Đông y: Hội chứng căng thẳng hành hạ con người hiện đại

Vương Hân Lôi
•
Thứ Sáu, 19/04/2024

Cuộc sống của con người hiện đại áp lực công việc cao, tăng ca, chất lượng giấc ngủ kém, chế độ ăn uống không điều độ, tập thể dục không đủ, dẫn đến nhiều rối loạn chuyển hóa và hệ thần kinh tự chủ. Hầu như ngày nào con người cũng sống dưới sự kích thích của căng thẳng, các bệnh về thể chất và tinh thần như lo lắng, trầm cảm, tức giận và làm việc quá sức, chủ yếu là những phản ứng bất lợi trước căng thẳng, đã trở thành tâm điểm chú ý của mọi người. Nhiều bệnh nhân tìm cách điều trị y tế cho các vấn đề liên quan đến căng thẳng, nhưng họ không hiểu đầy đủ về sự tồn tại của căng thẳng và mối quan hệ của nó với sức khỏe thể chất và tinh thần.

cang thang — Căng thẳng ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất và tinh thần. (Ảnh: Evgenyrychko/ Shutterstock)

Khi căng thẳng nặng nề ập đến, nó sẽ tạo ra xung đột trong cơ thể và tìm kiếm điểm dễ bị tổn thương nhất để giải tỏa, vì vậy triệu chứng của mỗi người là khác nhau. Các “hội chứng căng thẳng” khác nhau xuất hiện trong cơ thể con người, về mặt tinh thần có thể biểu hiện: lo lắng, căng thẳng, kích động và hỗn loạn, cáu kỉnh, chán nản và suy sụp, giảm lòng tự trọng, mất tinh thần và thoái lui, phản ứng thái quá hoặc kìm nén cảm xúc, thiếu tập trung, tinh thần mệt mỏi cô đơn, u buồn, cảm thấy xa cách và giảm khả năng sáng tạo. Những ảnh hưởng tới chức năng sinh lý bao gồm: huyết áp cao, nhịp tim nhanh, khó chịu ở đường tiêu hóa, tiêu chảy, khó thở, nghẹt thở, căng cơ, đau lưng, tê tay chân, mất ngủ, thức giấc khi ngủ, đổ mồ hôi, bệnh mẩn ngứa, dị ứng và rụng tóc. Về mặt hành vi, nó có thể bao gồm: trốn tránh công việc, giảm hiệu quả công việc, sử dụng quá nhiều thuốc điều trị, thuốc lá và rượu, chán ăn hoặc ăn quá nhiều, dễ thực hiện hành vi nguy hiểm, suy giảm mối quan hệ giữa các cá nhân và thậm chí có ý định tự tử.

Quan điểm của y học hiện đại về các bệnh bị ảnh hưởng bởi căng thẳng về nhiều mặt tương tự như lý thuyết về “tổn thương cảm xúc và nội tạng” trong Trung Y. “Tố Văn – Cử Tống Luận” viết: “Tôi biết mọi bệnh tật đều từ khí mà ra. Giận dữ khiến khí tăng, buồn khiến khí biến mất, lo sợ khiến khí giảm … hoảng sợ khiến khí loạn. Cách điều trị của Trung y đặc biệt chú trọng đến điều chỉnh khí cơ, chỉ cần khí huyết toàn cơ thể được điều hòa thông lợi thì mọi bệnh tật sẽ tự nhiên khỏi bệnh.

Các bệnh về hệ tiêu hóa: Các bệnh hệ tiêu hóa như loét dạ dày và hội chứng ruột kích thích rõ ràng đều liên quan đến căng thẳng tinh thần, Trung y thường dùng Tứ nghịch tán hoặc Sài hồ sơ can tán để khơi thông bệnh can khí (Trung y chỉ chứng lườn đau, buồn nôn, tiêu chảy) và điều hòa ruột, dạ dày.
Bệnh tim mạch: Đối với bệnh nhân cao huyết áp có thể dùng Thiên ma, câu đằng thang có tác dụng bình can tức phong, tư âm, thanh nhiệt. Đối với bệnh mạch vành dùng Huyết phủ trục ứ thang có tác dụng hoạt huyết, tiêu ứ, thúc đẩy khí và giảm đau.
Các bệnh về cơ xương khớp: Như đau vai cổ, đau lưng mãn tính, tê chân tay thường dùng Thư kinh hoạt huyết thang để điều trị.
Các bệnh về hệ hô hấp: Những người dễ bị cảm lạnh do áp lực quá cao, thậm chí dị ứng mũi hoặc hen suyễn, thường có thể sử dụng Ngọc bình phong tán để cố hộ vệ khí. Nếu như trầm cảm lo âu và buồn bực do căng thẳng gây ra, có thể dùng thêm Tiêu dao tán để điều trị trầm cảm và lo âu, cũng dựa trên chức năng làm dịu và điều hòa khí gan.

thoi quen 2 — Phát triển thói quen tập thể dục giúp giải phóng tinh thần và cơ thể. (Ảnh: Ground Picture/ Shutterstock)

Những người bị căng thẳng nên hình thành thói quen tập thể dục để giúp giải phóng tinh thần và cơ thể. Người bệnh nên tránh ăn quá nhiều đồ ngọt, thịt và các thực phẩm có tính axit khác dễ gây mệt mỏi, tăng căng thẳng; Nên ăn nhiều thực phẩm có tính kiềm hơn, chẳng hạn như lúa mạch, nấm, đậu, cá, trái cây, các loại rau khác nhau và carbohydrate phức hợp như bánh mì nguyên hạt và ngũ cốc nguyên hạt.

Tóm lại, sống trong xã hội đa dạng và cạnh tranh cao hiện nay cần hiểu nguồn gốc và bản chất của căng thẳng, hiểu cách bạn phản ứng với căng thẳng và học cách thích nghi, cũng như đối phó với căng thẳng tâm lý. Chúng ta không thể kiểm soát mức độ căng thẳng và liệu nó có tồn tại hay không, nhưng điều chúng ta chắc chắn có thể làm là kiểm soát mức độ phản ứng của bản thân với căng thẳng. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và duy trì cuộc sống khỏe mạnh cả về thể chất và tinh thần.

Tác giả là giám đốc Phòng khám Y học cổ truyền Trung Quốc Ye Huichang tại thành phố Đài Trung, Đài Loan, bài viết này được xuất bản với sự cho phép của tác giả, xin vui lòng được sự đồng ý của tác giả để in lại bài viết này.