Nghiên cứu: Vitamin chỉ tốt khi bạn ăn vào từ thực phẩm tự nhiên

Một nghiên cứu quan sát hơn 30.000 người kéo dài hàng thập kỷ cho thấy vitamin và khoáng chất có tác dụng kéo dài cuộc sống và phòng ngừa bệnh tim mạch, nhưng chỉ khi bạn hấp thụ những chất dinh dưỡng này từ thực phẩm tự nhiên, chứ không phải từ thực phẩm bổ sung (supplements).

Nghiên cứu này được công bố trên tạp chí uy tín Annals of Internal Medicine, cho thấy việc dùng vitamin, khoáng chất bổ sung và vitamin tổng hợp không mang lại lợi ích rõ rệt nào trong việc giảm nguy cơ tử vong nói chung hoặc cụ thể là nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch và ung thư.

Nói đơn giản, uống thực phẩm bổ sung bổ sung vitamin không thể thay thế một chế độ ăn uống lành mạnh.

Ngoài ra, nghiên cứu còn chỉ ra những tác hại tiềm ẩn trong việc lạm dụng thực phẩm bổ sung. Việc sử dụng canxi liều cao (1.000 mg trở lên mỗi ngày) từ các chất bổ sung không phải từ thực phẩm tự nhiên có thể dẫn đến nguy cơ tử vong do ung thư cao hơn. Tương tự, những người sử dụng thực phẩm bổ sung vitamin D mặc dù cơ thể không bị thiếu vitamin D, có nguy cơ tử vong do ung thư cao hơn.

Nghiên cứu vẫn chưa xác định được vì sao các vitamin và khoáng chất đến từ các nguồn thực phẩm khác nhau lại có tác dụng khác nhau trên cơ thể người, ví dụ, từ một món salad hay từ một viên thuốc con nhộng. Có khả năng là do cơ thể chúng ta chỉ có thể hấp thụ và sử dụng tốt nhất các vi chất dinh dưỡng được tìm thấy trong thực phẩm tự nhiên với mức độ và tỷ lệ phù hợp.

Tác giả của nghiên cứu là một nhóm các chuyên gia dinh dưỡng tại Đại học Tufts, cho biết:

Các loại thực phẩm và chất dinh dưỡng mà con người tiêu thụ có mối tương quan chặt chẽ với nhau. Sự tương tác phức tạp giữa các chất dinh dưỡng dường như có vai trò quan trọng đối với sức khỏe hơn là các chất dinh dưỡng riêng lẻ.

Ví dụ, một nghiên cứu trước đây cho thấy việc bổ sung canxi thường xuyên từ chế độ ăn uống có thể khiến ruột cắt giảm lượng khoáng chất nó hấp thụ, dẫn đến lượng canxi trong nước tiểu cao hơn và mức canxi thấp hơn lưu thông trong cơ thể. Trên thực tế, cơ thể chúng ta hấp thụ rất ít canxi từ thực phẩm. Chỉ khi bạn uống trực tiếp nhiều thuốc chứa hàm lượng canxi cao thì mới ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ canxi từ thành ruột, khiến mức độ lưu thông canxi trong cơ thể tăng mạnh, dẫn đến táo bón và sỏi thận. (Xem bài: Phòng loãng xương: Chỉ thêm canxi thì chưa đủ, thậm chí còn hại mạch máu)

Tuy nhiên, hơn một nửa số người trưởng thành ở Mỹ cho biết họ vẫn sử dụng thực phẩm bổ sung. Trong đó, 10% cho biết mình dùng hơn 4 liều mỗi ngày. Vì vậy, chúng ta cần hiểu rõ lợi ích và rủi ro mà chúng mang lại.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét dữ liệu từ cuộc khảo sát sức khỏe và dinh dưỡng quốc gia được thực hiện từ năm 1999 đến 2010 với 30.899 người tham gia. Hơn 27.000 trong số này đã cung cấp thông tin về những chất bổ sung cũng như các loại thực phẩm họ đã tiêu thụ gần đây. Cuộc khảo sát cũng bao gồm các dữ liệu về sức khỏe và nhân khẩu học, như việc hút thuốc, uống rượu, tập thể dục hoặc các tình trạng y tế, như ung thư và tiểu đường. Đồng thời, nghiên cứu cũng đã ghi nhận hồ sơ tử vong của 3.613 người tham gia.

Hơn nửa số người tham gia nghiên cứu cho biết họ dùng thực phẩm bổ sung. Gần 40% tiêu thụ vitamin tổng hợp. Các chất thường dùng là vitamin C, D, E, canxi và magiê. Dựa trên các báo cáo này, các nhà nghiên cứu đã ước tính được hàm lượng vi chất dinh dưỡng mỗi người tham gia tiêu thụ mỗi ngày. Tiếp theo, họ phân loại lượng dinh dưỡng trên theo nguồn gốc: từ thực phẩm bổ sung hay tự nhiên và đánh giá chúng nằm ở mức độ nào: dưới mức khuyến nghị, vừa đủ hay quá mức.

Thoạt nhìn, những trường hợp sử dụng thực phẩm bổ sung cho thấy khả năng làm giảm nguy cơ tử vong. Tuy nhiên, mối liên kết này không còn hợp lý khi các nhà nghiên cứu xem xét dữ liệu nhân khẩu học và tình trạng sức khỏe. Kết quả cho thấy những người dùng thực phẩm bổ sung thường có trình độ học vấn, thu nhập cao hơn và lối sống lành mạnh hơn (ví dụ, không hút thuốc hoặc uống rượu, cân nặng vừa phải, có chế độ ăn uống và hoạt động thể chất phù hợp) so với những người không sử dụng. Do vậy, mối liên kết giữa việc sử dụng thuốc bổ sung và tỷ lệ tử vong thấp rất khó xác thực, bởi nguyên nhân chính dẫn đến việc giảm tỷ lệ tử vong có thể do địa vị xã hội cao, trình trạng kinh tế cao và thói quen sống lành mạnh.

>> Lợi ích của sữa chỉ là tuyên truyền?

Khi nghiên cứu các tác dụng riêng lẻ của từng vi chất dinh dưỡng, người ta phát hiện ra việc bổ sung đầy đủ vitamin K và magiê có thể làm giảm nguy cơ tử vong. Ngoài ra, vitamin A, vitamin K, kẽm và đồng cũng làm giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch. Tuy nhiên, những lợi ích này chỉ đến từ nguồn thực phẩm tự nhiên, chứ không phải từ thực phẩm bổ sung.

Các nhà khoa học cho rằng sự tương tác và tỷ lệ các chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng đối với tình trạng sức khỏe. Vì vậy, những phát hiện về các chất dinh dưỡng riêng lẻ nên được xem xét và giải thích một cách thận trọng.

Nghiên cứu cũng có một số hạn chế, bao gồm việc người tham gia phải nhớ các loại thực phẩm mình tiêu thụ và báo cáo trung thực về chúng. Ngoài ra, đây là một nghiên cứu quan sát, chỉ có thể chỉ ra các mối tương quan, chứ không thể chứng minh rằng các chất dinh dưỡng gây ra bất kỳ tác hại hoặc lợi ích nào.

Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn kêu gọi nghiên cứu thêm về việc sử dụng thực phẩm bổ sung. Kết luận từ dữ liệu y học đến nay cho thấy: “lượng dinh dưỡng từ thực phẩm tự nhiên sẽ góp phần làm giảm nguy cơ tử vong, còn lượng dinh dưỡng quá mức từ các thực phẩm bổ sung lại làm tăng tỷ lệ tử vong.”

Tham khảo: Annals of Internal Medicine, 2019. DOI: 10.7326/M18-2478.