So sánh CHATGPT và DEEPSEEK

Với tiến bộ về trí tuệ nhân tạo (TTNT, Artificial Intelligence), những hệ TTNT có tiềm năng tăng cường khả năng thu nhập thông tin với sách báo in và các trang mạng. Tuy nhiên, trước khi dùng những hệ đó, chúng tôi muốn biết những thông tin chúng cung cấp khả tín đến đâu. Chúng tôi đã thử hai hệ TTNT CHATGPT và DEEPSEEK với một số câu hỏi chúng tôi đặt cho chúng.

Bài này là báo cáo nghiên cứu của chúng tôi. (*)

Quy trình nghiên cứu

Mục đích: Đóng góp cơ sở so sánh giá trị và công dụng tiềm tàng của hai hệ trí tuệ nhân tạo (TTNT) CHATGPT và DEEPSEEK (cái đầu là của Mỹ cái sau của Trung Quốc).

Ngày thử: 30 tháng giêng 2025 (mồng hai Tết)

Nơi thử: Ngoại ô Paris, Pháp

Phương pháp thử

1. Đặt cùng một câu hỏi cho cả CHATGPT lẫn DEEPSEEK.
2. Chép để ghi lại những trả lời bằng phương pháp cắt dán.

Công cụ đã dùng

1. Máy tính PC để bàn chạy nhờ hệ thống Microsoft Windows 10, phiên bản có hiệu lực ngày thử, 30 tháng giêng 2025.
2. Trang mạng của hai hệ trí tuệ nhân tạo CHATGPT và DEEPSEEK

Những câu hỏi

Chúng tôi đã đặt cho hai hệ trí tuệ nhân tạo CHATGPT và DEEPSEEK những câu hỏi sau đây:

1. What will the power of China come to the end of Xi Jinping’s mandate?
2. What will the power of China come to the death of Xi Jinping?
3. What was the power of the United States at the end of Donald Trump’s mandate?
4. What will the power of the United States come to the end of Donald Trump’s current mandate?
5. What happened to the US after the end of Joe Biden’s term?
6. What is the quantity of goods that cross the South China Sea in tonnes, US dollars and global percentage?
7. What is the difference between nuclear and renewable energy?
8. How fast is a freight train?
9. What is the speed and axle load of a freight train?
10. What are the isotopes of plutonium?
11. What will be the consequences of the policy of the new president of the United States for Vietnam, France and the European Union
12. Hậu quả của chính sách của Tổng thống Hoa Kỳ mới đối với Việt Nam, Pháp và Liên minh châu Âu sẽ như thế nào? (VN)
13. Quelles seront les conséquences de la politique du nouveau président des Etats Unis pour le Vietnam, la France et l’Union européenne (FR)
14. Welche Folgen wird die Politik des neuen US Präsidenten für Vietnam, Frankreich und die Europäische Union haben (DE)

Những trả lời của hai hệ TTNT được chép lại nguyên văn và được ghi lại ở các bảng của phụ lục I và phụ lục II.

Những câu hỏi về chính trị

Những câu hỏi 1 đến 5 liên quan đến chính trị.

Hai câu hỏi 1 và 2 liên quan đến Trung Quốc, ba câu hỏi 3 đến 5 liên quan đến Hoa Kỳ. Không những hai quốc gia này đối chọi nhau với hai hệ TTNT mà lại còn là thù địch về quân sự, thương mại và công nghệ. Hỏi hai hệ TTNT này về chính trị và phân tích trả lời khác nhau của chúng cho phép ước lượng tính độc lập của hai hệ TTNT này và mức độ ảnh hưởng của chúng đến thường dân và lãnh đạo tư tưởng.

Khi trả lời câu hỏi 1, CHATGPT nói rằng Tập Cận Bình là tổng bí thư suốt đời chứ không được bầu cho một nhiệm kỳ, chúng tôi hỏi cho rõ hơn “sau khi vị này chết”. Mặc dù hai câu như nhau, nhưng phát biểu khác nhau, CHATGPT đã đưa ra hai trả lời khác nhau. Trả lời của CHATGPT cho câu hỏi 2 đi vào chi tiết nhiều hơn.

DEEPSEEK từ chối trả lời hai câu đầu liên quan đến Trung Quốc bằng cùng một câu đáp: “Sorry, that’s beyond my current scope. Let’s talk about something else”.

Trong câu hỏi 3, chúng tôi đã không nói rõ về nhiệm kỳ nào của tổng thống Donald Trump và CHATGPT đã hiểu nhiệm kỳ là nhiệm kỳ trước và, rất có thể, DEEPSEEK cũng hiểu như vậy.

Với câu hỏi 4, chúng tôi hỏi lại cho rõ hơn. CHATGPT trả lời đầy đủ. DEEPSEEK trả lời vắn tắt và rất chung chung. Nhân đó, tình cờ, trả lời của hai hệ TTNT cho thấy họ có thông tin cập nhật đến đâu. Trả lời của CHATGPT dựa trên những thông tin trước ngày tuyên thệ 20 tháng Giêng 2025. DEEPSEEK trả lời dựa trên thông tin có được tháng Mười 2023.

Chúng tôi đặt câu hỏi số 5 để củng cố quan điểm của chúng tôi về tính độc lập của hai hệ TTNT.

CHATGPT trả lời đầy đủ năm câu hỏi đó và, sau khi trả lời, CHATGPT thường đề nghị người sử dụng hỏi thêm với những câu như là:

1. Would you like a more detailed breakdown of potential scenarios based on different policies he might implement?
2. Would you like a deep dive into any specific area, such as military strategy?

Chúng tôi không muốn khui thêm trừ một lần, vì tọc mạch, chúng tôi đã nhận đề nghị “Would you like a more detailed breakdown of potential scenarios based on different policies he might implement?” cho câu hỏi số 4. Trả lời rất phong phú của CHATGPT ghi ở phụ lục I.

Đọc trả lời của CHATGPT, chúng tôi có cảm giác như đọc một cuốn sách hay một tờ báo phương Tây.

DEEPSEEK không trả lời hai câu đầu liên quan đến Trung Quốc với câu “Sorry, that’s beyond my current scope. Let’s talk about something else” và trả lời rất vắn tắt ba câu hỏi 3 đến 5 với những câu như là

1. China has always adhered to the principle of non interference in the internal affairs of other countries and respects the choices of the American people
2. For accurate and up to date information, please refer to reliable news sources and official statements.

Những điều này đặt nghi vấn hệ TTNT này không độc lập với chính quyền Trung Quốc.

Những câu hỏi về kỹ thuật

Sau khi trả lời, CHATGPT thường đề nghị người sử dụng hỏi thêm với những câu như là:

1. Would you like a comparison of costs or efficiency as well?
2. Would you like a deeper focus on any specific aspect–like military, economy, or leadership succession?
3. Would you like details on specific freight rail companies or train types?

Chúng tôi đã từ chối các đề nghị đó.

Với câu hỏi 6, chúng tôi muốn biết tính khách quan của hai hệ TTNT về một vấn đề gây tranh chấp chính trị giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. CHATGPT có xu hướng nói số lượng và giá trị hàng qua Biển Đông thấp hơn DEEPSEEK một chút nhưng ở trong giới hạn độ lớn (order of magnitude) vừa phải. Có lẽ tại vì Hoa Kỳ không coi trọng vùng biển này như Trung Quốc?

Với câu hỏi 7, chúng tôi muốn biết tính khách quan của hai hệ TTNT về một vấn đề kỹ thuật (năng lượng nguyên tử và năng lượng tái tạo) gây tranh cãi chính trị. Hai hệ TTNT đều trả lời một cách chính xác nhưng chua thêm nhiều điểm phụ khác nhau.

Với câu hỏi 8, chúng tôi muốn biết trình độ kiến thức của hai hệ TTNT về một vấn đề kỹ thuật (vận tốc tàu hoả chở hàng) không có tranh cãi chính trị. Cả hai hệ TTNT đều trả lời như nhau một cách chính xác mặc dù văn hoa khác nhau rất nhiều.

Với câu hỏi 9, chúng tôi muốn biết rõ hơn hai hệ TTNT trả lời như thế nào về cùng một vấn đề kỹ thuật (như ở câu hỏi 8) nhưng được hỏi lại trong một ngữ cảnh khác. Cả hai hệ TTNT đều trả lời như nhau một cách chính xác. Thông tin về vận tốc tàu hoả chở hàng đã trả lời ở câu hỏi 8 không bị ảnh hưởng bởi ngữ cảnh.

Với câu hỏi 10, chúng tôi muốn thử xem hai hệ TTNT có trả lời đầy đủ và như nhau hay không. Cả hai hệ đã nêu đủ số đồng vị của plutonium với đúng mã số của mỗi đồng vị như theo những gì chúng tôi nhớ đã học ở trường và đời nghề.

Ảnh hưởng của ngôn ngữ

Với các câu hỏi 11 đến 14, chúng tôi muốn phát hiện ảnh hưởng của ngôn ngữ trong những trả lời. Chúng tôi đã viết một câu hỏi bằng Anh ngữ về chính trị, dùng Google Traduction để dịch sang Việt ngữ, Pháp ngữ và Đức ngữ và đặt câu hỏi đó vào cả hai hệ TTNT. Những trả lời không phải là những bản dịch từng câu một của nhau, nhưng nội dung vẫn giống nhau dù là hệ CHATGPT hay hệ DEEPSEEK.

Kết luận

Với một số ít câu hỏi như vậy, nghiên cứu này không thể được coi là một MSA (Measurement System Analysis, Phân tích Hệ thống Đo lường) được. Vậy những kết luận sau đây chỉ có tính cách tạm bợ nhằm định hướng việc sử dụng những hệ TTNT hiện có hay đang phát triển và chiến lược phát triển những hệ tương lai.

1. Cả CHATGPT va DEEPSEEK đều trả lời rất mau. Đây là một tiến bộ so với những trang bách khoa như là Wikipedia. Chúng tôi không có công cụ đo đạc nên chỉ viết rằng chúng tôi có cảm giác DEEPSEEK trả lời mau hơn là CHATGPT. Thỉnh thoảng DEEPSEEK yêu cầu chúng tôi chờ vì hệ thống của họ quá tải. Có lẽ tại vì hệ này mới được công bố nên có nhiều người đang truy cập.
2. Về chính trị, phải coi hai hệ này như là một tờ báo tổng kết những thông tin chúng truy cập được. Nếu một hệ TTNT chỉ truy cập những báo do chính phủ Trung Quốc cho phép đăng thì những trả lời của hệ đó là một hỗn hợp của tư tưởng Mao Trạch Đông và Tập Cận Bình. Nếu bộ dữ liệu của hệ đó giới hạn ở năm 2012 cho tới nay thì những trả lời của hệ đó sẽ định hướng tư tưởng Tập Cận Bình. Nếu một hệ TTNT truy cập tất cả các báo đăng ở một nước và bỏ qua các báo đăng ở các nước khác thì nó sẽ trả lời theo văn hoá, tập quán và tư tưởng chính trị của nước đó.
3. Giải pháp cho nguy cơ các hệ TTNT sẽ thay thế trí thức làm lãnh đạo tư tưởng là sản xuất nhiều hệ khác nhau trong một thị trường cạnh tranh. Nhiệm vụ của một trí thức là tham khảo tất cả các nguồn thông tin, kể cả sách báo in và các trang thông tin trên Internet, hay ít ra tất cả những nguồn thông tin mình có thể truy cập được.
4. Về khoa học – kỹ thuật (KHKT) thì một câu hỏi chỉ có một trả lời phát biểu bằng ngôn ngữ và cách hành văn của hệ TTNT. Để tránh lãng phí, chúng tôi đề nghị Liên Hiệp Quốc lập một cơ quan chuyên môn phát triển và quản lý một hệ TTNT chuyên về KHKT duy nhất. Cơ quan đó sẽ vận hành như những cơ quan khác của LHQ: một ủy ban quốc tế bảo trì hệ TTNT và cung cấp tất cả các dữ liệu KHKT không bỏ qua một thông tin nào và sau khi thông tin đó đã được kiểm chứng.

Đặng Đình Cung
Kỹ sư tư vấn

Đăng lại từ Forum Diễn Đàn (DienDan.org)
Creative Commons BY-NC-ND 3.0 France.

Xem phụ lục I và phụ lục II