Đại dịch viêm phổi Vũ Hán mà WHO tuyên bố có nghĩa là gì?

Sau nhiều lần né tránh, nay Tổ chức Y tế Thế giới WHO đã chính thức coi viêm phổi Vũ Hán (COVID-19) là đại dịch toàn cầu. Điều này có ý nghĩa gì?

Embed from Getty Images

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus

Theo AP, định danh đại dịch nghĩa là khi một dịch bệnh lan ra nhiều nước hoặc lục địa, và thường ảnh hưởng đến số lượng lớn người dân.

“Đại dịch” không có liên hệ tới mức độ trầm trọng của căn bệnh hay số lượng người chết vì nó. Nó chỉ có nghĩa là bệnh dịch đã ra rộng đến một mức độ nào đó, theo AP.

Tổng giám đốc WHO, ông Tedros Adhanom Ghebreyesus người ra tuyên bố đại dịch hôm thứ Tư, nói rằng Liên Hiệp Quốc đang cực kỳ lo ngại về mức độ lan rộng đáng báo động của virus viêm phổi Vũ Hán. Nhưng ông Tedros cũng ngay lập tức giải thích rõ rằng việc virus trở thành đại dịch không có nghĩa là các nước nên từ bỏ nỗ lực hạn chế sự lây lan của nó. Tính đến nay, COVID-19 đã lây bệnh cho hơn 120.000 người và giết chết hơn 4.300 người toàn cầu.

“Chúng ta nên nỗ lực hơn và hành động quyết liệt hơn. Đó là điều mà chúng tôi muốn nói”, ông Tedros nói. Vậy việc liệt dịch bệnh này thành đại dịch sẽ khiến chính phủ các nước khẩn trương hơn trong công tác chuẩn bị phòng ngừa, tiến hành các biện pháp khẩn cấp để bảo vệ công chúng như hạn chế đi lại, cấm tụ tập đông người.

Ngay sau tuyên bố của ông Tedros, Tổng thống Mỹ Donald Trump loan báo lệnh cấm nhập cảnh với toàn bộ Châu Âu trừ nước Anh.

Trước đó WHO đã gọi COVID-19 là một tình trạng khẩn cấp sức khỏe quốc tế. Ở những nơi mà virus chưa lan tới, các bệnh viện, phòng khám trên khắp thế giới đã chuẩn bị đón làn sóng các bệnh nhân nhiễm virus thêm vào các bệnh tật thông thường mà họ chữa trị hằng ngày, theo AP.

Bác sĩ Michael Ryan, giám đốc phản ứng khẩn cấp của WHO, lưu ý người dân rằng việc gọi COVID-19 là đại dịch không phải là một cảnh báo cho bất cứ điều gì “ngoài kêu gọi hành động mạnh, quyết liệt hơn”.

Thuật ngữ đại dịch cũng dễ khiến nhiều người trên thế giới lo sợ, điều mà WHO muốn tránh. Trước đó, ông Tedros đã thừa nhận rằng “bản thân từ đại dịch chắc chắn có thể gây ra sợ hãi” mà không có hiệu quả ngăn chặn dịch bệnh hay cứu người.

Khi nào thì gọi là đại dịch?

Theo AP, việc gọi một dịch bệnh là đại dịch dựa trên quy mô lây lan của nó không phải là một quyết định kỹ thuật chính xác. Nhưng nhìn chung, WHO sẽ đánh giá dựa trên các ổ dịch cộng đồng kéo dài ở nhiều lục địa khác nhau.

Nói cách khác, ở những nơi mà virus đang truyền nhiễm, nếu có người nhiễm bệnh mà các mắt xích lây nhiễm rõ ràng và cơ quan y tế có thể truy dấu nguồn gốc lây nhiễm thì dịch bệnh chưa được xem là vượt kiểm soát.

Nhưng khi nhiều người dân bắt đầu bị nhiễm bệnh nhưng không rõ nguồn lây, đây là dấu hiệu cho thấy dịch đã lây rộng ra cộng đồng và là một chỉ dấu quan trọng để tuyên bố đại dịch. Đối với cúm, WHO thường gọi là đại dịch khi một chủng virus mới lan ra 2 khu vực trên thế giới; COVID-19 đã lan ra cả 4.

Lần gần nhất mà WHO tuyên bố một đại dịch là dịch “cúm lợn” 2019, sau khi virus cúm mới, H1N1, lan ra nhiều nước trong 6 tuần. Nay chủng virus này trở thành một phần của mùa dịch cúm thông thường.

Ổ dịch, Dịch bệnh, Đại dịch có gì khác nhau?

Ổ dịch là sự gia tăng đột ngột của số lượng các ca mắc bệnh ở một địa khu cụ thể. Dịch bệnh là một ổ dịch lớn, lây ra nhiều nơi. Đại dịch nghĩa là khi dịch bệnh lây ra toàn cầu.

Các chuyên gia chỉ ra rằng từ “đại dịch” chắc chắn sẽ khiến người nghe lo lắng, mặc dù chưa chắc họ đã hiểu rõ ý nghĩa của nó.

“Từ này chưa được làm rõ và giải thích một cách hợp lý”, Ian Mackay, nhà nghiên cứu virus tại Đại học Queensland, Úc nói, theo SCMP. “Nó luôn được cất ở ngăn kéo và chỉ được lôi ra dùng trong những lúc tồi tệ nhất. Vì thế, tất nhiên người thấy sợ khi nghe nó”.

Đại dịch là một từ đáng sợ nhưng nó không mô tả sự trầm trọng của một dịch bệnh. Có thể có đại dịch của một bệnh nhẹ như cúm H1N1 năm 2009.

Bệnh cúm thường có tỷ lệ tử khoảng 0,1%. Hiện các nhà khoa học chưa biết chính xác tỷ lệ gây chết người của chủng virus corona mới này, và nó có thể thay đổi khác nhau tùy theo địa phương. Nhưng virus Vũ Hán dường như không hề kém chết chóc hơn những người bà con của mình như Sars và Mers, và thậm chí nó còn dễ lây lan hơn 2 chủng corona tiền nhiệm.

Tuy vậy, đối với hầu hết dân số bị nhiễm, virus Vũ Hán sẽ chỉ gây những triệu chứng từ nhẹ đến trung bình, như sốt và ho và có thể phục hồi sau vài tuần. Với một ít đối tượng, chẳng hạn người già và người có bệnh từ trước, virus này có thể gây các vấn đề nặng hơn hơn như viêm phổi, thậm chí tử vong.

Đức Trí (theo SCMP)