Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tuyên bố vào Chủ Nhật (7/9) rằng ông sẽ từ chức lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền và chỉ đạo đảng này tổ chức một cuộc bầu cử lãnh đạo khẩn cấp, đồng thời cho biết ông sẽ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ thủ tướng cho đến khi tìm được người kế nhiệm.

shutterstock 2567681651 scaled
Rio de Janeiro, Brazil, ngày 19 tháng 11 năm 2024, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba trong một cuộc họp tại phiên họp toàn thể G20. (Shutterstock)

Nguyên nhân cơ bản khiến ông Ishiba Shigeru quyết định từ chức xuất phát từ một loạt những thất bại đáng kể mà chính quyền của ông phải đối mặt kể từ khi nhậm chức vào mùa thu năm ngoái. Đảng LDP đã liên tiếp thất bại trong các cuộc bầu cử quan trọng, bao gồm bầu cử Hạ viện năm ngoái, bầu cử Hội đồng Thành phố Tokyo vào tháng 6 năm nay và bầu cử Thượng viện vào tháng 7. Những kết quả này khiến LDP không thể giành được đa số ghế ở cả Hạ viện và Thượng viện, lần đầu tiên trong lịch sử 70 năm của đảng này.

Tình thế chính trị chưa từng có này không chỉ làm suy yếu nghiêm trọng uy tín chính trị của Ishiba mà còn khơi dậy những nghi ngờ sâu sắc trong nội bộ đảng về khả năng lãnh đạo của ông. Trước thực tế chính trị nghiệt ngã như vậy, những lời kêu gọi thay đổi lãnh đạo ngày càng mạnh mẽ trong đảng, cuối cùng đã gây áp lực mạnh mẽ lên chính quyền của ông Ishiba.

Việc từ chức của ông Ishiba làm tăng nguy cơ bế tắc chính sách kéo dài vào thời điểm Nhật Bản đang phải đối mặt với tăng trưởng chậm, chi phí sinh hoạt tăng cao và những thách thức về an ninh khu vực, và khi thị trường đã phản ứng với tình hình bất ổn chính trị.

Ông Ishiba, 68 tuổi, trở thành thủ tướng vào tháng 10 năm 2024 và dẫn dắt LDP tham gia cuộc bầu cử mà liên minh cầm quyền đã mất thế đa số ở hạ viện lần đầu tiên sau 15 năm và sau đó mất thế đa số trong cuộc bỏ phiếu ở thượng viện vào tháng 7 lần đầu tiên kể từ khi đảng này thành lập vào năm 1955.

Vào cuối tháng 8 và đầu tháng 9, chính phủ của Ishiba đã hoàn tất các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ dẫn đến một thỏa thuận giảm thuế đối với nhiều mặt hàng ô tô xuất khẩu của Nhật Bản và một sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nhằm giảm một số loại thuế nhất định.

Tại cuộc họp báo Chủ Nhật, ông Ishiba cho biết: “Với việc Nhật Bản đã ký hiệp định thương mại và tổng thống đã ký sắc lệnh hành pháp, chúng ta đã vượt qua một rào cản quan trọng”. Ông nói thêm: “Tôi muốn trao lại trọng trách này cho thế hệ tiếp theo”.

Những ứng cử viên tiềm năng kế nhiệm bao gồm Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi (44 tuổi), người có thể trở thành thủ tướng trẻ nhất Nhật Bản; Bà Sanae Takaichi, người từng thua sát nút ông Ishiba trong cuộc đua lãnh đạo năm trước, nổi tiếng với chính sách tài khóa mở rộng và lập trường hoài nghi với việc tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản. Nếu đắc cử, bà sẽ là nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản. Ngoài ra, Chánh Văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi cũng được xem là một ứng viên sáng giá. Nhà kinh tế Kazutaka Maeda nhận định thị trường sẽ theo dõi chặt chẽ định hướng chính sách của lãnh đạo mới, đặc biệt là về tài khóa và tiền tệ.

Lý Ngọc t/h