ĐCSTQ ủng hộ mạnh mẽ lợn biến đổi gen để cấy ghép nội tạng

Những năm gần đây, lợi dụng lỗ hổng luân lý đạo đức không theo kịp với sự phát triển công nghệ, các nhà khoa học của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã thực hiện nhiều thí nghiệm sinh học gây tranh cãi về mặt đạo đức và còn tự hào đã đóng góp vào sự phát triển của khoa học nhân loại. Các nhà chức trách ĐCSTQ không chỉ đầu tư rất nhiều tiền, mà giới truyền thông còn tuyên truyền rầm rộ cái mà họ gọi là thành tích “đầu tiên trên thế giới” của các nhà khoa học Trung Quốc. Nghiên cứu và phát triển lợn biến đổi gen để làm nguồn cấy ghép nội tạng cho người là một ví dụ. Loại lợn biến đổi gen này hiện đã được đưa vào sản xuất hàng loạt ở Trung Quốc.

ĐCSTQ đã đầu tư rất nhiều vào các dự án nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa loại biến đổi gen này. Theo báo chí Trung Quốc, vào năm 2020, chỉ riêng các công ty khởi nghiệp liên quan đến chỉnh sửa gen ở Trung Quốc đã nhận được khoảng 2 tỷ nhân dân tệ (310 triệu USD) tiền tài trợ.

Lợn biến đổi gen để cấy ghép nội tạng người

Vào ngày 22/9/2020, các phương tiện truyền thông của ĐCSTQ đã dành cả một bài tin tức dài về bước đột phá khác trong công nghệ cấy ghép dị chủng ở lợn biến đổi gen của các nhà khoa học Trung Quốc. Tin tức cho biết, người sáng lập Công ty Công nghệ sinh học Hàng Châu Khải Hàm (Qihan Biotech), cô Dương Lộ Hạm (Yang Luhan) và nhóm của cô đã tạo ra một nguyên mẫu của việc cấy ghép dị chủng(xenotransplant – cấy ghép các tế bào, mô hoặc cơ quan sống từ loài này sang loài khác) dự kiến ​​sẽ được sử dụng trong thực hành lâm sàng và giải quyết thành công hai thách thức lớn về vấn đề an toàn trong cấy ghép dị chủng là loại bỏ virus retrovirus nội sinh ở lợn (PERVs) gây nguy hiểm cho người và tăng cường độ tương thích về miễn dịch.

Nghiên cứu được công bố ngày 21/9 trên tạp chí Nature Biomedical Engineering. Các đồng tác giả bao gồm Công ty Sinh học Hàng Châu Khải Hàm Qihan Biotech, Đại học Harvard, Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, Công ty sinh học eGenesis có trụ sở tại Boston và Đại học Nông nghiệp Vân Nam ở Trung Quốc. Nghiên cứu mô tả cách sử dụng công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9 và công nghệ transposon để biến đổi gen lợn nhằm tăng cường hơn nữa độ tương thích về miễn dịch và đông máu của lợn với người.

Trên thực tế, trước đó đã có một số đột phá công nghệ trong việc biến đổi gen lợn để làm nội tạng của chúng phù hợp hơn cho việc cấy ghép ở người, một số trong số đó là kết quả của công trình nghiên cứu của giáo sư George Church (người cố vấn của cô Dương Lộ Hạm tại Trường Y Harvard).

Năm 2015, cô Dương và giáo sư Church cùng nhau thành lập Công ty sinh học eGenesis tại Boston, nhận được 38 triệu và 100 triệu USD trong hai vòng tài trợ vào năm 2017 và 2019, và 125 triệu USD khác vào tháng 3/2021 trong vòng đầu tư thứ ba.

eGenesis thông báo vào năm 2017 rằng họ đã sản xuất thành công những con lợn biến đổi gen đầu tiên trên thế giới không mang retrovirus nội sinh, loại bỏ nguy cơ nhiễm virus có thể gây ra do cấy ghép nội tạng lợn sang người; vào năm 2018, eGenesis đã tạo ra con lợn đầu tiên được biến đổi gen miễn dịch (immunoplex-engineered), làm giảm khả năng từ chối miễn dịch của các ca cấy ghép dị chủng cho lợn.

Ngoài hai vấn đề trên, công nghệ này còn phải đối mặt với những thách thức về khả năng tương thích chức năng, đó là hiện vẫn chưa biết liệu nội tạng lợn có thể thực hiện các chức năng cân bằng nội tiết tố và cân bằng trao đổi chất của các cơ quan ban đầu của con người sau khi cấy ghép hay không.

Tiếp theo cần phải có một số lượng lớn các thử nghiệm lâm sàng. Bước đầu tiên là cấy ghép nội tạng lợn vào những con khỉ linh trưởng gần gũi hơn với con người; bước tiếp theo là thực hiện các thử nghiệm lâm sàng để cấy ghép cho người.

Thách thức từ các vấn đề đạo đức và quy định về việc cấy ghép dị chủng (Xenotransplant)

Quan trọng nhất, việc thương mại hóa việc cấy ghép lợn vẫn phải đối mặt với những thách thức về đạo đức và quy định.

Cô Dương Lộ Hạm và giáo sư Church thành lập Công ty Công nghệ sinh học Hàng Châu Khải Hàm (Qihan Biotech) ở Trung Quốc vào năm 2017. Thời điểm này là lúc cần thiết bắt đầu thử nghiệm lâm sàng, nói chung, việc xem xét lại đạo đức ở giai đoạn này sẽ nghiêm ngặt hơn so với chỉ trong giai đoạn nghiên cứu.

Cấy ghép dị chủng ngay từ đầu đã kéo theo nhiều tranh cãi về đạo đức, bao gồm các vấn đề về quyền riêng tư của người nhận ghép tạng, việc phân phối công bằng nội tạng, các vấn đề về quyền động vật, các nguy cơ sức khỏe cộng đồng tiềm ẩn đối với con người do virus retrovirus nội sinh ở lợn cũng như sự chấp nhận của công chúng và tôn giáo đối với việc cấy ghép nội tạng động vật sang người .

Một số hạng mục đầu tiên có thể đạt được thông qua những cải tiến cụ thể và giám sát chặt chẽ, nhưng việc cấy ghép dị chủng làm tăng nghiêm trọng khả năng gây ra các bệnh nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng. Sự chấp nhận của công chúng đối với việc cấy ghép nội tạng động vật vào người rất khác nhau tùy theo nền tảng văn hóa và tôn giáo.

Hiện tại, quy định đạo đức toàn cầu đối với công nghệ sinh học mới như cấy ghép dị chủng nói chung là tụt hậu so với sự phát triển của khoa học và công nghệ. Tuy nhiên, so với việc xem xét đạo đức hầu như không tồn tại và không rõ ràng của Trung Quốc, các quy định pháp lý tương ứng và sự giám sát đạo đức ở Hoa Kỳ là tương đối nghiêm ngặt. Trong một số lĩnh vực mà luật pháp và quy định không thể theo kịp, nói chung, nghiên cứu và phát triển của phương Tây thường cố gắng không đụng chạm đến các chủ đề gây tranh cãi về mặt đạo đức hơn.

Ví dụ, thử nghiệm lâm sàng đầu tiên đối với trẻ sơ sinh được chỉnh sửa gen AIDS miễn dịch do nhóm của nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê (He Jiankui) thực hiện vào năm 2018 đã bị cả cộng đồng phẫu thuật Trung Quốc lẫn quốc tế lên án khi vừa được công bố – không phải vì công nghệ của họ, mà vì các vấn đề đạo đức rõ ràng liên quan.

122 nhà khoa học Trung Quốc đã ký vào bức thư ngỏ phản đối nghiên cứu của ông Hạ đã chỉ trích “Đánh giá đạo đức y sinh học” của ĐCSTQ là “giả tạo”. Trên thực tế, ĐCSTQ cũng đã bắt đầu thực hiện “Biện pháp đánh giá đạo đức đối với nghiên cứu y sinh liên quan đến con người” vào ngày 1/12/2016. Các yêu cầu về nhân quyền và đạo đức sinh học được liệt kê trong đó về cơ bản là bản sao của “Tuyên bố chung của Tổ chức Văn hóa về Đạo đức Sinh học và Nhân quyền” do UNESCO đưa ra vào năm 2005.

Không giống như các quy định của Hoa Kỳ về chỉnh sửa gen xuất phát từ Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA), phương pháp đánh giá đạo đức y sinh học nêu trên của ĐCSTQ đã được thông qua và thực hiện bởi Ủy ban Kế hoạch hóa Gia đình và Y tế Quốc gia của ĐCSTQ – cũng là cơ quan đã giết chết hàng trăm triệu thai nhi ở Trung Quốc trong 40 năm qua thông qua ‘chính sách một con’ gây tranh cãi.

Vào ngày 15/12/2020, FDA đã phê duyệt GalSafe Pigs (Lợn GalSafe), được biến đổi gen để loại bỏ đường alpha-gal, có thể được sử dụng cho thuốc y tế, cấy ghép nội tạng và mô cơ thể và làm thực phẩm.

Tuy nhiên, FDA cũng nhấn mạnh, “Điều quan trọng cần lưu ý là những con lợn này chưa được đánh giá để sử dụng làm sản phẩm cấy ghép dị chủng vào cơ thể người. Các nhà phát triển của bất kỳ sản phẩm y tế nào như vậy trước tiên phải gửi đơn đăng ký và được FDA chấp thuận trước khi các sản phẩm này có thể được sử dụng trong y học cho con người.”

[ads]

Sản xuất hàng loạt lợn biến đổi gen đã bắt đầu

Trong khi Công ty Sinh học Hàng Châu Qihan Biotech mới bắt đầu thử nghiệm lâm sàng, thì công ty Clonorgan Biotechnology ở tỉnh Tứ Xuyên đã thành lập địa điểm thử nghiệm lợn biến đổi gen đầu tiên của Trung Quốc vào tháng 6/2020.

Cơ sở này là cơ sở thử nghiệm nhân giống sử dụng công nghệ chỉnh sửa gen và công nghệ Clonorgan để nuôi lợn y tế có khả năng từ chối miễn dịch thấp. Giai đoạn đầu của dự án hoàn thành bao gồm các khu chức năng, phòng mổ, phòng thí nghiệm,… 

Ông Phan Đăng Khoa (Pan Dengke), người sáng lập Công nghệ sinh học Clonorgan Tứ Xuyên, nói rằng quy mô và nhà máy sản xuất lợn biến đổi gen này có thể đảm bảo đủ nguồn cung cấp cho việc cấy ghép dị chủng, giá thành rẻ hơn nội tạng người.

“Cấy ghép bộ phận cơ thể người có giá 300.000-400.000 Nhân dân tệ (47.000-62.000 USD), trong khi giá cấy ghép dị chủng chắc chắn sẽ thấp hơn mức này”, ông Phan nói với Nhật báo Tứ Xuyên vào tháng 12 năm ngoái.

Khỉ rhesus sống sót trong 32 ngày sau phẫu thuật ghép thận từ lợn biến đổi gen

Vào năm 2019, nhóm của ông Phan đã cấy ghép thận của những con lợn biến đổi gen vào những con khỉ rhesus. Trong điều kiện sử dụng hoàn toàn thuốc ức chế miễn dịch lâm sàng trên người, khỉ rhesus sống sót trong 32 ngày. Ông Phan cho biết điều này đã lập kỷ lục toàn cầu về thời  gian sống sót lâu nhất của một ca ghép thận dị chủng trong cùng điều kiện.

Theo ông Phan, lợn được chọn làm nguồn cấy ghép nội tạng người thay vì khỉ vì nội tạng của lợn có kích thước và chức năng tương tự như người, lợn có chu kỳ sinh sản ngắn và tỷ lệ sinh sản cao.

Một lý do khác là so với khỉ và đười ươi thông minh hơn, lợn có ít vấn đề đạo đức hơn đối với quyền động vật và không có vấn đề như bảo vệ động vật có nguy cơ tuyệt chủng, v.v. Hơn nữa, thịt làm thức ăn của người Trung Quốc chủ yếu là thịt lợn, và phong tục giết lợn, ăn thịt và lấy nội tạng dễ được chấp nhận hơn so với người dân ở các nước phương Tây.

Tuy nhiên, ông Phan có thể đã bỏ qua sự thật rằng văn hóa truyền thống Trung Quốc nói lên rất nhiều điều về tâm linh của con người, và những gì một trái tim cấy ghép có thể mang lại cho con người có thể không đơn giản như việc ngăn chặn virus truyền sang cơ thể người.

Hỗ trợ từ ĐCSTQ

Ngoài sự hỗ trợ của các quỹ tài chính của ĐCSTQ và sự công khai mạnh mẽ của các phương tiện truyền thông ĐCSTQ, cô Dương Lộ Hạm còn được chọn là “Nhà lãnh đạo trẻ toàn cầu” của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2017 vào tháng 3/2017 và được tạp chí Fortune bình chọn là “Những phụ nữ có ảnh hưởng nhất Trung Quốc trong kinh doanh năm 2020”, nhưng chức danh của cô được liệt kê là đồng sáng lập và giám đốc khoa học của eGenesis.

Các dự án mà ông Phan Đăng Khoa tham gia đều được tài trợ bởi các quỹ chính chính thức của ĐCSTQ, bao gồm Chương trình Phát triển và Nghiên cứu Cơ bản Trọng điểm Quốc gia, Chương trình Phát triển và Nghiên cứu Công nghệ Cao Quốc gia và Quỹ Khoa học Tự nhiên Thành phố Bắc Kinh, cho nghiên cứu nhân bản vô tính chuyển gen lợn và tế bào gốc phôi.

Công ty Công nghệ sinh học Hàng Châu Khải Hàm (Qihan Biotech) là công ty chị em của eGenesis do cô Dương Lộ Hạm và giáo sư Church thành lập ở Trung Quốc. Vào ngày 29/3/2021, công ty đã huy động được thêm 67 triệu USD trong khoản tài trợ Series A ++ với sự tham gia của các nhà đầu tư chiến lược bao gồm Lilly Asia Ventures và Matrix Partners China, cũng như các cổ đông hiện tại của Sequoia Capital và China Merchants Bank International. Khoản tài trợ Series A tích lũy đã vượt quá 100 triệu USD.

Theo Jennifer Bateman và Jennifer Zeng, The Epoch Times

Xem thêm: