Tân Tổng thống Lee Jae-myung cần gấp một lộ trình kinh tế “phi Hán hóa”

Thái Minh Phương
•
Thứ Bảy, 07/06/2025

Hàn Quốc đã tổ chức cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 3/6. Ứng cử viên Đảng Dân chủ Đồng hành, ông Lee Jae-myung, đã đắc cử tổng thống với 49,42% số phiếu. Trước đây, ông Lee từng bày tỏ quan điểm rằng Hàn Quốc nên giữ khoảng cách với bất kỳ xung đột nào giữa Trung Quốc và Đài Loan, cho thấy lập trường khá thân thiện với Trung Quốc. Tuy nhiên, ngay cả khi không bàn đến rủi ro địa chính trị, chỉ xét về mặt kinh tế, trong bối cảnh kế hoạch thuế quan đối ứng của ông Trump, việc Hàn Quốc nên lựa chọn định hướng thương mại quốc tế ra sao và đàm phán với Mỹ như thế nào sẽ là bài kiểm tra nghiêm khắc đầu tiên dành cho tân Tổng thống Lee Jae-myung.

r shutterstock 2629566043 — Ông Lee Jae-myung tại hoạt động tranh cử tổng thống ở Yeongdeungpo, Seoul, vào ngày 19/5/2025 (Ảnh: LegoCamera / Shutterstock)

Theo dữ liệu thống kê thông quan năm 2024 được Bộ Công nghiệp, Thương mại và Tài nguyên Hàn Quốc công bố ngày 1/1/2025, tổng kim ngạch xuất khẩu cả năm 2024 đạt khoảng 683,8 tỷ USD, tăng 8,2% so với năm 2023; tổng kim ngạch nhập khẩu khoảng 632 tỷ USD, giảm 1,6% so với cùng kỳ năm trước, tạo ra thặng dư thương mại 51,8 tỷ USD.

Ba thị trường xuất khẩu lớn nhất của Hàn Quốc là Trung Quốc, Mỹ và Việt Nam. So với năm 2023, xuất khẩu trong cả năm 2024 sang các khu vực chính có sự thay đổi như sau: xuất khẩu sang Mỹ tăng 10,5%, sang Việt Nam tăng 9,1%, và sang Trung Quốc tăng 6,6%.

Tuy nhiên, trong tháng 5 năm nay, so với cùng kỳ năm trước, xuất khẩu sang Trung Quốc, Mỹ và Việt Nam lần lượt giảm 8,4%, 8,1% và tăng 2,4%. Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Hàn Quốc gồm thiết bị điện tử tiêu dùng, chất bán dẫn và ô tô.

Nhìn từ các thị trường xuất khẩu chính, thương mại đối ngoại của Hàn Quốc đang đồng thời đối mặt với nguy cơ nhu cầu yếu từ Trung Quốc và mối đe dọa từ chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ.

Chuỗi cung ứng đỏ và sự cạnh tranh khốc liệt từ các thương hiệu Trung Quốc

Trước tiên, xét về thương mại giữa Trung Quốc và Hàn Quốc, năm 2023 là lần đầu tiên trong 31 năm Hàn Quốc ghi nhận thâm hụt thương mại với Trung Quốc, nghĩa là lượng hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Hàn Quốc nhiều hơn lượng hàng Hàn Quốc xuất khẩu sang Trung Quốc. Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Hàn Quốc, còn Hàn Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Trung Quốc sau Mỹ. Tuy nhiên, cả Hàn Quốc và Mỹ đều ghi nhận thâm hụt thương mại với Trung Quốc. Hàn Quốc và Trung Quốc đã ký hiệp định thương mại tự do và đều là thành viên của RCEP (Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực), do đó, rào cản thương mại giữa hai nước tương đối thấp. Trong bối cảnh đó, chỉ cần giá sản phẩm của Trung Quốc đủ rẻ và sản phẩm của Trung Quốc và Hàn Quốc có tính thay thế cao, thì áp lực cạnh tranh về giá mà các doanh nghiệp Hàn Quốc phải đối mặt sẽ gia tăng mạnh.

Lấy ví dụ về Samsung – tập đoàn Hàn Quốc trước đây sở hữu mô hình sản xuất tích hợp theo mô hình một dây chuyền trọn gói, từ các linh kiện thượng nguồn như tấm nền, bộ nhớ, chip, đến sản phẩm hạ nguồn như điện thoại di động, đồng hồ thông minh, máy tính bảng và các thiết bị gia dụng như tủ lạnh, máy giặt, TV – thì các hiệp định thương mại tự do đã từng giúp các thương hiệu lớn của Hàn Quốc mở rộng thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, chuỗi cung ứng đỏ của các doanh nghiệp Trung Quốc đã trỗi dậy mạnh mẽ, cùng với chất lượng sản phẩm ngày càng được cải thiện của các thương hiệu điện tử tiêu dùng nội địa Trung Quốc như Huawei, Xiaomi, OPPO…, khoảng cách giữa sản phẩm của các thương hiệu Trung – Hàn đã thu hẹp rõ rệt.

Do đó, các doanh nghiệp Hàn Quốc đang phải đối mặt với sự cạnh tranh về giá ngày càng khốc liệt tại Trung Quốc. Cộng thêm nhu cầu nội địa Trung Quốc suy giảm, thặng dư thương mại của Hàn Quốc với Trung Quốc đã chuyển thành thâm hụt.

Gần đây, Samsung đã chuyển cơ sở sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam. Nếu ông Lee Jae-myung muốn tăng cường giao thương kinh tế với Trung Quốc, bên được lợi có thể sẽ là Trung Quốc, còn thâm hụt thương mại của Hàn Quốc với Trung Quốc có thể sẽ càng nới rộng.

Cơ sở sản xuất quan trọng ở nước ngoài của Hàn Quốc đối mặt rủi ro “rửa xuất xứ” cho Trung Quốc

Tiếp theo, xét về quan hệ kinh tế thương mại giữa Hàn Quốc và Việt Nam: Cựu tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol đã có chuyến thăm đầu tiên đến Việt Nam vào năm 2023, cũng là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên ông đến thăm kể từ khi nhậm chức vào tháng 5/2022, nhấn mạnh mối quan hệ “đối tác chiến lược toàn diện”. Tập đoàn Samsung của Hàn Quốc cũng đã thành lập trung tâm R&D tại Việt Nam, cho thấy Việt Nam là cứ điểm phát triển quan trọng của Hàn Quốc tại khu vực Đông Nam Á.

Nếu nền kinh tế Việt Nam phải đối mặt với thuế quan đối ứng cao, các doanh nghiệp Hàn Quốc xuất khẩu từ Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực. Ngoài thuế quan đối ứng, Chính phủ Mỹ đã nhiều lần chỉ ra vấn đề các quốc gia như Việt Nam, Thái Lan và Malaysia hỗ trợ Trung Quốc “rửa xuất xứ” hàng hóa. Do đó, nếu Chính phủ Việt Nam không đưa ra các biện pháp hiệu quả để giảm thiểu tình trạng này, lợi ích kinh doanh của các doanh nghiệp Hàn Quốc đang đầu tư vào thị trường Việt Nam sẽ bị tổn hại nghiêm trọng – đây là một thách thức khác mà ông Lee Jae-myung phải đối mặt sau khi nhậm chức.

Hàn Quốc tương lai sẽ đối mặt với mối đe dọa bán phá giá từ Trung Quốc nghiêm trọng hơn

Cuối cùng, ngoài việc giải quyết vấn đề thuế quan đối ứng với Mỹ, chính phủ mới của Hàn Quốc còn phải đối mặt với mối đe dọa từ các doanh nghiệp Trung Quốc.

Khi Trung Quốc đối mặt với thuế cao từ Mỹ, và EU áp thuế chống trợ cấp lên xe điện Trung Quốc, cùng với việc mới đây đã bỏ phiếu loại các doanh nghiệp Trung Quốc ra khỏi thị trường thiết bị y tế EU nhằm trả đũa các biện pháp hạn chế nhập khẩu thiết bị y tế châu Âu của Bắc Kinh, thì các quốc gia thu nhập cao đã ký hiệp định thương mại với Trung Quốc sẽ càng đối mặt với nguy cơ sản phẩm Trung Quốc bị bán phá giá.

Vì vậy, nếu ông Lee Jae-myung tiếp tục tăng cường quan hệ với Trung Quốc, lợi nhuận của doanh nghiệp Hàn Quốc có thể sẽ giảm sút thêm, và người dân sẽ phải sống trong hoàn cảnh khó khăn hơn.