 14,8%.

Theo PGS. TS Đỗ Hùng Kiên, Phó Giám đốc Bệnh viện K, tại Việt Nam, việc triển khai sàng lọc ung thư phổi hiện có nhiều khó khăn do thiếu trang thiết bị, cơ sở hạ tầng, chuyên môn; nhận thức của người dân và nhân viên y tế chưa đầy đủ; bảo hiểm y tế chưa chi trả cho các phương pháp sàng lọc. Về thuốc điều trị, một số thuốc không sẵn có tại cơ sở y tế nên khó điều trị cá thể hóa.

Theo ông Kiên, ở giai đoạn sớm, ung thư phổi không có triệu chứng hoặc nhầm lẫn với các triệu chứng bệnh lý hô hấp khác, dễ bỏ sót. Khi có các triệu chứng chứng hô hấp, u xâm lấn thành ngực, hội chứng chứng chèn ép, triệu chứng di căn… thì bệnh nhân đã ở giai đoạn muộn. Việt Nam hiện chưa có quy trình chuẩn trong sàng lọc ung thư phổi sử dụng chụp CT liều thấp trên trên nhóm người nguy cơ cao tại cộng đồng.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho hay trước thực trạng đáng lo ngại đó, ngành Y tế đã xây dựng và triển khai nhiều giải pháp trong khuôn khổ Chiến lược Quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015–2025. Các mục tiêu quan trọng như phát hiện sớm 50% số người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản, điều trị hiệu quả tại các cơ sở y tế, kiểm soát tốt trên 20% số người bệnh hen và phát hiện sớm 40% số ca ung thư đã được đề ra. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong tầm soát, chẩn đoán sớm, điều trị, quản lý và đặc biệt là khả năng tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng ngay từ tuyến cơ sở.

Theo ông Thuấn, việc nhận diện các thách thức và cơ hội là yếu tố quan trọng để triển khai Chương trình Sức khỏe Phổi Việt Nam giai đoạn 2025–2027. Đây là một sáng kiến hợp tác công – tư, dựa trên ba nguyên tắc cốt lõi: “Tiếp cận toàn diện – Lấy người dân làm trung tâm – Ứng dụng khoa học công nghệ”.

Chương trình dự kiến được thiết kế với các hợp phần như: nâng cao năng lực cán bộ y tế tuyến cơ sở thông qua đào tạo, hướng dẫn lâm sàng và mô hình quản lý bệnh phổi; thúc đẩy tầm soát, chẩn đoán sớm, điều trị hiệu quả các bệnh phổi không lây nhiễm; ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn trong theo dõi và quản lý bệnh; và phối hợp đa ngành thông qua cơ chế “Đối tác vì một hệ thống y tế bền vững”…

Theo ông Atul Tandon, Tổng Giám đốc AstraZeneca Việt Nam, các bệnh về phổi, bao gồm COPD, hen suyễn và ung thư phổi, là những thách thức đáng kể đối với sức khỏe cộng đồng. Các yếu tố như hút thuốc, ô nhiễm môi trường, phơi nhiễm nghề nghiệp và khuynh hướng di truyền góp phần vào tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ mắc bệnh này ngày càng tăng cao.

Ông Atul Tandon khẳng định đơn vị sẽ cung cấp các phương pháp điều trị sáng tạo không chỉ chuyển đổi kết quả điều trị cho bệnh nhân mà còn tăng khả năng chữa khỏi bệnh. “Chúng tôi cam kết hỗ trợ hệ thống y tế trong việc đưa ra các sáng kiến toàn diện, mang tính chuyển đổi để giải quyết các vấn đề quan trọng này bằng cách tận dụng khoa học và công nghệ thông qua các biện pháp can thiệp có mục tiêu, chẳng hạn như sàng lọc và phát hiện sớm, cùng với các chiến lược chăm sóc sức khỏe toàn diện”, ông Atul Tandon nói.