Các nhà kinh tế lo ngại cho tương lai của Hồng Kông sau khi bị tước đặc quyền

Các nhà kinh tế lo ngại rằng việc Nhà Trắng thu hồi đặc quyền thương mại đặc biệt có thể làm giảm tầm quan trọng của Hồng Kông như một trung tâm tài chính trong khu vực. 

Embed from Getty Images

Hôm 29/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố lên kế hoạch xóa bỏ các ưu đãi thương mại đặc biệt đối với Hồng Kông, đặt ra nhiều câu hỏi chưa có lời giải về tương lai của trung tâm tài chính và thương mại hàng đầu châu Á này.

Động thái này sẽ ảnh hưởng đến “toàn bộ các thỏa thuận” mà Mỹ đã ký kết với Hồng Kông và chỉ có “một vài ngoại lệ,” TT Trump nói trong Vườn hồng tại Nhà Trắng, cho biết thêm rằng tư vấn du lịch của Bộ Ngoại giao Mỹ cho Hồng Kông sẽ được cập nhật lại để phản ánh nguy cơ bị giám sát gia tăng và các hình phạt của bộ máy an ninh nhà nước Trung Quốc.

Mỹ cũng sẽ thực hiện các biện pháp trừng phạt những quan chức Trung Quốc và Hồng Kông “trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào việc làm xói mòn quyền tự trị của Hồng Kông,” ông Trump khẳng định.

Tuy vậy, các quan chức Hồng Kông dường như không quá lo lắng trước tuyên bố của Tổng thống Mỹ khi cho rằng giao dịch thương mại trực tiếp của thành phố với Mỹ chỉ là một phần rất nhỏ trong nền kinh tế của nước này.

Điều đáng nói là ông Trump không đưa ra một mốc thời gian rõ ràng hay các chi tiết cụ thể của lệnh trừng phạt trong tuyên bố của mình, khiến các suy đoán bắt đầu nảy sinh. 

“Điều này chắc chắn không mang ý nghĩa tích cực, nhưng chúng tôi chưa có thông tin đầy đủ,” John Marrett, một nhà phân tích cao cấp về Hồng Kông tại Cơ quan tình báo kinh tế nhận định. “Còn có các vấn đề liên quan đến thị thực và nhập cư. Chúng ta sẽ phải chờ xem liệu diễn biến thực tế có nghiêm trọng như tuyên bố hay không.”

Với vai trò chủ yếu là trung tâm giao dịch cho thị trường Trung Quốc Đại lục, thương mại trực tiếp về mặt hàng hóa chỉ là một phần nhỏ của nền kinh tế Hồng Kông. Hàng hóa sản xuất riêng tại đây có thể phải chịu thuế quan thương mại của Mỹ, nhưng tác động sẽ chỉ rất nhỏ.

Paul Chan Mo-po, Bộ trưởng Tài chính Hồng Kông cho biết chính quyền đặc khu đã dự đoán được “tất cả các kịch bản khác nhau” trong tuyên bố của ông Trump, đồng thời nhận định rằng việc thu hồi các ưu đãi đặc biệt sẽ ảnh hưởng không đáng kể đến nền kinh tế Hồng Kông, nơi ngành dịch vụ đóng vai trò chi phối.

Ngoài ra, hiện cũng chưa rõ liệu Mỹ có tránh các lệnh trừng phạt đối với lĩnh vực tài chính hay không, bởi nó sẽ tác động tiêu cực đến chính các công ty Mỹ.

Tuy nhiên, động thái này chắc chắn sẽ làm tăng thêm những lo ngại đã có từ trước về khả năng tồn tại lâu dài của Hồng Kông như một trung tâm kinh doanh hàng đầu của Châu Á.

Các biện pháp kiểm soát đối với việc tiếp cận hàng hóa công nghệ Mỹ cũng có thể làm hỏng kế hoạch của Trung Quốc trong việc sử dụng Hồng Kông như một tấm đệm về nghiên cứu, phát triển và tài chính cho kế hoạch khu vực Vịnh Lớn phía Nam Trung Quốc. 

“Quyết định của Mỹ khiến vai trò của Hồng Kông đối với Trung Quốc và đối với thế giới đang dần sụp đổ, cũng như làm suy yếu nền kinh tế Trung Quốc,” ông Chen Zhiwu, giám đốc Viện Châu Á Toàn cầu tại Đại học Hồng Kông nhận xét. 

“Việc loại bỏ Hồng Kông như một vùng đệm giữa Trung Quốc và phương Tây đã đưa hai thể chế này vào một cuộc xung đột mới,” ông Chen nói, cho rằng khi vai trò của Hồng Kông không còn nữa, đó sẽ là cuộc đụng độ trực tiếp theo nghĩa đen giữa hai cường quốc.

> Vì sao Hồng Kông lại quan trọng với Trung quốc và cả thế giới?

Đầu tuần trước, các nguồn tin thân cận với Nhà Trắng cho biết, việc thu hồi tình trạng của Hồng Kông là một “phương án hạt nhân,” có thể tiến hành ngay lập tức nhưng cũng có thể được giữ lại.

Nếu thực thi toàn bộ phương án này, Hồng Kông sẽ mất tư cách là vùng hải quan đặc biệt, nhưng vẫn là một cảng tự do và là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới, nghĩa là vẫn sẽ tiếp tục được giao dịch theo điều khoản ưu đãi tối huệ quốc đối với Mỹ.

William Marshall, một chuyên gia kiểm soát xuất khẩu tại công ty luật Tiang & Partners cho biết động thái của Mỹ chấm dứt ưu đãi thương mại đặc biệt có ý nghĩa trong việc kiểm soát xuất khẩu của Mỹ hơn là mở rộng thương mại hàng hóa. 

“Hồng Kông sẽ phải chịu những biện pháp kiểm soát được áp dụng đối với Trung Quốc, điều này chắc chắn sẽ tác động tiêu cực đến tầm nhìn của Trung Quốc đối với Hồng Kông với tư cách là trung tâm nghiên cứu & phát triển trong kế hoạch Vùng Vịnh Lớn,” ông Marshall nói.

Các chuyên gia cũng dự báo tỷ giá giữa đồng đô la Hồng Kông với đồng đô la Mỹ dường như cũng sẽ không bị ảnh hưởng, bởi chính quyền địa phương đã tích đủ đô la Mỹ để đối phó với việc này. Chính quyền Hồng Kông có “quy mô dự trữ ngoại hối lớn, ở mức 441 tỷ USD vào tháng 4, gấp đôi quy mô của cơ sở tiền tệ” của thành phố, theo ông Louis Kuijs, chuyên gia kinh tế tại Oxford Economics.

Carlos Casanova, nhà phân tích châu Á – Thái Bình Dương tại công ty bảo hiểm Coface, cho biết sự không chắc chắn về tương lai của thành phố với vai trò một trung tâm tài chính toàn cầu có thể “gây nguy hiểm cho khả năng của các công ty Trung Quốc trong việc tiếp cận tài chính và mua các giao dịch ở nước ngoài” chuyển ra khỏi Hồng Kông.

Khoảng một nửa trong tổng số đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc chảy qua Hồng Kông. Một số thương vụ đầu tư lớn nhất thế giới trong thập kỷ qua được tài trợ thông qua thành phố và đóng vai trò là nguồn đầu tư lớn nhất vào Trung Quốc.

Tuyên bố của ông Trump đã làm thị trường chứng khoán khởi sắc. Giá trị đồng đô la Hồng Kông tăng mạnh sau lời tuyên bố, trong khi chỉ số Hang Sang Futures tăng 0,6% vào sáng 30/5. Các cổ phiếu Trung Quốc niêm yết tại sàn New York, bao gồm Alibaba, Baidu và JD, đều tăng trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (29/5).

Bà Tara Joseph, chủ tịch Phòng Thương mại Hồng Kông của Mỹ, nhận định rằng tuyên bố của TT Trump “không đồng nghĩa với việc các công ty Mỹ sẽ dừng hoạt động ở Hồng Kông”.

“Có rất nhiều câu hỏi chưa được giải đáp về cách thức giải quyết tình trạng đặc biệt giữa Mỹ và Hồng Kông. Doanh nghiệp càng nhận được nhiều thông tin rõ ràng, sẽ càng hữu ích hơn trong thời điểm thử thách này”, bà Tara nói.

Xuân Lan (theo SCMP)

Xem thêm: