Lời giải bệnh ung thư qua tác phẩm do Times xuất bản

Mộc Vệ
•
Thứ Năm, 30/11/2023

Khi một người đang sống khỏe mạnh cùng thói quen sống tốt (không hút thuốc, ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên…) và không có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư, tuy nhiên chẩn đoán bất ngờ cho thấy ung thư, điều đó khiến mỗi chúng ta nên suy nghĩ.

Cuốn sách “Y học chính xác: Phòng ngừa sớm ung thư, giải quyết những lầm tưởng về gen và kê đơn thuốc phù hợp” (do The Times xuất bản) của bác sĩ Tằng Khâm Nguyên (Zeng Jinyuan, Jeffrey) người Đài Loan đã đề cập đến vấn đề này. Ông dẫn lý thuyết “ung thư đột biến ngẫu nhiên” của nhà khoa học Bert Walker thuộc Đại học Johns Hopkins, lý thuyết này đã mang lại niềm an ủi về mặt tâm lý cho vô số bệnh nhân ung thư. Walker nhấn mạnh ngay cả khi môi trường bên ngoài hoàn hảo thì đột biến gen ngẫu nhiên vẫn có thể xảy ra, đây là hiện tượng sinh học mà chúng ta không thể kiểm soát hoàn toàn.

Ung thư… do xui xẻo

“Ung thư đột biến ngẫu nhiên” nghĩa là ung thư do đột biến gen, nguyên nhân đột biến do “lỗi ngẫu nhiên”, đơn giản là bị ung thư… vì xui xẻo (The bad luck of cancer).

Rất nhiều bằng chứng khoa học đã chỉ ra nhiều trường hợp ung thư là do đột biến gen, những đột biến này khiến tế bào mất kiểm soát và hình thành khối u. Đột biến là lỗi trong mã hóa DNA. Nếu ví trình tự DNA với các chữ trong một mạch văn thì đột biến giống như lỗi chính tả trong đó.

Ba mã sai tiết lộ nguồn gốc của bệnh ung thư

Nhà khoa học Bert Walker đã dùng vấn đề “lỗi đánh máy” để minh họa ẩn dụ các loại đột biến:

– Nếu người đánh máy mắc lỗi đánh máy vì quá mệt mỏi thì có thể phân loại nguyên nhân gây ra lỗi là “yếu tố môi trường”;

– Nếu không có vấn đề gì ở người đánh máy mà là lỗi của bản thân máy đánh chữ thì có thể gọi là do “yếu tố di truyền”;

– Nếu người đánh máy và máy đánh chữ không có vấn đề gì nhưng bạn vẫn mắc lỗi chính tả thì đó là “lỗi ngẫu nhiên”.

Trình bày một cách học thuật hơn, ý nghĩa của 3 tình huống đó như sau:

Lỗi mã hóa DNA 1. Di truyền bẩm sinh

Chỉ có một số rất nhỏ “đột biến bẩm sinh” xảy ra sau khi thụ tinh. Tổng cộng có hơn 50 loại ung thư di truyền đến nay được biết. Nổi tiếng nhất là căn bệnh ung thư vú di truyền của nữ diễn viên Angelina Jolie.

Lỗi mã hóa DNA 2. Yếu tố môi trường

Tác động xấu vào DNA gây lỗi trình tự DNA. Ví dụ, thuốc lá chứa hơn 60 hóa chất gây ung thư có thể phá hoại DNA của tế bào và gây đột biến. Vì hút thuốc lá trực tiếp khiến phổi tiếp xúc với môi trường có hại nên quan điểm rằng hút thuốc lá gây ung thư phổi là dễ hiểu.

Lỗi mã hóa DNA 3. Lỗi ngẫu nhiên

Nghiên cứu khoa học đã phát hiện, trong quá trình sinh trưởng của các tế bào khỏe mạnh bình thường sẽ có trung bình 3 đột biến trong mỗi lần sao chép, hầu hết các đột biến này xảy ra ngẫu nhiên. Các nhà khoa học tại Đại học Hopkins ở Mỹ đã phát hiện mối tương quan giữa ung thư với các đột biến ngẫu nhiên. Nghiên cứu này sử dụng các mô hình toán học để tính toán dữ liệu lớn về 17 loại ung thư trên 4,8 tỷ người (phân bổ ở 69 quốc gia trên 6 lục địa) nên rất đáng để tham khảo.

Lời giải về ung thư: Số ít do di truyền, số nhiều là ngẫu nhiên

Tế bào càng nhiều đột biến thì khả năng biến đổi từ tế bào bình thường thành tế bào ung thư càng cao. Các nhà khoa học tại Đại học Hopkins đã công bố dữ liệu mới vào tháng 3/2018 rằng, khoảng 5% bệnh ung thư là do đột biến gen và 29% bệnh ung thư là do yếu tố môi trường hoặc do lối sống, còn khoảng 66% ung thư là do đột biến ngẫu nhiên.

Nhóm nghiên cứu của giáo sư Bert Wokstein ước tính khoảng 2/3 đột biến tế bào ung thư bắt nguồn từ “lỗi ngẫu nhiên”. Các bệnh ung thư thuộc loại do đột biến ngẫu nhiên bao gồm: khối u não, ung thư cổ, ung thư tuyến giáp, ung thư thực quản, ung thư xương, ung thư gan, ung thư tuyến tụy, ung thư da, ung thư buồng trứng, ung thư tinh hoàn, và ung thư phổi ở người không hút thuốc. Trong số đó, u não và ung thư tuyến tiền liệt là phổ biến nhất với hơn 95% là do đột biến ngẫu nhiên.

(Nội dung bài viết theo sách: “Y học chính xác: Phòng ngừa sớm ung thư, giải quyết những lầm tưởng về gen và kê đơn thuốc phù hợp” do The Times xuất bản)