Truyền thông Nhật: ĐCSTQ trì hoãn phê duyệt xuất khẩu đất hiếm cho doanh nghiệp Nhật

Bình Minh
•
Thứ Hai, 08/12/2025

Sau phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae liên quan đến về Đài Loan, Đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã triển khai một loạt biện pháp trả đũa. Tin tức mới nhất cho thấy việc ĐCSTQ phê duyệt xuất khẩu đất hiếm cho doanh nghiệp Nhật đang xuất hiện tình trạng chậm trễ.

Tàu chở đất hiếm xuất khẩu tại Liên Vân Cảng, Trung Quốc. (Ảnh: tab62 / Shutterstock)

Theo báo Yomiuri Shimbun ngày 6/12, các quan chức chính phủ Nhật cho biết, thủ tục xuất khẩu các khoáng sản quan trọng (bao gồm đất hiếm) gần đây dường như bị trì hoãn. Hiện chưa thể xác định liệu sự chậm trễ này có bắt nguồn từ sự đe dọa hay quấy nhiễu của ĐCSTQ hay không.

Một số quan chức khác phân tích, có vẻ như ĐCSTQ đang sử dụng đất hiếm để gây sức ép với Nhật.

Bản tin đề cập rằng ngày 4/1 người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố nếu phía Nhật đơn phương hành động, Trung Quốc sẽ áp dụng biện pháp cần thiết và mọi hậu quả sẽ do phía Nhật Bản chịu trách nhiệm. Đồng thời nói rằng ĐCSTQ quản lý xuất khẩu đất hiếm theo đúng quy định pháp luật.

Gần đây, Tiến sĩ Thẩm Minh Thất (Shen Ming-shih) thuộc Viện Nghiên cứu An ninh Quốc phòng Đài Loan nói với Epoch Times rằng Mỹ và Nhật hiện không còn xem vấn đề đất hiếm chỉ là một yếu tố trong đàm phán, mà đang thúc đẩy thoát ly toàn diện khỏi sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

Ông cho biết những động thái này nhằm tránh rơi vào sự lệ thuộc hoặc trong tương lai bị ĐCSTQ trừng phạt. Ông nói ĐCSTQ khó có thể tiếp tục dùng đất hiếm để thao túng nhịp độ công nghệ, công nghiệp quốc phòng và chuyển đổi năng lượng trên toàn cầu như trước đây.

Ngay từ năm 2010, khi xảy ra tranh chấp lãnh thổ, ĐCSTQ từng cắt nguồn cung đất hiếm sang Nhật, buộc Nhật Bản phải tăng tốc tìm nguồn thay thế. Hiện nay, mức độ phụ thuộc vào Trung Quốc của Nhật đã giảm xuống còn khoảng 60%, đồng thời họ cũng xây dựng lượng dự trữ lớn.

Ngoài ra, theo Nikkei trước đó, tại vùng biển gần đảo Minamitorishima của Nhật đã phát hiện lượng lớn bùn đất hiếm, với trữ lượng ước tính hơn 16 triệu tấn, đứng thứ 3 thế giới, trong đó khoảng 50% là các nguyên tố đất hiếm trung và nặng nằm trong diện bị ĐCSTQ kiểm soát.

Quyết thoát phụ thuộc Trung Quốc, Nhật Bản chuẩn bị bắt tay với nền kinh tế hơn 30.000 tỷ USD để khai thác mỏ đất hiếm lớn thứ 3 thế giới, trữ lượng 16 triệu tấn.

Chính phủ Nhật dự định tiến hành thử nghiệm khả thi vào tháng 1/2026, nhằm khai thác bùn đất hiếm từ độ sâu 6.000m dưới đáy biển.

Trong chuyến thăm Tokyo của Tổng thống Mỹ Donald Trump, hai bên đã ký một thỏa thuận khung nhằm đảm bảo nguồn cung đất hiếm, với mục tiêu đối phó sự thống trị của ĐCSTQ trong lĩnh vực khoáng sản chiến lược.

Những khoáng sản này được sử dụng rộng rãi trong nhiều sản phẩm công nghệ cao, từ xe hơi, điện thoại thông minh cho đến máy bay chiến đấu.

Được phát hiện vào năm 2013, trữ lượng này được mô tả trong nghiên cứu năm 2018 là có khả năng cung cấp đất hiếm cho thế giới trong 420–780 năm, tùy theo loại nguyên tố.

Dù vậy, chi phí khai thác là cực lớn. Ông Takahide Kiuchi, chuyên gia kinh tế tại Viện Nghiên cứu Nomura, cho biết: “Mỗi chuyến khai thác thử nghiệm với công nghệ lặn sâu tiên tiến có thể tiêu tốn hơn 150 triệu yen (1,3 triệu USD). Chưa rõ liệu dự án có khả thi thương mại hay không”.

Trung Quốc hiện gần như độc quyền trong khâu tinh luyện và chế biến đất hiếm. Nước này nhiều lần sử dụng các biện pháp hạn chế thương mại, kiểm soát xuất khẩu như một công cụ gây sức ép địa chính trị đối với Mỹ và phương Tây.