Cuộc gặp Trump–Zelensky là ‘tồi tệ’ – Axios

Cuộc gặp tại Nhà Trắng vào thứ Sáu (17/10) giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Vladimir Zelensky được mô tả là “căng thẳng”, với việc nhà lãnh đạo Ukraine không đạt được thỏa thuận về việc chuyển giao tên lửa Tomahawk tầm xa, theo Axios dẫn lời các nguồn thạo tin.

Trump nói với Zelensky rằng ông không có kế hoạch cung cấp tên lửa Tomahawk “ít nhất là vào thời điểm hiện tại”, theo hai người đã được thông báo về cuộc gặp. Cuộc thảo luận kéo dài khoảng hai tiếng rưỡi và được một nguồn mô tả là “không dễ dàng”, còn một nguồn khác gọi là “tồi tệ”. Đôi lúc, cuộc trò chuyện “trở nên hơi cảm xúc,” theo Axios.

“Không ai la hét, nhưng ông Trump đã rất cứng rắn,” một nguồn tin nói với Axios. Cuộc họp kết thúc đột ngột khi ông Trump được cho là đã nói: “Tôi nghĩ chúng ta xong rồi. Hãy chờ xem chuyện gì xảy ra vào tuần tới,” có thể ám chỉ đến các cuộc đàm phán Nga–Mỹ sắp tới.

Phát biểu trước báo giới sau đó, ông Zelensky từ chối trả lời câu hỏi về việc chuyển giao tên lửa Tomahawk, chỉ nói rằng Mỹ “không muốn leo thang [chiến tranh]”.

Ông Trump nói rằng “không dễ dàng” để Washington cung cấp tên lửa vì Mỹ cần duy trì kho dự trữ cho quốc phòng của chính mình. Ông cũng thừa nhận rằng cho phép Kiev thực hiện các cuộc tấn công sâu vào lãnh thổ Nga có thể dẫn đến leo thang xung đột.

Sau cuộc họp, Trump đăng bài lên Truth Social, gợi ý rõ ràng về lập trường của mình. Ông mô tả cuộc gặp là “thú vị” và “thân thiện”, và nói rằng ông đã nói với cả ông Zelensky và ông Putin rằng đã đến lúc “dừng lại tại vị trí hiện tại, để cả hai bên có thể tuyên bố chiến thắng và để lịch sử phán xét”. Ông kêu gọi “đừng nổ súng nữa, đừng chết thêm nữa, đừng tiêu tốn những khoản tiền khổng lồ không thể duy trì được,” và hy vọng “đừng đánh nhau nữa, hãy để mọi người trở về nhà trong hòa bình”. Những lời này cho thấy rõ mong muốn chấm dứt xung đột và sự lo ngại của Trump về gánh nặng quân sự kéo dài.

Sau đó, ông Trump rời Nhà Trắng về khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago mà không trả lời câu hỏi từ giới truyền thông; Nhà Trắng cũng chưa phản hồi ngay lập tức yêu cầu bình luận từ Axios, khiến các chi tiết cụ thể của cuộc họp vẫn còn mơ hồ.

Zelensky, trong buổi họp báo sau cuộc gặp, xác nhận ông đã thảo luận vấn đề tên lửa Tomahawk với ông Trump, nhưng hai bên quyết định không công khai nội dung cuộc thảo luận, với lý do là Mỹ muốn tránh leo thang căng thẳng. Khi được hỏi liệu ông có cảm thấy lạc quan hay không, Zelensky trả lời: “Tôi rất thực tế.” Tuy nhiên, các nguồn tin tiết lộ rằng ông thực ra rất kiên quyết trong vấn đề Tomahawk, trong khi ông Trump thì dứt khoát phản đối, không để lại bất kỳ khoảng trống linh hoạt nào. Điều này cho thấy hai bên có sự khác biệt căn bản về vấn đề viện trợ quân sự.

Moscow đã cảnh báo về việc cung cấp tên lửa này cho Ukraine, cho rằng điều đó “không làm thay đổi tình hình trên chiến trường” nhưng sẽ “làm suy yếu nghiêm trọng triển vọng giải pháp hòa bình” và gây tổn hại đến quan hệ Mỹ-Nga.

Trong nhiều tuần qua, ông Zelensky đã tìm cách có được tên lửa Tomahawk – với tầm bắn tối đa 2.500 km, khẳng định rằng Ukraine chỉ sử dụng chúng để tấn công các mục tiêu quân sự nhằm gia tăng sức ép với Nga và tiến đến một thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Ukraine cũng đã đe dọa gây mất điện ở các khu vực biên giới và thủ đô Moscow của Nga. Các quan chức Nga cũng cho rằng Kiev đang lên kế hoạch sử dụng tên lửa này cho các “cuộc tấn công khủng bố”.

Cuộc gặp Trump–Zelensky diễn ra sau một cuộc điện đàm giữa Trump và Putin, sau đó cả hai bên đều phát tín hiệu cho kế hoạch tổ chức một hội nghị thượng đỉnh tại Budapest, Hungary, trong tương lai gần.

Ý nghĩa và giới hạn quân sự của Tomahawk

Tên lửa hành trình Tomahawk do hãng Raytheon của Mỹ sản xuất là loại tên lửa hành trình tầm xa, bay ở tốc độ cận âm, sử dụng động cơ phản lực và được dẫn đường bằng hệ thống GPS. Tên lửa dài khoảng 6 mét và mang đầu đạn nặng khoảng 450 kg. Những phiên bản mới nhất còn có khả năng “lảng vảng” gần mục tiêu và được tái lập trình trong khi bay để thay đổi mục tiêu tấn công. Dù bay ở tốc độ cận âm, Tomahawk có thể bay thấp theo địa hình để tránh radar mặt đất.

Ý nghĩa quân sự của Tomahawk là không thể xem nhẹ. Với tầm bắn hơn 2.500 km, nó có thể mở rộng đáng kể phạm vi tấn công của Ukraine vào lãnh thổ Nga — bao gồm cả Moscow và các thành phố trọng yếu khác — tạo ra mối đe dọa chưa từng có đối với Nga. Ngoài ra, Tomahawk có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, dù Ukraine sẽ không được cung cấp phiên bản hạt nhân, nhưng chính đặc điểm đó khiến nó trở thành vũ khí có giá trị chiến lược vượt xa các loại viện trợ khác. Tên lửa Tomahawk từng được sử dụng lần đầu trong Chiến tranh Vùng Vịnh năm 1991 và gần đây nhất được quân đội Mỹ và Anh sử dụng để tấn công phiến quân Houthi tại Yemen — cho thấy đây là vũ khí đã có nhiều kinh nghiệm thực chiến.

Tuy nhiên, thực tế cũng tồn tại nhiều giới hạn và thách thức. Trước hết là vấn đề huấn luyện. Theo chuyên gia cấp cao Mark Cancian từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), ngay cả khi ông Trump đồng ý viện trợ Tomahawk và hệ thống phóng trên mặt đất (như hệ thống được dùng cho tên lửa tầm trung Typhon), Ukraine cũng sẽ cần ít nhất 1 – 2 tháng để học cách vận hành — nghĩa là không thể đưa vào sử dụng ngay lập tức.

Thứ hai, hiệu quả tác chiến của Tomahawk phụ thuộc rất nhiều vào dữ liệu định vị do Mỹ cung cấp, bao gồm vị trí mục tiêu và thông tin về cách tránh radar đối phương. Điều này đồng nghĩa với việc Mỹ có quyền phủ quyết các mục tiêu mà Ukraine muốn tấn công — và quyền quyết định Ukraine có thể bắn vào đâu trên lãnh thổ Nga. Khả năng kiểm soát này khiến Ukraine khó có thể hoàn toàn tự chủ trong các chiến dịch quân sự sử dụng Tomahawk.

Thứ ba là vấn đề tồn kho. Ông Cancian cho biết từ những năm 1980, Mỹ đã sản xuất khoảng 9.000 tên lửa Tomahawk, trong đó hơn 2.300 quả đã được sử dụng, hàng ngàn quả khác đang được triển khai hoặc đã ngừng sử dụng. Sau nhiều chiến dịch gần đây như tấn công cơ sở hạt nhân Iran và mục tiêu tại Yemen, ước tính kho dự trữ hiện tại chỉ còn khoảng 4.000 quả. Lầu Năm Góc coi Tomahawk là vũ khí thiết yếu trong việc đối phó các mối đe dọa tiềm tàng ở khu vực Ấn Độ–Thái Bình Dương, vì vậy Thứ trưởng Quốc phòng phụ trách chính sách Colin Kahl đã đặt dấu hỏi về việc có nên chuyển giao Tomahawk cho Ukraine, cho rằng cần ưu tiên răn đe Trung Quốc. Điều này cho thấy Mỹ đang cân nhắc chiến lược phân bổ tài nguyên quân sự, và việc hỗ trợ Ukraine không phải là vô hạn.

Một nhà ngoại giao châu Âu giấu tên nhận định rằng nếu ông Trump đồng ý cung cấp Tomahawk cho Ukraine trong bối cảnh đàm phán với Nga, điều đó sẽ gửi một “tín hiệu chính trị quan trọng” và giúp ích cho quân đội Ukraine, nhưng “sẽ không thay đổi hoàn toàn cục diện chiến tranh”. Một quan chức cấp cao của NATO cũng cho rằng hiệu quả quân sự thực tế sẽ phụ thuộc vào số lượng tên lửa được cấp và cách Ukraine sử dụng — chúng có thể tăng cường hỏa lực, nhưng chủ yếu đóng vai trò bổ sung cho các chiến dịch hiện tại chứ không thay thế hoàn toàn. Tuy nhiên, ông Cancian cho rằng nếu Ukraine được cung cấp vài trăm quả Tomahawk và dùng toàn bộ để tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga, thì điều đó đủ sức buộc Moscow phải quay lại bàn đàm phán. Điều này cho thấy tiềm năng chiến lược của Tomahawk — nhưng đồng thời cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của số lượng và chiến thuật sử dụng.

Xem thêm

Zelensky đề nghị đổi UAV lấy tên lửa Tomahawk, Trump lo ngại leo thang chiến tranh

Hôm thứ Sáu (17/10), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng.