Bệnh cơ xương khớp ngày càng nhiều: Nguyên nhân do tuổi tác hay lối sống?

Các bệnh cơ xương khớp mạn tính không chỉ do tuổi tác. Chính những thói quen hàng ngày có thể âm thầm gây bệnh từ rất lâu trước khi xuất hiện triệu chứng.

• Đau thần kinh tọa: Triệu chứng, nguyên nhân và cách giảm đau hiệu quả

Nếu bị đau lưng, bạn sẽ có thể được bác sĩ kê thuốc giảm đau, sau đó được giới thiệu đến chuyên gia vật lý trị liệu, và có thể được yêu cầu chụp chiếu nếu cơn đau vẫn kéo dài.

Tuy nhiên, liệu bạn đã tự hỏi cơn đau thực sự bắt đầu từ đâu?

“Khi chúng ta nhìn theo hướng toàn diện, xem xét sự cân bằng, khả năng vận động, sức mạnh, dinh dưỡng, căng thẳng và môi trường sống tổng thể của người bệnh, chúng ta có thể hỗ trợ hồi phục tốt hơn”, bác sĩ đa khoa y học chức năng Indra Barathan trả lời với The Epoch Times.

Đáng tiếc là đây không phải là cách tiếp cận tiêu chuẩn đối với nhiều bệnh cơ xương khớp như thoái hóa khớp, loãng xương, gút, teo cơ liên quan đến tuổi già, và viêm khớp dạng thấp. Những căn bệnh này đang gia tăng nhanh chóng khi dân số già đi. Cần có một sự chuyển hướng sang mô hình hỗ trợ cá nhân hóa, toàn diện, và phần lớn trong số đó có thể thực hiện trước khi bệnh trở nặng.

Sự gia tăng nhanh chóng của bệnh cơ xương khớp

Các bệnh cơ xương khớp mạn tính hiện là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật trên toàn thế giới. Những bệnh lý này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động – chúng còn làm giảm chất lượng cuộc sống, tăng nguy cơ té ngã, gãy xương và phải nhập viện.

Năm 2021, khoảng 607 triệu người sống chung với thoái hóa khớp – tăng 137% kể từ năm 1990. Viêm khớp dạng thấp và bệnh gút cũng tăng mạnh, lần lượt tăng 125% và 150%.

• Giảm đau do bệnh gút bằng huyệt vị ở tai và thảo dược Trung y

Nguyên nhân nào dẫn đến sự gia tăng mạnh các bệnh cơ xương khớp?

Tuổi tác vẫn là yếu tố chính, đặc biệt do mất dần sức mạnh cơ và xương theo thời gian. Tuy nhiên đây không phải là yếu tố duy nhất. Viêm cũng đóng vai trò trung tâm. Cụ thể, tình trạng “viêm lão hóa” duy trì và thúc đẩy quá trình thoái hóa cơ – xương – khớp. Như vậy các quá trình lão hóa nói chung cùng hội tụ và dẫn đến suy yếu hệ vận động.

“Viêm thường là gốc rễ của nhiều vấn đề sức khỏe mạn tính”, bác sĩ Barathan cho hay.

Chấn thương tại nơi làm việc, tư thế xấu và nâng vật nặng sai cách được coi là những nguyên nhân tức thời phổ biến của các vấn đề cơ xương khớp. Tuy nhiên y học chức năng – một phương pháp chăm sóc sức khỏe nhắm vào nguyên nhân gốc rễ thay vì chỉ triệu chứng – tìm kiếm nguyên nhân gốc rễ hơn.

Bác sĩ Barathan cho biết:

“Nhiều vấn đề cơ xương khớp thực chất thường bắt nguồn từ lối sống hàng ngày”.

Ví dụ, ăn uống kém và thiếu hụt vi chất dinh dưỡng có thể làm suy yếu xương và dây thần kinh. Lối sống ít vận động – đặc biệt là ngồi lâu – có thể dẫn đến yếu cơ và giảm khả năng giữ thăng bằng. Căng thẳng mạn tính còn có thể làm rối loạn giấc ngủ, dinh dưỡng và thói quen vận động, ảnh hưởng đến sự tập trung, phối hợp vận động và khả năng hồi phục.

Theo bà, y học hiện đại không phải lúc nào cũng xem xét sức khỏe một cách toàn diện.

Rào cản đối với chăm sóc hiệu quả

Dù đang ngày có nhiều nhận thức hơn và nhiều hướng dẫn lâm sàng chi tiết, việc đem đến chăm sóc y khoa nhất quán, chất lượng cao vẫn là thách thức trong thực tế.

Tình trạng thiếu nhân viên y tế, quan niệm rằng điều trị phức tạp, và những hiểu lầm phổ biến về điều trị càng nới rộng khoảng cách giữa thực hành tốt nhất và thực tế bệnh nhân nhận được. Ngoài ra nhiều cơ sở y thế chưa có cách tiếp cận toàn diện hơn.

Ngoài ra, người lớn tuổi thường có nhiều bệnh mạn tính và dùng nhiều loại thuốc. Tương tác giữa các loại thuốc có thể làm giảm hiệu quả điều trị. Các thuốc giảm đau như thuốc chống viêm không steroid có thể làm tăng nguy cơ loét và chảy máu tiêu hóa.

Tác dụng phụ của thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ các vi chất như canxi, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe của xương.

Tiếp cận theo hướng phòng ngừa

Việc điều trị triệu chứng thường hạn chế, phòng bệnh hơn chữa bệnh và mang tính bền vững hơn. Nhiều bệnh lý cơ xương khớp có thể giảm nhẹ hoặc trì hoãn nếu giải quyết sớm các nguyên nhân gốc rễ.

Theo ông  Angel Planells, chuyên gia dinh dưỡng đăng ký tại Seattle và người phát ngôn của Học viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng Hoa Kỳ:

“Lối sống và dinh dưỡng nên được coi là chiến lược hàng đầu, cả trong phòng ngừa lẫn điều trị”.

Theo ông Planells, các khuyến nghị dinh dưỡng thực tiễn, dựa trên bằng chứng bao gồm:

1. Canxi và vitamin D: Cần thiết cho sức mạnh xương; mức thấp có liên hệ chặt chẽ với loãng xương. Nên ưu tiên lấy canxi từ thực phẩm như sữa, sữa thực vật có bổ sung vi chất, rau xanh lá; vitamin D lấy từ ánh sáng mặt trời hoặc thực phẩm chức năng.
2. Protein: Quan trọng để bảo tồn khối cơ, đặc biệt ở người lớn tuổi – những người thường không ăn đủ protein, làm tăng nguy cơ bị teo cơ. Ông Planells khuyên dùng ít nhất 1,0 đến 1,2 gam protein/kg cân nặng mỗi ngày. Nguồn protein tốt gồm thịt nạc, trứng, sữa, đậu, đậu hũ, các loại hạt.
3. Acid béo Omega-3: Có lợi cho sức khỏe khớp nhờ đặc tính chống viêm. Đặc biệt hữu ích trong quản lý viêm khớp dạng thấp. Thực đơn ăn kiểu Địa Trung Hải giàu trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, cá, các loại hạt và dầu ô-liu thường được khuyến nghị kết hợp với điều trị y tế.
4. Magie, vitamin K và phospho: Hỗ trợ chức năng cơ và xương, duy trì cấu trúc xương bền vững.
5. Giảm natri và đồ uống có đường: Hạn chế muối và đồ uống ngọt giúp ngăn mất canxi và cải thiện mật độ xương. Nên chọn đồ uống giàu vi chất như sữa hoặc nước ép 100% thay vì nước ngọt có ga.

“Lý tưởng nhất là ưu tiên thực phẩm toàn phần”, ông Planells gợi ý nên dùng thực phẩm nguyên vẹn thay vì các loại thực phẩm chức năng. Chiến lược này giúp cơ thể hấp thụ tốt hơn và bổ sung thêm chất xơ cũng như hợp chất thực vật bảo vệ.

Tuy nhiên, trong trường hợp do bệnh lý, thay đổi liên quan đến tuổi, hoặc ăn kiêng khiến chúng ta không nhận đủ chất dinh dưỡng từ thức ăn, thực phẩm chức năng có thể cần thiết. Ông Planells khuyên nên hỏi ý kiến chuyên gia y tế trước khi bắt đầu dùng bổ sung, vì có thể xảy ra tương tác giữa thuốc và vi chất.

Thay đổi lối sống cũng quan trọng không kém. Các bài tập chịu trọng lượng và tập kháng lực đều đặn giúp xây dựng mật độ xương, bảo tồn khối cơ và cải thiện khả năng giữ thăng bằng. Trên thực tế, những người vận động ít nhất 5 giờ ở mức độ vừa đến mạnh mỗi tuần có nguy cơ mắc đau lưng hoặc đau vùng cổ – vai thấp hơn.

• 6 bài tập cải thiện khả năng giữ thăng bằng

Ông Planells cũng nhấn mạnh việc bỏ thuốc lá và hạn chế rượu, vì cả hai đều có thể làm yếu xương do cản trở hấp thụ vi chất và quá trình tạo xương.

Bác sĩ Barathan khuyến nghị nên kiểm tra các chỉ số sức khỏe quan trọng – như đường huyết, triglycerid và mật độ xương – để có cơ sở đánh giá và theo dõi tiến triển.

Cuối cùng, theo ông Planells, suy yếu hệ cơ xương khớp không phải là điều không thể tránh khỏi: “Nhiều thay đổi liên quan đến tuổi có thể hãm lại hoặc thậm chí đảo ngược nếu có can thiệp phù hợp”.