Ông Trump: Xem xét lại lịch tiêm chủng cho trẻ, đối chiếu với các nước đã phát triển

Ủy ban Cố vấn về Thực hành Tiêm chủng (Advisory Committee on Immunization Practices-ACIP) thuộc CDC đã bỏ khuyến nghị tiêm vắc-xin viêm gan B cho tất cả trẻ sơ sinh và cho phép cha mẹ quyết định nếu mẹ bé xét nghiệm âm tính. Cùng lúc đó, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chấp thuận xem xét lại toàn bộ lịch tiêm chủng trẻ em của Mỹ, cho rằng số mũi tiêm hiện tại quá nhiều so với các nước phát triển. Quyết định này gây lo ngại từ giới chuyên gia vì có thể làm giảm tỷ lệ tiêm và đảo ngược các thành tựu y tế công cộng.

Ngày 5/12/2025, Ủy ban Cố vấn về Thực hành Tiêm chủng (Advisory Committee on Immunization Practices-ACIP) bỏ phiếu với tỷ lệ 8–3 để chấm dứt khuyến nghị phổ quát rằng mọi trẻ sơ sinh đều phải tiêm liều đầu vắc-xin viêm gan B ngay sau sinh. Thay vào đó, chỉ thực sự khuyến nghị tiêm ngay sau sinh cho các bé có mẹ dương tính với virus viêm gan B hoặc mẹ có tình trạng nhiễm chưa rõ. Với những em bé có mẹ xét nghiệm âm tính, tiêm hay không trở thành quyết định cá nhân của cha mẹ — sau khi tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Nếu cha mẹ chọn không tiêm ngay sau sinh, ACIP đề xuất rằng mũi đầu nên được trì hoãn ít nhất đến khi bé khoảng 2 tháng tuổi.

Quyết định này sẽ cần được phê duyệt chính thức bởi Giám đốc CDC (Acting CDC Director) trước khi trở thành chính sách chính thức.

Cũng trong ngày 5/12/2025, Tổng thống Hoa Kỳ đã ký một Bản ghi nhớ Tổng thống (Presidential Memorandum) yêu cầu Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ (U.S. Department of Health and Human Services-HHS) và CDC tiến hành đánh giá toàn bộ lịch tiêm chủng trẻ em (childhood vaccine schedule) của Mỹ, với mục tiêu điều chỉnh theo các thực hành tốt nhất từ các quốc gia phát triển nếu thấy họ tốt hơn.

• Presidential Memorandum (Bản ghi nhớ Tổng thống) là một loại văn bản chỉ đạo do Tổng thống Mỹ ban hành, giống với Executive Order (Sắc lệnh hành pháp) nhưng thường: Tập trung vào việc chỉ đạo các cơ quan liên bang phải làm một việc cụ thể (ví dụ: xem xét lại lịch tiêm chủng, soạn báo cáo, điều chỉnh chính sách). Ít nghi thức, hình thức hơn executive order, nhưng về thực chất vẫn có hiệu lực ràng buộc trong phạm vi hành pháp. Thường được dùng khi Tổng thống muốn điều chỉnh cách thực thi luật hiện có hoặc yêu cầu nghiên cứu/chuẩn bị chính sách mới, chứ không tự mình làm ra luật mới.

Tổng thống Trump phát biểu: “Hôm nay Ủy ban vaccine của CDC đã đưa ra một quyết định rất tốt khi chấm dứt khuyến nghị tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh, đa số trẻ sơ sinh không có nguy cơ bị viêm gan B, vì bệnh này thường lây qua đường tình dục hoặc dùng chung kim tiêm bẩn.”

Theo ông Trump, lịch tiêm chủng hiện tại “quá nhiều mũi tiêm hơn mức cần thiết” (far more than is necessary) (72 mũi tiêm) và nhấn mạnh muốn căn chỉnh theo khoa học và thường thức, lấy tham chiếu từ những quốc gia phát triển khác.

Ông Trump nói thêm: “Lịch tiêm chủng trẻ em của Hoa Kỳ từ trước đến nay đòi hỏi tới 72 ‘mũi tiêm’ cho những em bé hoàn toàn khỏe mạnh — nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới, và nhiều hơn mức cần thiết. Thực tế, điều đó thật nực cười! Nhiều bậc cha mẹ và các nhà khoa học đã đặt câu hỏi về hiệu quả của ‘lịch tiêm’ này, và tôi cũng vậy!”

Ngoài ra, Tổng thống Trump nói rằng quyết định của ACIP là phù hợp vì phần lớn trẻ sơ sinh không có nguy cơ mắc viêm gan B, một bệnh mà ông mô tả thường lây qua đường tình dục hoặc kim tiêm bẩn.

Theo chính quyền Mỹ, số lượng các mũi tiêm trong lịch tiêm chủng trẻ em ở Mỹ hiện cao hơn nhiều so với nhiều nước phát triển — họ cho rằng Mỹ đang ở vị trí ngoại lệ (outlier) về khối lượng tiêm chủng. Ví dụ, tiêm viêm gan B ngay sau sinh là tiêu chuẩn ở Mỹ, nhưng tại nhiều nước khác — nếu mẹ âm tính — liều này không áp dụng phổ quát.

Vấn đề tiêm chủng ở Châu Âu như thế nào?

1. Tiêm chủng viêm gan B (Hepatitis B-HBV) ở trẻ sơ sinh ở châu Âu

Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu (European Centre for Disease Prevention and Control-ECDC) và các phân tích về chính sách HBV cho thấy 27 nước EU/EEA có chương trình tiêm HBV phổ cập cho trẻ, nhưng cách họ làm khác nhau:

• Có nước cho mũi sơ sinh phổ cập.
• Có nước chỉ cho mũi sơ sinh ở trẻ có mẹ nhiễm HBV.

Ở Đức, Pháp, Tây Ban Nha, Ý:

• Trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm viêm gan B sẽ được tiêm mũi HBV ngay sau sinh cùng globulin miễn dịch (HBIG).

• Trẻ sơ sinh có mẹ âm tính, không có nguy cơ đặc biệt , không tiêm HBV ngay sau sinh, mà bắt đầu lịch tiêm thường quy bằng vắc xin phối hợp (5-in-1, 6-in-1) từ khoảng 2–3 tháng tuổi.

Cụ thể:

• Đức: HBV tiêm ở 2, 3, 4 và 11–14 tháng.

• Tây Ban Nha: 3 liều HBV dạng vắc xin 6-in-1 ở 2, 4, 11 tháng.

• Ý, Pháp: trẻ có mẹ HBsAg+ tiêm mũi sơ sinh; còn lịch thường quy nằm trong vắc xin phối hợp những tháng sau.

Nhóm những quốc gia Bắc Âu chỉ nhắm vào nhóm nguy cơ (risk-group) (không phổ cập HBV cho toàn bộ trẻ em (universal HBV) như Mỹ):

• Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển: HBV thường chỉ tiêm cho nhóm nguy cơ / con của mẹ nhiễm HBV, không phải toàn bộ trẻ em như Mỹ.

Một số nước Đông Âu / khác trong khu vực châu Âu

• Có nước có liều sơ sinh (birth-dose) rộng hơn (đôi khi cho mọi trẻ, không chỉ nhóm nguy cơ), tùy tỉ lệ lưu hành HBV và chính sách từng nơi.

Đây chính là lý do phía Mỹ viện dẫn khi muốn điều chỉnh lịch tiêm sao cho phù hợp hơn với châu Âu.

2. Tính bắt buộc với tự nguyện trong tiêm chủng tại châu Âu

• Tại Đức, Hà Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, việc tiêm chủng không bắt buộc, chỉ khuyến nghị nhưng tỷ lệ tiêm rất cao nhờ niềm tin cộng đồng và hệ thống y tế.

• Tại Anh (UK), không có bất kỳ vaccine bắt buộc nào.

• Ý (Italy), 10 loại vắc xin bắt buộc cho trẻ đi học, HBV cũng nằm trong 6-in-1, mũi đầu từ 2 tháng, trừ bé có mẹ HBsAg+.

• Pháp, 11 loại vắc-xin bắt buộc (bao gồm HBV), HBV nằm trong vắc-xin 6-in-1, bắt đầu từ 2 tháng, không tiêm đại trà cho sơ sinh.

• Hungary, Latvia, Croatia, Slovakia, nhiều loại bắt buộc, HBV tiêm theo lịch chuẩn từ 2–3 tháng, không phải liều bắt buộc khi mới sinh.

Ngay cả ở các nước có tiêm chủng bắt buộc, hepatitis B thường không áp dụng cho trẻ sơ sinh, mà mũi đầu từ 2 tháng.

3. Lịch tiêm ở châu Âu thường gọn hơn so với Mỹ

Ở nhiều nước châu Âu hiện tại, trẻ được tiêm vắc xin phối hợp 5-in-1 hoặc 6-in-1 (bao gồm các bệnh như bạch hầu, uốn ván, ho gà, bại liệt, Hib và có thể bao gồm HBV) thay vì tiêm từng loại riêng lẻ — giúp giảm số mũi tiêm tổng cộng.

Ví dụ, ở Vương quốc Anh: sử dụng vắc xin 6-in-1 ba liều khi trẻ 8, 12, 16 tuần tuổi thay cho nhiều mũi riêng lẻ.

Việc dùng vắc xin hợp nhất giúp giảm tổng số mũi tiêm, đơn giản hoá lịch tiêm, giúp phụ huynh dễ theo dõi hơn.

Nhiều nước châu Âu không tiêm HBV ngay sau sinh phổ quát — mà đưa HBV vào vắc xin phối hợp, với mũi đầu khi bé 2 – 3 tháng tuổi.

Vậy nên, lịch tiêm ở châu Âu thường gọn hơn, ít mũi hơn so với mô tả phổ biến của lịch tiêm rời rạc.

Phản ứng & lo ngại từ cộng đồng y tế

Nhiều chuyên gia y tế và hiệp hội — ví dụ Hiệp hội Miễn dịch học Hoa Kỳ (American Association of Immunologists-AAI) — lên tiếng phản đối mạnh mẽ quyết định của ACIP. Họ cho rằng vắc-xin HBV đã chứng minh rất rõ ràng về an toàn và hiệu quả, và rút khuyến nghị phổ quát có thể đánh mất thành tựu y tế công cộng nhiều thập kỷ qua.

Các bác sĩ lo ngại rằng sự thay đổi này — cùng với việc mở rộng đánh giá lại toàn bộ lịch tiêm chủng — có thể dẫn tới nhầm lẫn, khuấy động dư luận, làm giảm niềm tin vào vắc-xin, và tạo đà cho các phong trào hoài nghi vắc-xin (anti-vaccine).

Ngoài ra, nhiều chuyên gia nhấn mạnh rằng chính sách tiêm chủng phải phù hợp với bối cảnh dịch tễ, mức độ rủi ro, hệ thống y tế & đặc thù dân số của mỗi quốc gia. Đơn thuần sao chép lịch của các nước khác có thể không phù hợp với thực trạng của Mỹ.

Thiên Vân, theo Reuters, The Guardian, Fox News, American Association of Immunologists (AAI)