ĐCSTQ trước nguy cơ bồi thường khổng lồ từ các dự án ‘Vành đai và Con đường’
- Ninh Hải Chung, Lạc Á
- •
Các dự án cơ sở hạ tầng trong sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã khiến nhiều quốc gia rơi vào bẫy nợ, hơn nữa liên tiếp bị phanh phui các tin tức bất lợi vì những công trình “bã đậu phụ”. Nhà máy thủy điện khổng lồ Coca Codo Sinclair ở Ecuador do xuất hiện khuyết điểm cấu trúc nghiêm trọng, nên doanh nghiệp quốc doanh của ĐCSTQ chịu trách nhiệm thi công phải trả cho Ecuador khoản bồi thường 400 triệu đô la Mỹ.
Vì công trình “bã đậu phụ”, doanh nghiệp quốc doanh ĐCSTQ phải trả bồi thường khổng lồ cho Ecuador
Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính Ecuador Sariha Moya, mới đây trong cuộc phỏng vấn với đài “Radio Centro” địa phương, đã tiết lộ rằng phái đoàn Chính phủ Ecuador sang Trung Quốc đàm phán đã đạt được kết quả quan trọng, công ty quốc doanh Trung Quốc PowerChina sẽ bồi thường 400 triệu đô la Mỹ cho Chính phủ nước này.
Bà Moya cho biết, nhà máy thủy điện Coca Codo Sinclair do phía Trung Quốc xây dựng không chỉ gây tổn thất ở cấp độ doanh nghiệp, mà còn khiến tài chính quốc gia bị thất thoát nguồn thu, phía Ecuador không chấp nhận chỉ bù đắp bằng hình thức bảo lãnh, mà yêu cầu bồi thường trực tiếp ở cấp quốc gia.
(Hình: Cảnh quan bên ngoài con đập của nhà máy thủy điện Coca Codo Sinclair ở Ecuador. (CRISTINA VEGA/AFP/Getty Images))
Nhà máy thủy điện Coca Codo Sinclair nằm giữa tỉnh Napo và tỉnh Sucumbíos của Ecuador, dự án khởi công từ năm 2009, chi phí gần 3 tỷ đô la Mỹ, được thúc đẩy trong thời kỳ cầm quyền của Tổng thống Rafael Correa lúc bấy giờ. Đơn vị thi công là Sinohydro – công ty con thuộc PowerChina.
Nhà máy thủy điện này kể từ khi đưa vào sử dụng năm 2016 luôn gây tranh cãi, bao gồm các vấn đề về chọn địa điểm, chất lượng công trình, tham nhũng hối lộ, không trả nổi nợ. Nhà máy bị phát hiện có khuyết tật cấu trúc, hàng ngàn vết nứt ở thiết bị cơ khí, ảnh hưởng đến an toàn và hiệu suất phát điện. Một số thiết bị dù đã sửa chữa vẫn bị rò rỉ nước. Điều tra cho thấy Sinohydro đã che giấu thông tin về khuyết tật cấu trúc suốt nhiều năm, và dù biết tồn tại khuyết điểm vẫn bàn giao công trình.
Chính phủ Ecuador năm 2021 đã đưa ra yêu cầu trọng tài trị giá 580 triệu đô la Mỹ, phía doanh nghiệp Trung Quốc năm 2024 đã phản tố, cáo buộc Ecuador vi phạm hợp đồng. Thỏa thuận bồi thường đạt được hiện nay đã khép lại bước đầu cuộc tranh chấp công trình kéo dài nhiều năm.
Ngoài vấn đề cấu trúc, nhà máy thủy điện còn gây ra ảnh hưởng sinh thái nghiêm trọng. Có chuyên gia cảnh báo, nhà máy thủy điện vốn dự kiến phục vụ 50 năm này có thể chỉ có tuổi thọ thực tế 15 năm, không chỉ đe dọa hệ thống năng lượng quốc gia mà còn có thể gây tổn hại lâu dài, không thể đảo ngược cho hệ sinh thái Amazon.
Ecuador là tiền tuyến trong các dự án hạ tầng mà ĐCSTQ thúc đẩy ở khu vực Mỹ Latinh. Khi dự án nhà máy thủy điện Coca Codo Sinclair được hoàn thành ngày 18/11/2016, Tổng bí thư ĐCSTQ Tập Cận Bình đã đến Ecuador tham dự lễ khánh thành phát điện. Nhưng sau khi Tổng thống Correa rời nhiệm vào 24/5/2017, ông đã bị cáo buộc tham nhũng hối lộ, không lâu sau lưu vong sang Bỉ, châu Âu. Ngày 7/4/2020, Tòa án Quốc gia Ecuador đã kết án vắng mặt cựu Tổng thống Correa 8 năm tù giam vì tội tham nhũng nhận hối lộ, dự án Coca Codo Sinclair cũng bị cuốn vào vụ án.
Thực tế, ĐCSTQ đã cho Ecuador vay tổng cộng khoảng 19 tỷ đô la Mỹ, khoản tiền này không chỉ dùng cho dự án Coca Codo Sinclair mà còn cho xây dựng cầu, đường cao tốc, hệ thống tưới tiêu, trường học, phòng khám y tế và 6 con đập khác.
Các nghị sĩ Ecuador, cựu bộ trưởng và nhà hoạt động chống tham nhũng cho biết, các khoản vay này thiếu minh bạch, hợp đồng không qua đấu thầu công khai mà giao thẳng cho các công ty liên quan, dẫn đến chất lượng xây dựng thấp kém, chi phí cao ngất ngưởng và tham nhũng tràn lan.
Tháng 12/2018, khi đó Bộ trưởng Năng lượng Ecuador Carlos Perez cho biết: “Trung Quốc đã lợi dụng Ecuador”, “Chiến lược của ĐCSTQ rất rõ ràng. Họ muốn kiểm soát nền kinh tế nước khác”, “Chúng tôi sẽ không trả tiền”.
“Vành đai và Con đường” bước vào thời kỳ khủng hoảng
Nhà văn gốc Hoa tại Canada, nhà bình luận kỳ cựu Thịnh Tuyết (Sheng Xue) nói với Epoch Times rằng việc Ecuador yêu cầu doanh nghiệp Trung Quốc bồi thường 400 triệu đô la Mỹ đánh dấu “Vành đai và Con đường” của ĐCSTQ bước vào thời kỳ khủng hoảng.
Trước đây, dù nhiều quốc gia rõ ràng biết ĐCSTQ xuất khẩu hợp đồng tham nhũng và công trình “bã đậu phụ” nhưng không dám thực sự ‘động dao’. Nhưng Ecuador đã mở ra tiền lệ, các quốc gia khác sẽ được khích lệ, có thể lần lượt đưa ra yêu cầu bồi thường, “Vành đai và Con đường” sẽ từ công cụ ngoại giao của ĐCSTQ biến thành kho kiện tụng đòi bồi thường toàn cầu.
Bà Thịnh Tuyết cho biết, bản chất của “Vành đai và Con đường” chính là dùng “tiền + công trình” để mua chuộc chính khách. Khi những chính khách này rời nhiệm hoặc chính cục biến động, chính phủ mới thường sẽ thanh toán sự cấu kết tham nhũng của người tiền nhiệm với ĐCSTQ. ĐCSTQ không chỉ không thể tiếp tục dùng công trình để mua lòng người, mà ngược lại phải liên tục trả giá cho các vụ bê bối tham nhũng và chất lượng “bã đậu phụ”, điều này là đòn chí mạng với tài chính và hình ảnh quốc tế của họ.
Nepal quyết định không trả nợ, dân chúng Serbia cũng phản kháng
Các vấn đề nợ nần tích tụ trong “Vành đai và Con đường” của ĐCSTQ cũng đang chôn giấu “quả bom hẹn giờ”.
Sân bay quốc tế Pokhara của Nepal do Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc cung cấp khoản vay 216 triệu đô la Mỹ, được xây dựng bởi Công ty Kỹ thuật Quốc tế CAMC (CAMC Engineering) – doanh nghiệp quốc doanh của ĐCSTQ. Sân bay quốc tế từng được kỳ vọng này, hiện nay chỉ có rất ít chuyến bay quốc tế thường lệ.
Tháng 4/2025, Ủy ban Tài khoản công (PAC) của Quốc hội Nepal công bố báo cáo điều tra, chỉ rõ đây hoàn toàn không phải là một sân bay quốc tế đạt chuẩn, ngoài việc sử dụng vật liệu xây dựng kém chất lượng, còn dính đến tham nhũng và thiếu giám sát.
Đến năm 2026, thời hạn ân hạn của khoản vay Trung Quốc sẽ đáo hạn, Thủ tướng Nepal năm ngoái đã thăm Trung Quốc, yêu cầu chuyển khoản vay thành viện trợ không hoàn lại, xóa sạch nợ. Hiện vẫn chưa rõ ĐCSTQ sẽ xử lý thế nào.
Bà Thịnh Tuyết cho biết, Nepal yêu cầu “chuyển nợ thành viện trợ”, thậm chí tỏ thái độ muốn xù nợ. ĐCSTQ bề ngoài có vẻ cứng rắn, nhưng thực tế lại rất bị động, nếu mạnh tay đòi nợ, Nepal rất có thể hoàn toàn ngả hẳn sang Ấn Độ và phương Tây, ĐCSTQ ngược lại càng nhanh chóng mất đi vùng đệm chiến lược; nếu nhượng bộ xóa nợ, sẽ tạo hiệu ứng domino, khiến các nước nợ khác đồng loạt noi theo, yêu cầu giảm nợ hoặc hủy nợ. “ĐCSTQ gần như không có cách nào giải quyết. Nepal buông bỏ, khiến ĐCSTQ bó tay.”
Ngoài ra, công trình cải tạo ga tàu hỏa Novi Sad ở Serbia năm ngoái đã xảy ra sự cố sập mái che, làm 16 người thiệt mạng, châm ngòi cho làn sóng biểu tình chống chính phủ lớn nhất trong nhiều thập niên tại Serbia. Ngày 1/8 năm nay, Serbia đã bắt giữ nhiều quan chức, bao gồm cả cựu Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng, cáo buộc họ gian lận hóa đơn gây thất thoát cho nhà nước 115,6 triệu đô la Mỹ, và để doanh nghiệp quốc doanh Trung Quốc trục lợi “bất hợp pháp” 18,8 triệu đô la Mỹ.
Bà Thịnh Tuyết cho biết, những công trình tham nhũng của doanh nghiệp Trung Quốc giờ đây không chỉ là rủi ro kinh tế, mà còn có thể trực tiếp biến thành khủng hoảng chính trị. Nền kinh tế trong nước của ĐCSTQ tiếp tục suy thoái, đã không còn khả năng như trước để vung tiền khắp nơi, tương lai “Vành đai và Con đường” chỉ có thể gắng gượng nhờ các khoản nợ cũ, nhưng các khoản nợ cũ lại không ngừng bị truy cứu trách nhiệm. Mô hình mua chuộc tiểu quốc vốn có của ĐCSTQ đang sụp đổ: từ “công trình thế kỷ” biến thành “gánh nặng thế kỷ”, cuối cùng có thể dẫn đến cô lập ngoại giao và đống nợ hỗn độn.
Xem thêm
Từ khóa sáng kiến 'Vành đai và Con đường' Một vành đai một con đường Dòng sự kiện Recommend
