Cỏ thi: Phương thuốc cổ xưa giúp an thần, giảm đau và cầm máu

Cỏ thi có tên khoa học là Achillea millefolium. Trong lịch sử, loại thảo mộc này được gọi bằng những cái tên mỹ miều như cỏ cầm máu, tầm ma của quỷ hay “thứ người Scotland từng nhét vào mũi để cầm máu cam”. Với những chiếc lá mảnh như lông chim, Cỏ thi đã song hành cùng con người trong hành trình chữa lành – cả thể xác lẫn tâm hồn – từ thời chưa hề tồn tại khái niệm giấy tờ sổ sách.

Có nguồn gốc từ châu Âu và hiện đang lan rộng khắp thế giới (bao gồm cả Úc), loài hoa dại mang sắc trắng hồng dịu mắt này chính là phiên bản kết hợp nguyên thủy của Panadol (thuốc giảm đau), Neosporin (thuốc kháng sinh) và thuốc an thần.

Công dụng đa năng trong thế giới thực vật

Cỏ thi sinh trưởng tốt ở mọi nơi, từ những cánh đồng ngập nắng cho đến những bờ cỏ ven đường khô cằn. Cao tới gần một mét, Cỏ thi không hề kén đất, chỉ cần chút ánh nắng và một lớp đất tương đối là đủ để vươn mình.

Cỏ thi rất giàu các dưỡng chất thực vật như flavonoid, carotenoid và sesquiterpenoid. Flavonoid nổi bật với khả năng chống oxy hóa, kháng viêm, bảo vệ tim mạch và ngăn ngừa ung thư. Carotenoid giúp tăng cường thị lực, làm chậm quá trình lão hóa, hỗ trợ miễn dịch và bảo vệ da. Trong khi đó, sesquiterpenoid có tác dụng kháng viêm mạnh, kháng khuẩn, giảm đau, chống dị ứng và mang lại hiệu ứng thư giãn thần kinh nhẹ.

Ngoài ra, Cỏ thi còn chứa thujone, một chất kích thích thần kinh nhẹ, có thể gây ra ảo giác khi dùng quá nhiều.

Không dừng lại ở đó, Cỏ thi còn là một siêu anh hùng sinh thái, giúp chống xói mòn, nuôi dưỡng các loài thụ phấn, hỗ trợ côn trùng, tạo sự thoải mái cho các loài chim làm tổ và tăng cường sức đề kháng cho các loài thực vật gần đó.

Lợi ích y học xưa và nay

Cỏ thi, không nghi ngờ gì nữa, chính là phiên bản thảo dược của băng keo vạn năng. Loài cây này từ lâu đã là lựa chọn hàng đầu để điều trị vết thương, sốt, đau răng, cảm lạnh, hen suyễn và đủ loại bệnh tật khác.

Người Scotland từng gọi Cỏ thi là “lus na fola” – cỏ máu, và không ngần ngại nhét nó vào mũi với niềm tin sắt đá rằng chỉ một cái hắt hơi cũng có thể mang theo chút phép màu bảo vệ.

Ở nửa bên kia thế giới, người bản địa châu Mỹ cũng dành cho loài thảo dược này một niềm tin sâu sắc. Họ dùng loài cây này để chữa bỏng, rối loạn tiêu hóa, nhiễm trùng, và cả những nỗi buồn mang màu sắc tâm linh.

Ngày nay, y học hiện đại cuối cùng cũng chứng minh được những giá trị ấy. Các nghiên cứu cho thấy Cỏ thi có đặc tính kháng viêm, sát trùng và chống co thắt. Loại thảo mộc này giúp hỗ trợ tiêu hóa, hạ huyết áp và làm thông thoáng đường thở. Một nghiên cứu vào năm 2012 thậm chí còn phát hiện tác dụng an thần của Cỏ thi có thể sánh với diazepam.

Ngoài ra, Cỏ thi còn có ích cho sức khỏe phụ nữ, giúp điều hòa kinh nguyệt và làm dịu cơn đau do viêm tuyến vú.

Gần đây hơn, các thử nghiệm trên động vật cho thấy loài thảo dược này có tiềm năng chống ung thư, đặc biệt là ung thư tuyến tụy, thông qua việc điều chỉnh quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể.

Cách dùng Cỏ thi

1. Pha trà uống

• Lấy khoảng 1–2 thìa cà phê lá hoặc hoa khô Cỏ thi.
• Hãm với 200ml nước sôi trong 10–15 phút.
• Uống 1–2 lần mỗi ngày để hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm, an thần nhẹ.

2. Ngâm rửa hoặc đắp ngoài da

• Dùng nước sắc hoặc nước pha trà Cỏ thi để rửa vết thương nhẹ, vết bỏng hoặc các vùng da viêm nhiễm nhẹ.
• Có thể ngâm chân hoặc tay giúp giảm sưng viêm, đau nhức.

3. Chế dầu hoặc cao

• Dùng tinh dầu hoặc cao chiết xuất từ Cỏ thi để bôi ngoài da, giúp giảm đau, chống viêm và sát trùng.
• Lưu ý không bôi lên vết thương hở sâu hoặc nhiễm trùng nặng.

4. Dùng làm gia vị hoặc thêm vào món ăn

Ở một số vùng, lá Cỏ thi được dùng như gia vị giúp tăng hương vị đồng thời bổ sung hoạt chất có lợi cho sức khỏe.