Vị Tể tướng tinh thông tử vi, cố giữ cơ nghiệp cho nhà Trần (P2)

Sau khi Trần Nguyên Đán cùng Thiên Ninh công chúa tập hợp các Hoàng thân nhà Trần đưa vua Trần Nghệ Tông lên ngôi, thì Trần Nguyên Đán trở thành Tư đồ phụ chính, tương đương Tể tướng.

• Tiếp theo phần 1

Nhìn thấu Hồ Quý Ly

Sau khi vua Trần Nghệ Tông lên ngôi thì Hồ Quý Ly thăng tiến rất nhanh. Theo lịch sử thì hai bà cô ruột của Hồ Quý Ly (cũng là hai chị em ruột) đều là Hoàng phi của vua Trần Minh Tông. Bà Minh Từ sinh ra vua Trần Hiến Tông và vua Trần Nghệ Tông, còn bà Đôn Từ thì sinh ra vua Trần Duệ Tông. Sau, con gái của Hồ Quý Ly lại là Hoàng hậu của vua Trần Thuận Tông. Em gái họ của Hồ Quý Ly lấy Trần Duệ Tông, sinh ra Trần Phế Đế. Hồ Quý Ly dựa vào đó mà thăng tiến, bổ nhiệm vây cánh của mình trong Triều đình.

Trần Nghệ Tông ở ngôi 2 năm thì truyền cho Trần Duệ Tông, lên làm Thượng hoàng. Trần Nguyên Đán xem lá số tử vi của Thượng Hoàng Nghệ Tông thấy có Vũ Phá thủ mệnh, coi người thân như cừu thù, coi kẻ ác như ruột gan, chắc chắn sẽ nghe Hồ Quý Ly; lại thấy Quý Ly có Tử Phá thủ mệnh tại Mùi, biết y sẽ cướp ngôi, và nhà Trần mất. Ông cố gắng thuyết thục Thượng hoàng không nên tin Hồ Quý Ly, nhưng những lời lẽ ruột gan của ông không được nghe theo.

Khi Thượng hoàng Trần Nghệ Tông gả công chúa cho Hồ Quý Ly, thì Trần Nguyên Đán hết sức khuyên can, ông còn làm bài thơ “Thập cầm” (Mười giống chim) cảnh tỉnh Thượng Hoàng hãy cảnh giác với “con quạ già hiểm độc” (chỉ Hồ Quý Ly). Trong bài thơ có câu:

Nhân ngôn ký gửi dữ lão nha
Bất thức lão nha liên ái phầu

Diễn nghĩa

Gửi con cho lão quạ già
Biết là lão quạ thương là mấy thương

Mặc dù Trần Nghệ Tông không thực sự “coi người thân như cừu thù”, nhưng trong vài lần tôn thất nhà Trần muốn diệt Hồ Quý Ly, thì sự can thiệp của Trần Nghệ Tông đã thực sự mang đến điều tai ương cho người thân vì “coi kẻ ác như ruột gan” vậy.

Thông hiểu tử vi, thiên mệnh, lại cảnh tỉnh nhà Vua không được, Trần Nguyên Đán biết vận số nhà Trần đã hết, nên quyết định về Côn Sơn (Hải Dương) dạy học.

Trước khi đi, biết rằng Hồ Quý Ly cướp ngôi sẽ giết rất nhiều tôn thất nhà Trần, sức người không sao thay đổi được, Trần Nguyên Đán đành kết thông gia với Hồ Quý Ly nhằm bảo vệ con cháu sau này, giao các con mình Mộng Dữ, Thúc Giao và Thúc Quỳnh cho Hồ Quý Ly. Đáp lại, Hồ Quý Ly cũng đem con gái Hoàng Trung gả cho Mộng Dữ và cho Mộng Dữ làm chức Đông cung phán thủ. Thúc Giao và Thúc Quỳnh đều được làm Tướng quân.

Cũng từ đó, dù Trần Nghệ Tông có đến thăm hỏi, “hỏi việc sau này” (Đại Việt Sử ký toàn thư), nhưng Trần Nguyên Đán không thể tiết lộ, biết rằng nói ra sẽ liên lụy nhiều người mà vẫn không xoay chuyển được, chỉ đành nói tránh: “Xin bệ hạ kính nước Minh như cha, yêu ChiêmThành như con, thì nước nhà vô sự. Tôi dầu chết cũng được bất hủ”.

Ngày nay, nhiều người chê trách Trần Nguyên Đán về việc này, nhiều người gia tộc họ Trần xem hành động kết thông gia với Hồ Quý Ly của ông là phản bội là nhà Trần. Tuy nhiên nếu nhìn mọi chuyện ở góc độ Trần Nguyên Đán biết trước được tương lai nhờ tử vi, và đồng thời còn biết được xa hơn cả chuyện Hồ Quý Ly cướp ngôi, thì có thể thấy rằng ông đã nhẫn nhục chịu tiếng oan để cháu ngoại và cháu nội làm nên nghiệp lớn.

• Một Trần Nghệ Tông rất khác trong Nam Ông Mộng Lục

Thấy trước số mệnh Nguyễn Trãi và Trần Nguyên Hãn

Năm 1385 khi đã tròn 60 tuổi, Trần Nguyên Đán xin về Côn Sơn (Hải Dương) vui cùng núi sông, làm bạn với cây cỏ. Nhiều bài thơ và ngâm vịnh của ông vẫn thấm đậm niềm thông cảm với nỗi khó khăn vất vả của người dân.