Khi mùa xuân bắt đầu, các triệu chứng “nóng trong” ở con người cũng gia tăng. “Nóng trong” là cách nói dân gian, còn theo góc nhìn của y học cổ truyền Trung Quốc, đó là do sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể, dẫn đến ‘phế hỏa thịnh vượng’.

New Project 3
Vào đầu xuân, làm thế nào để đối phó với tình trạng “nội nhiệt”? (Ảnh minh họa: Shutterstock)

Biểu hiện của “nóng trong” khác nhau ở từng nhóm người: trẻ em dễ bị phế hỏa thịnh (phổi nóng), thanh niên cần chú ý can hỏa (gan nóng), trung niên thường gặp vấn đề với vị hỏa (dạ dày nóng), còn người già dễ bị ‘âm hư hỏa hoạt’. Vậy làm thế nào để đối phó với tình trạng “nóng trong” vào mùa xuân? Hãy tham khảo các phương pháp từ y học cổ truyền.

Trẻ em phòng tránh phế hỏa

Biểu hiện: Phổi (Phế) của trẻ rất dễ bị tà khí xâm nhập. Vào mùa xuân, trẻ thường xuất hiện các triệu chứng Phế hỏa thịnh như: gỉ mắt nhiều, họng khô rát, táo bón, hơi thở có mùi hôi.

Cách ứng phó:

  • Nước bồ công anh: Dùng 10-20g bồ công anh, nấu nước uống, giúp thanh nhiệt giải độc, làm mát phổi, giảm tình trạng phổi nóng.
  • Trà rễ cỏ tranh: Dùng 10-15g rễ cỏ tranh, sắc lấy nước uống, giúp thanh nhiệt lợi tiểu, hỗ trợ giảm các triệu chứng phế nhiệt.
  • Chế độ ăn uống: Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, ăn uống cân bằng, bổ sung nhiều rau củ và trái cây tươi. Đối với trẻ không có thể trạng hàn (không dễ bị lạnh bụng), có thể ăn một lượng vừa phải các loại quả như bưởi, lê. Ăn cháo tiểu mễ (kê) nấu với bách hợp cũng giúp làm dịu phổi, giảm khô nóng trong phổi.
tra bo cau anh
Nước bồ công anh: Lấy 10-20g bồ công anh nấu với nước để uống, giúp thanh nhiệt giải độc, loại bỏ nhiệt phổi. (Ảnh Shutterstock)

Thanh niên phòng ngừa can hỏa

Biểu hiện: Vào mùa xuân, dương khí thịnh vượng, nếu không được kịp thời điều tiết sẽ dễ dẫn đến Can hỏa vượng, gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, mắt đỏ sưng đau, dễ cáu gắt, tâm phiền mất ngủ, miệng đắng, họng khô.

Phương pháp ứng phó:

  • Trà cúc kỷ: Lấy 5g hoa cúc và 5g kỷ tử pha trà uống, giúp thanh can minh mục (làm sáng mắt). Với người tỳ vị hư hàn, có thể thêm 3 quả táo đỏ.
  • Điều chỉnh chế độ ăn: Ăn vừa phải các thực phẩm vị ngọt, tính ấm như rau chân vịt, bông cải xanh, giá đỗ. Tránh các thực phẩm cay nóng, hạn chế ăn thịt cừu, ớt, tôm biển và những món ăn dễ gây phát hỏa.
tra hoa cuc ky tu
Trà hoa cúc và kỷ tử. (Ảnh: Shutterstock)

Trung niên phòng ngừa vị hỏa

Biểu hiện: Người trung niên do áp lực công việc và cuộc sống lớn, dễ dẫn đến Vị hỏa vượng, với các triệu chứng như sưng đau nướu, khát nước, miệng hôi, bứt rứt, táo bón, loét miệng.

Phương pháp ứng phó:

  • Trà mạch môn: Lấy 5-8 hạt mạch môn pha nước uống, cũng có thể kết hợp với râu ngô, lá dâu, trà xanh, giúp thanh nhiệt dưỡng âm.
  • Điều chỉnh chế độ ăn: Tránh ăn đồ cay, nhiều dầu mỡ và ngọt béo. Tăng cường rau củ quả màu vàng và xanh lá, duy trì vệ sinh răng miệng.

Người già phòng ngừa hư hỏa

Biểu hiện: Người cao tuổi dương khí suy giảm, dễ xuất hiện tình trạng thận âm hư, gây đau lưng, mỏi gối, tâm phiền mất ngủ, miệng khô, họng khát.

Phương pháp ứng phó:

  • Tư âm nhuận táo: Tăng cường ăn các thực phẩm giàu vitamin C và B như cà chua, cà rốt, khoai lang, mè đen, lòng đỏ trứng, giúp bổ dưỡng âm khí, làm dịu tình trạng khô táo.
  • Tránh thực phẩm khô nóng: Hạn chế ăn các món chiên rán, cay nóng để tránh làm tình trạng âm hư hỏa vượng trở nên nghiêm trọng hơn.

Nguyên nhân dễ gây ‘nội nhiệt’ vào mùa xuân

  1. Can hỏa quá vượng:  Đầu xuân, dương khí tăng cao, hỏa khí trong cơ thể tích tụ, đặc biệt là ở gan, dễ dẫn đến tình trạng hỏa vượng.
  2. Chế độ ăn uống mất cân bằng: Vào mùa xuân, nếu vẫn duy trì thói quen ăn uống giàu calo và chất béo như mùa đông sẽ làm tăng gánh nặng cho tỳ vị.
  3. Sinh hoạt không điều độ: Thiếu ngủ, áp lực cuộc sống lớn dễ gây rối loạn nội tiết, dẫn đến nội nhiệt.
  4. Mặc ấm quá mức: Khi nhiệt độ bắt đầu ấm lên nhưng vẫn duy trì thói quen mặc ấm quá mức vào mùa xuân, sẽ khiến nhiệt tích tụ trong cơ thể, gây ra các triệu chứng nội nhiệt.

Biện pháp hiệu quả để phòng ngừa ‘nội nhiệt’

  1. Chế độ ăn thanh đạm: Giảm ăn các thực phẩm cay nóng, kích thích, tăng cường rau xanh và trái cây như mướp đắng, cần tây, cam, dâu tây. Ăn vừa phải các loại thực phẩm như mật ong, lê, chuối, củ cải để giúp thanh nhiệt, nhuận táo.
  2. Bổ sung nước kịp thời: Uống nhiều nước ấm hoặc các loại trà thanh mát để thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giúp cơ thể giải nhiệt nhanh chóng.
  3. Điều chỉnh tâm trạng: Duy trì thói quen sinh hoạt điều độ, kiểm soát cảm xúc, tránh để gan hỏa vượng dẫn đến tình trạng “nội nhiệt”. 

Lâm Mộc biên dịch
Theo Sound Of Hope