Chỉ riêng tại Cơ sở 551 Nguyễn Văn Cừ (Hà Nội), Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) nợ 482,252 tỷ đồng tiền thuê đất, tự ý chuyển giao khu đất khi cổ phần hóa hai công ty con dù phương án chưa được Bộ Tài chính chấp thuận.

tong cong ty duong sat vn no hang tram ty dong de hoang phi hang trieu m2 dat
Một đoạn đường ray chạy qua khu dân cư tại Hà Nội. (Ảnh minh họa: Konstantin Yolshin/Shutterstock)

Hàng triệu m2 đất để hoang phí tại VNR

Thanh tra Chính phủ vừa có Thông báo kết luận thanh tra số 2414 về việc tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011 – 2021 tại Bộ Giao thông Vận tải (GTVT).

Theo kết luận thanh tra, trong 26 doanh nghiệp được cổ phần hóa, 20 doanh nghiệp chưa có sự thống nhất về phương án sử dụng đất với UBND các tỉnh, thành phố, nhưng Bộ GTVT vẫn phê duyệt giá trị doanh nghiệp; 6 doanh nghiệp khác có văn bản gửi địa phương nhưng không nhận được phản hồi cũng rơi vào tình trạng tương tự.

Đáng chú ý là trường hợp của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR).

Trước khi cổ phần hóa, VNR quản lý 772 cơ sở nhà đất với tổng diện tích hơn 11,5 triệu m2. Sau khi cổ phần hóa 26 đơn vị thành viên (từ năm 2015), VNR chỉ giao 142 cơ sở cho 26 đơn vị quản lý sử dụng, giữ lại 630 cơ sở.

Trong tổng số 630 cơ sở mà VNR giữ lại, Bộ Tài chính mới phê duyệt phương án sử dụng đất 175 cơ sở; 445 cơ sở chưa được phê duyệt với diện tích hơn 6,5 triệu m2.

Trong tổng số 142 cơ sở giao cho 26 đơn vị, Bộ Tài chính cũng mới phê duyệt phương án sử dụng đất của 44 cơ sở; còn lại 98 cơ sở chưa được phê duyệt phương án sử dụng đất, tổng diện tích 350.412m2.

Nhập nhằng quản lý đất, nợ tiền thuê đất hơn 482 tỷ đồng 

Tại Cơ sở 551 Nguyễn Văn Cừ (Hà Nội), VNR quản lý, sử dụng 158.752m2; Công ty CP Xe lửa Gia Lâm quản lý, sử dụng 9.838m2 và Công ty CP Vận tải đường sắt Hà Nội quản lý, sử dụng 35.283m2. Mặc dù phương án sử dụng đất này chưa được Bộ Tài chính chấp thuận nhưng đã được cổ phần hóa cho hai công ty Xe lửa Gia Lâm và Vận tải đường sắt Hà Nội nói trên.

Đến tháng 8/2023, VNR còn nợ tiền thuê đất tại cơ sở nhà đất này 482,252 tỷ đồng (gồm nợ gốc 361,354 tỷ đồng và 120,897 tỷ đồng tiền nộp chậm). Đáng nói, khu đất này có 2 quy hoạch mâu thuẫn: theo quyết định UBND TP. Hà Nội là phân khu đô thị N10 (yêu cầu di dời), trong khi theo quy hoạch ngành đường sắt, nơi đây tiếp tục được sử dụng làm công nghiệp đường sắt.

Đối với Cơ sở 107 Trần Hưng Đạo (2.800 m2 nhà đất), đến thời điểm thanh tra, xác minh, VNR chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý của khu đất, chưa chấm dứt được việc cho thuê tại cơ sở, chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai; còn để đất hoang phí. VNR đã đề nghị Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp xem xét, cho điều chỉnh phương án sắp xếp cơ sở nhà đất từ “giữ lại tiếp tục sử dụng” thành “chuyển giao về địa phương để quản lý, xử lý”.

Theo Thanh tra Chính phủ, để xảy ra tồn tại nêu trên, trách nhiệm thuộc về VNR, Bộ GTVT, 26 đơn vị thành viên thực hiện cổ phần hóa.

Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND TP. Hà Nội kiểm tra, rà soát việc quản lý, sử dụng các cơ sở nhà đất để có biện pháp xử lý hoặc kiến nghị biện pháp xử lý đối với cơ sở nhà đất của VNR tại 107 Trần Hưng Đạo được xác định là không có nhu cầu sử dụng.

Trên cơ sở kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT kiểm điểm để xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân lãnh đạo Bộ GTVT có liên quan trong việc để xảy ra các tồn tại nêu trên.

Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam có trách nhiệm nộp về ngân sách nhà nước 324,255 tỷ đồng nợ tiền thuê đất theo hợp đồng.

Trong quá trình thực hiện kết luận thanh tra, trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật, gây thiệt hại tài sản của Nhà nước thì chuyển thông tin, hồ sơ sang cơ quan công an để xử lý theo quy định.

Minh Sơn