Vào thứ Bảy (5/4), Philippines đã chỉ trích việc Trung Quốc (Đảng Cộng sản Trung Quốc, ĐCSTQ) bắt giữ 3 công dân Philippines, nói rằng họ chỉ là những người dân thường sang Trung Quốc du học, chứ không phải là gián điệp như phía ĐCSTQ tuyên bố. Vụ bắt giữ này có thể là hành động trả đũa của Bắc Kinh đối với các chiến dịch gần đây của Manila nhằm trấn áp hoạt động gián điệp của ĐCSTQ.

Jonathan Malaya
Ông Jonathan Malaya, Phó Tổng Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines. (Ảnh chụp màn hình video)

Theo truyền thông nhà nước ĐCSTQ là tờ China Daily, trích dẫn lời của một quan chức an ninh quốc gia, cho biết Bắc Kinh cáo buộc 3 công dân Philippines này làm việc cho cơ quan tình báo của Philippines, cố gắng thu thập bí mật quân sự của ĐCSTQ và cho biết ba người này đã nhận tội.

Theo hãng tin Reuters đưa tin, Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines (National Security Council) đã bác bỏ tuyên bố của phía ĐCSTQ, nói rằng 3 người này là những người được hưởng học bổng theo một chương trình được thiết lập dựa trên thỏa thuận giữa tỉnh Hải Nam của Trung Quốc và tỉnh Palawan của Philippines.

Người phát ngôn của Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines, ông Jonathan Malaya, cho biết trong một tuyên bố: “Họ là những công dân Philippines bình thường, không được huấn luyện quân sự, chỉ sang Trung Quốc du học theo lời mời của Chính phủ Trung Quốc (ĐCSTQ).”

Ông nói thêm: “Họ là những công dân tuân thủ pháp luật, không có tiền án tiền sự, và đã được Chính phủ ĐCSTQ kiểm tra, sàng lọc trước khi sang Trung Quốc.”

Đại sứ quán ĐCSTQ tại Manila đã không phản hồi yêu cầu bình luận của Reuters.

Cả Hải Nam và Palawan đều nằm cạnh Biển Đông. Do tuyên bố chủ quyền chồng lấn tại vùng biển chiến lược này, Trung Quốc và Philippines đã nhiều lần xảy ra xung đột trong hai năm qua. Đồng thời, các sự kiện gián điệp liên quan đến Trung Quốc tại Philippines ngày càng leo thang.

Ông Malaya nhấn mạnh: “Vụ bắt giữ này có thể được xem là hành động trả đũa của ĐCSTQ đối với việc Philippines gần đây bắt giữ hợp pháp các điệp viên và đồng phạm của ĐCSTQ.”

Trong 3 tháng qua, phía Philippines đã bắt giữ ít nhất 12 công dân Trung Quốc, bao gồm 5 người bị giam giữ vào ngày 3/1, với cáo buộc họ có liên quan đến hoạt động gián điệp, thu thập bất hợp pháp thông tin nhạy cảm liên quan đến quân sự và cơ sở hạ tầng, đe dọa đến an ninh quốc gia. Theo Cục Điều tra Quốc gia của Philippines, những tội danh này có thể bị phạt tù lên đến 20 năm. ĐCSTQ phản bác lại rằng đây là “chiến dịch bôi nhọ”.

Reuters đưa tin rằng, 5 người bị bắt vào ngày 3/1 đã từng gặp ít nhất một lần với tùy viên quân sự của Đại sứ quán ĐCSTQ tại Philippines là ông Lý Kiến Trung (Li Jianzhong) trong những tuần trước đó.

Ngoài ra, theo một cuộc điều tra của Al Jazeera năm 2024, một người bị Bắc Kinh truy nã tên là Xà Trí Giang (She Zhijiang) từng tiết lộ rằng ông được ĐCSTQ tuyển mộ làm gián điệp vào năm 2016 khi đang ở Philippines, làm việc cho Bộ An ninh Quốc gia ĐCSTQ. Ông này còn tiết lộ rằng mình cùng cựu Thị trưởng thành phố Bamban, bà Quách Hoa Bình (Alice Guo), đều là nhân sự của Bộ An ninh Quốc gia ĐCSTQ. Bà Quách Hoa Bình đắc cử năm 2022, bị bắt tại Indonesia vào tháng 9/2024 và bị dẫn độ về Philippines, hiện đang bị điều tra bởi Thượng viện và Quốc hội do liên quan đến hoạt động đánh bạc bất hợp pháp và hoạt động làm đại diện cho ĐCSTQ.

ĐCSTQ đưa ra yêu sách lãnh thổ rộng lớn trên Biển Đông, chồng lấn với vùng đặc quyền kinh tế của Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam. Năm 2016, Tòa Trọng tài Thường trực quốc tế đã phán quyết rằng yêu sách của ĐCSTQ không có cơ sở pháp lý theo luật pháp quốc tế, nhưng Bắc Kinh từ chối công nhận phán quyết này.