Đường sắt Nhật Bản dùng hiệu ứng âm thanh và sóng siêu âm bảo vệ hươu nai hoang dã

Hệ thống đường sắt Nhật Bản nổi tiếng thế giới với độ chính xác cao về thời gian. Các đoàn tàu chở hàng tỷ người trên khắp đất nước mỗi năm nhưng việc sai lệch một vài giây hiếm khi xảy ra. Và hiện nay, đường sắt Nhật Bản còn dùng cả hiệu ứng âm thanh và sóng siêu âm bảo vệ hươu nai hoang dã.

Theo truyền thuyết Thần đạo (đạo Shinto) của Nhật Bản, hươu nai là sứ giả của thần linh và là hiện thân của những điều linh thiêng nên được người dân Nhật tôn trọng, và số lượng hươu nai ở Nhật Bản rất lớn. Vậy nên, động vật hoang dã xuất hiện trên đường ray và nhất là hươu nai là vấn đề mà các ngành vận tải đường sắt Nhật Bản phải đối mặt từ lâu.

Với khoảng 20.000 km (12.000 dặm) đường ray trên khắp Nhật Bản, việc giữ để động vật hoang dã không đi vào khu vực đường ray có thể được xem là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn.

Theo Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản, số lượng động vật hoang dã tử vong do các vụ tai nạn đường sắt là 613 vụ vào năm 2016, khiến lịch trình của đoàn tàu bị chậm trễ ít nhất 30 phút. Tất nhiên, điều tồi tệ hơn cả là các sự cố đó cướp đi mạng sống của các loài động vật.

Từ năm 2002 đến năm 2014, đường sắt Nhật đối mặt với rủi ro gây ra bởi những loài động vật nhỏ như rùa với tổng cộng 13 sự gián đoạn đường sắt ở quận Nara phía tây. Tuy nhiên, theo Matt Hickman của MNN vào năm 2015, Công ty Đường sắt Tây Nhật Bản (JR West) đã làm việc với các nhà nghiên cứu của Suma Aqualife Park ở Kobe để phát triển một giải pháp đơn giản mà hiệu quả: lắp đặt các rãnh tùy chỉnh cho phép rùa vượt qua các đường ray một cách an toàn.

Ngoài việc đối mặt với rùa, đường sắt Nhật Bản còn phải đối mặt với những kẻ ‘xâm nhập’ nguy hiểm hơn và hươu nai – loài động vật này đã trở nên đặc biệt phiền hà ở một số vùng ở Nhật Bản, đôi khi chúng dường như còn chủ động tìm kiếm đường sắt. Nhiều con chỉ muốn di chuyển quanh nơi cư trú của chúng để tìm kiếm thức ăn hoặc bạn tình, nhưng cũng có những con bị đường sắt ‘thu hút’ do chúng cần bổ sung sắt cho cơ thể, chúng liếm những mạt sắt nhỏ bám lại trên đường ray do bánh của đoàn tàu chạy qua đường ray tạo ra.

Người ta đã thử áp dụng nhiều cách khác nhau để ngăn chặn hươu nai tiếp cận khu đường ray, từ việc thiết lập các rào và bố trí các nguồn sắt thay thế và rải phân sư tử dọc các tuyến đường sắt. Kế hoạch thứ hai đã phải ngừng thực hiện vì chúng bốc mùi quá mạnh để có thể sử dụng trong các khu dân cư và bởi nước mưa sẽ rửa trôi nó. Những nỗ lực dùng dây thừng, hàng rào, đèn flash và nhiều thứ dùng để ngăn cản hươu nai đều thất bại.

Tuy nhiên, gần đây chiến thuật mới đã được triển khai với hy vọng làm giảm các cuộc đụng độ với hươu nai:

Sóng siêu âm

Yuji Hikita, một nhân viên của tổ điện thuộc Công ty Đường sắt Kintetsu, đã chứng kiến một cảnh thương tâm xảy ra vào năm 2015 qua video giám sát trên tuyến Osaka của Kintetsu. Một gia đình hươu bước vào đường ray vào ban đêm, và một trong ba con hươu đang mang thai đi phía sau đàn đã bị đoàn tàu đâm trúng và tử vong. Theo tờ Asahi Shimbun, con hươu cha đã nhìn chằm chằm vào con nai đang mang thai nằm đó trong 40 phút.

Sau khi chứng kiến cảnh tượng thương tâm này, Hikita đã cố gắng vắt óc nghĩ ra các cách để ngăn tình huống này xảy ra thường xuyên. Những vụ tàu hỏa đâm vào hươu nai đang gia tăng trên nhiều tuyến đường sắt thuộc miền núi của Kintetsu, số liệu được ghi nhận cho thấy có sự gia tăng từ 57 con vào năm 2004 lên 288 con vào năm 2015, theo báo cáo của Asahi Shimbun.

Anh nói với Asahi Shimbun rằng lúc đó anh nghĩ: “Bất chấp mọi nỗ lực ngăn cản hươu nai của chúng tôi, loài động vật này vẫn đi vào đường ray. Và tôi nghĩ tại sao chúng ta không làm đường bắc ngang qua đường ray cho hươu nai?”

Hikita bắt đầu nghiên cứu về hươu nai, anh thấy nhiều dấu móng chân in hằn và phân dọc theo hai bên đường ray. Anh đã nảy sinh một ý tưởng, và hai năm sau, ý tưởng này đã dành Giải thưởng Thiết kế Xuất sắc 2017 của Viện Xúc tiến Thiết kế Nhật bản.

Nó đã được đưa vào áp dụng ở tuyến Osaka. Nơi đây có hàng rào cao 2 mét được lắp chạy dọc theo đường ray, cứ 20-50 mét lại có một khoảng hở. Ở những chỗ trống này, sóng siêu âm sẽ tạo ra các hàng rào tạm thời vào những thời điểm dễ xảy ra tai nạn nhất – bình minh và hoàng hôn, trừ lúc đoàn tàu đang nghỉ đêm. Và vì con người không thể nghe thấy âm thanh này, nên nó gần như ít gây phiền hà cho khu vực dân cư hơn là biện pháp dùng phân sư tử để xua đuổi hươu nai.

Theo Asahi Shimbun, ba trong số những điểm giao này được thiết lập trên tuyến Osaka Line ở vùng núi Tsu, thủ phủ của tỉnh Mie. Đoạn đường đó đã xảy ra 17 vụ tàu đâm vào hươu nai trong năm 2015, nhưng chỉ có một vụ đã được báo cáo kể từ khi có đường cắt ngang dành cho hươu cách đây hơn một năm.

Kintetsu cũng lắp đặt lối đi dành riêng cho hươu nai trên một tuyến đường tương tự khác ở Nara Prefecture, ở đây các vụ tại nạn liên quan đến hươu nai giảm từ 13 vụ năm 2016 xuống còn 2 vụ trong vòng 8 tháng. Một nhà đánh giá của Giải thưởng Thiết kế Xuất sắc cho biết vào năm 2017 nói: “Đây là một ví dụ tuyệt vời về cách các công ty đường sắt có thể giải quyết sự cố xảy ra do tàu hỏa va chạm với hươu nai.”

Theo Asahi Shimbun, ý tưởng này vẫn cần thử nghiệm thêm nữa, nhưng nó đã thu hút sự quan tâm của một số công ty đường sắt khác. Năm ngoái, JR West đã bắt đầu thử nghiệm các đoạn đường dành cho hươu nai băng qua đường sắt ở một khu vực đường ray của Sanyo Line ở quận Okayama.

Tiếng khịt và sủa của loài hươu, nai

Các nhà nghiên cứu thuộc Viện nghiên cứu Kỹ thuật đường sắt (RTRI) đã thử nghiệm một giải pháp sáng tạo khác, họ sử dụng các hiệu ứng âm thanh giống như tiếng khịt và sủa của loài hươu nai.

Theo BBC, sự kết hợp âm thanh này hóa ra lại là một cách hay để khiến loài nai sợ hãi. Ban đầu, cứ ba giây lại phát ra một tiếng hươu nai khịt mũi để thu hút sự chú ý của chúng, theo sau đó là một đoạn clip 20 giây tiếng sủa, và nó đủ để xua đuổi hươu nai.

Các viên chức của RTRI cho biết kết quả triển khai ban đầu này được ghi nhận và khuyến khích, và thực tế tiếng khịt và sủa này đã kiến số lượng hươu nai đi trên đường ray giảm khoảng 45%. Theo ý kiến của Asahi Shimbun, ý tưởng này dựa trên hành vi của nai tự nhiên, bao gồm “thói quen sủa những tiếng ngắn, chói tai để cảnh báo những con nai khác khi chúng nhận thức được nguy hiểm”.

Viện hy vọng sẽ tiến hành các thí nghiệm trên diện rộng trong toàn bộ hệ thống đường sắt, và nếu có hiệu quả, họ có thể thiết lập các trạm cố định để phát tiếng khịt và sủa dọc theo các tuyến đường sắt ở những nơi thường thấy hươu nai xuất hiện. Tiếng ồn này được cho là không gây ồn ào cho người dân ở gần đường ray.

Theo MNN
Minh Phúc

Xem thêm: