Bộ GD-ĐT đề xuất giảng viên đồng cơ hữu trong dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi, nhằm tận dụng nguồn lực và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên.

bo gd dt de xuat giang vien dong co huu trong luat giao duc dai hoc moi
Sinh viên Đại học Quốc gia Hà Nội thuyết trình tại Hội nghị nghiên cứu khoa học sinh viên lần thứ 15 năm học 2022 – 2023. (Ảnh: vnu.edu.vn)

Ngày 19/10, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) công bố dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi, trong đó bổ sung khái niệm giảng viên đồng cơ hữu và các chính sách nhằm phát triển đội ngũ giảng viên đại học.

Dự thảo tại Điều 29 quy định giảng viên đại học gồm bốn loại: cơ hữu, đồng cơ hữu, hợp đồng toàn thời gian sau khi nghỉ hưu, và thỉnh giảng.

Giảng viên cơ hữu là nhà giáo làm việc toàn thời gian tại một cơ sở giáo dục đại học theo Luật Nhà giáo. Giảng viên đồng cơ hữu là viên chức từ cơ quan, tổ chức khác, đặc biệt tổ chức khoa học và công nghệ công lập, có trình độ chuyên môn phù hợp, được giao nhiệm vụ giảng dạy như giảng viên cơ hữu với thời hạn từ một năm trở lên.

Giảng viên hợp đồng toàn thời gian sau khi nghỉ hưu là nhà giáo sau nghỉ hưu ký hợp đồng lao động toàn thời gian. Giảng viên thỉnh giảng tham gia giảng dạy ít nhất một môn học, mô-đun, hoặc chuyên đề trong chương trình đào tạo.

Dự thảo xác định giáo sư là chức danh cao nhất, thể hiện năng lực, uy tín và vai trò dẫn dắt trong khai phá tri thức mới. Phó giáo sư là chức danh kế cận, có chuyên môn sâu trong một lĩnh vực khoa học cụ thể. Các quy định này nhằm làm rõ cơ sở pháp lý cho các loại giảng viên và chức danh học thuật, phù hợp với mô hình tự chủ đại học.

Bộ GD-ĐT cho biết hiện có 91.000 giảng viên toàn thời gian, tăng 25% so với năm 2019, với tỷ lệ tiến sĩ đạt trên 33%, tăng 1,5-2% mỗi năm.

Dự thảo bổ sung chính sách ưu tiên đào tạo, bồi dưỡng giảng viên trình độ tiến sĩ trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, đổi mới sáng tạo, và giáo dục đại học.

Nhà nước hỗ trợ tài chính, học bổng, tạo điều kiện cho giảng viên trẻ và tiềm năng tham gia chương trình đào tạo trong và ngoài nước.

Các cơ sở giáo dục đại học được khuyến khích tuyển dụng, sử dụng chuyên gia, nhà khoa học uy tín, bao gồm người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài, với cơ chế linh hoạt về giờ giảng và đãi ngộ phù hợp.

Tuy nhiên, các cơ sở giáo dục đại học gặp khó khăn trong thu hút giảng viên giỏi do thu nhập và đãi ngộ còn thấp, cạnh tranh với doanh nghiệp và trường quốc tế.

Vướng mắc pháp lý trong bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư nước ngoài, cùng thiếu quy định rõ về quyền hạn, trách nhiệm của họ trong nghiên cứu, đào tạo tiến sĩ, và xây dựng chương trình quốc tế, cũng là thách thức lớn. Luật hiện hành còn phân tán, chồng lấn, chưa có quy định riêng về phát triển đội ngũ giảng viên.

Ông Đinh Văn Châu, Hiệu trưởng Trường Đại học Điện lực, cho biết quy định giảng viên đồng cơ hữu sẽ tạo hành lang pháp lý để các trường tận dụng nguồn lực từ viện nghiên cứu, doanh nghiệp, và quốc tế.

Hiện nay, các giáo sư, phó giáo sư từ những nơi này khó ký hợp đồng lao động dài hạn do vướng quy định về giờ làm việc, bảo hiểm, và chính sách với người trong và ngoài nước, nên thường chỉ được mời làm giảng viên thỉnh giảng. Ông Châu đề xuất cần tính đội ngũ giảng viên đồng cơ hữu vào đội ngũ giảng dạy để xác định chỉ tiêu tuyển sinh.

Bộ GD-ĐT cho biết dự thảo sửa đổi ngày 8/10/2025 nhằm cụ thể hóa chính sách, tăng cường hội nhập quốc tế, và khắc phục các hạn chế trong phát triển đội ngũ giảng viên đại học.

Văn Duy