Đồ uống ăn kiêng có thể hại gan hơn cả nước ngọt thông thường
- Thanh Long
- •
Các loại đồ uống ăn kiêng (diet) có thể không lành mạnh hơn nước ngọt thông thường cho sức khỏe của gan theo nghiên cứu mới đây nhất.
Bệnh gan nhiễm mỡ liên quan rối loạn chuyển hóa (MASLD) hiện ảnh hưởng tới 38% dân số toàn cầu và là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan, ung thư gan và tử vong do bệnh gan. Thay đổi lối sống vẫn là nền tảng trong điều trị, và các hướng dẫn hiện tại đều khuyến cáo hạn chế nước ngọt có đường. Tuy nhiên, bằng chứng về đồ uống ăn kiêng vẫn còn hạn chế.
Một nghiên cứu trên hơn 123.000 người tại Anh (UK Biobank), trình bày tại Tuần lễ Tiêu hóa Châu Âu 2025 (UEG Week), cho thấy: uống hơn 1 lon nước ngọt ăn kiêng mỗi ngày làm tăng 60% nguy cơ gan nhiễm mỡ chuyển hóa – cao hơn mức tăng 50% ở người uống nước ngọt có đường.
“Phát hiện này thách thức quan niệm phổ biến rằng nước ngọt ‘diet’ là vô hại”, — tác giả chính Lihe Liu, Bệnh viện Đại học Soochow, Trung Quốc.
Nguy cơ tăng đáng kể chỉ với 1 lon/ngày
Để làm rõ, nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu của 123.788 người tham gia không mắc bệnh gan ban đầu, theo dõi trung bình 10,3 năm. Lượng đồ uống tiêu thụ được ghi nhận qua các bảng hỏi 24 giờ lặp lại, phân loại theo ba mức: không uống, uống ≤1 khẩu phần/ngày, và >1 khẩu phần/ngày (mỗi khẩu phần khoảng 250 mL).
Kết quả sau 10 năm theo dõi cho thấy:
| Loại đồ uống | Nguy cơ MASLD | Nguy cơ biến chứng gan nặng | Mức mỡ gan trung bình |
|---|---|---|---|
| Nước ngọt có đường thông thường | +50% | Không rõ rệt sau hiệu chỉnh | +5% so với người không uống |
| Nước ngọt ăn kiêng | +60% | +55% | +7% so với người không uống |
| Thay bằng nước lọc | Giảm 12–15% nguy cơ MASLD | — | — |
Nguồn: UK Biobank, UEG Week 2025
Vì sao đồ uống ăn kiêng vẫn hại gan?
Theo nhóm nghiên cứu, 2 cơ chế khác nhau đều dẫn tới tích tụ mỡ trong gan:
- Nước ngọt có đường: làm tăng nhanh glucose và insulin, thúc đẩy tăng cân và tăng acid uric.
- Nước ngọt ăn kiêng: mặc dù không chứa calo, nhưng có thể làm thay đổi hệ vi sinh ruột, gây rối loạn cảm giác no, tăng thèm đồ ngọt, thậm chí kích thích tiết insulin – khiến gan vẫn phải làm việc quá tải.
Uống nước lọc vẫn là lựa chọn tốt nhất
“Dù là nước có đường hay nước ‘diet’, đều tạo gánh nặng chuyển hóa cho gan. Nước lọc là lựa chọn an toàn nhất, giúp gan nghỉ ngơi, loại bỏ chất thải và ngăn tích mỡ”, — Lihe Liu nhấn mạnh.
Các chuyên gia độc lập cũng đồng tình. TS.BS Sujit Janardhan (ĐH Rush, Mỹ) cho rằng:
“Có thể những người uống nước ăn kiêng vốn đã có bệnh nền chuyển hóa, nhưng dù thế nào đi nữa, thay nước ngọt bằng nước lọc luôn tốt hơn”.
Lời khuyên cho mọi người
- Không nên xem đồ uống ăn kiêng là vô hại.
- Giới hạn mọi loại nước ngọt, kể cả không đường nhân tạo.
- Ưu tiên nước lọc, nước khoáng, hoặc nước trà không đường.
- Giữ cân nặng hợp lý, tập thể dục, và ăn nhiều rau xanh để giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ.
Thanh Long t/h
Xem thêm
Từ khóa Gan nhiễm mỡ đồ uống ăn kiêng
