Đông Phương: Dự đoán về bầu cử giữa kỳ của Mỹ năm 2022

Mỹ là nền cộng hòa tôn trọng quyền tự do của người dân, đặc biệt là quyền bầu cử. Tại Mỹ, bầu cử tổng thống được tổ chức mỗi 4 năm một lần, mỗi 2 năm lại tổ chức một cuộc bầu cử tất cả dân biểu Hạ viện và bầu lại 1/3 số thượng nghị sĩ nhiệm kỳ 6 năm. Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới sẽ diễn ra vào tháng 11/2022 và dưới đây là nhận định của Đông Phương về kỳ bầu cử này. 

(Bài viết được chuyển thể từ video của kênh YouTube Đông Phương.)

Hiện nay các nhà chính trị học, các nhà bình luận tại Mỹ đều có nhận thức chung như thế này, đảng nào trấn giữ Nhà Trắng thì đảng đó sẽ bất lợi trong bầu cử Hạ viện giữa kỳ, sẽ mất đa số ghế ở Hạ viện. Trong lịch sử chỉ có 4 lần ngoại lệ, đó là năm 1902, năm 1934, năm 1998 và năm 2002. Tình huống ở Thượng viện thì tương đối phức tạp hơn, bởi vì nhiệm kỳ Thượng viện là 6 năm, cứ 2 năm thì có ⅓ ghế cần bầu lại.

Để dự đoán kết quả của cuộc bầu cử giữa kỳ, thì có căn cứ vào sự ủng hộ của công chúng đối với tổng thống đương nhiệm là có thể dự đoán được. Nhìn chung, trước nay các đảng khi đang cầm quyền Nhà Trắng tăng được số ghế tại quốc hội trong cuộc bầu cử giữa kỳ đều là do các tổng thống lúc đó nhận được sự ủng hộ cao của dân chúng. Trong thời kỳ chính quyền Clinton năm 1998, biểu hiện của nền kinh tế vô cùng tốt, nên số ghế của Đảng Dân chủ sau cuộc bầu cử giữa kỳ cũng tăng thêm. Năm 2002, Tổng thống George W. Bush đã giành chiến thắng trong trận chiến đầu tiên chống lại chủ nghĩa khủng bố, cũng giành được sự ủng hộ rất cao, và vào ngày bầu cử giữa kỳ, cả hai ông Clinton và Bush đều đạt được tỷ lệ ủng hộ hơn 60%. Mặc dù thời điểm năm 1934 không có các cuộc thăm dò dư luận, nhưng thời kỳ đó là ông Roosevelt cầm quyền tại Nhà Trắng và không khó để ước tính sự ủng hộ của dân ý  dành cho ông phải vượt quá 70%. Điều ngược lại cũng như thế, nếu dân ý ủng hộ tổng thống ở mức độ thấp, thì cũng sẽ liên lụy đến các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của đảng mà vị tổng thống đó là thành viên, chẳng hạn như đã xảy ra với như Đảng Dân chủ thời ông Bill Clinton năm 1994, Đảng Dân chủ thời ông Obama năm 2010 và Đảng Cộng hòa thời ông Donald Trump vào năm 2018. Cả ba cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ này, đảng của tổng thống đương nhiệm đều mất đa số ghế tại Hạ viện. 

Hiện nay mức độ dân ý ủng hộ ông Biden rất thấp, điều này khiến cho Đảng Dân chủ lo lắng. Phân tích từ góc độ thống kê và chính trị học, nếu tỷ lệ ủng hộ ông Biden có thể đạt được 52% thì đến cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm tới, Đảng Dân chủ có hy vọng giữ được đa số ghế Thượng viện, thậm chí còn có thể tăng thêm 1 ghế. Nếu tỷ lệ ủng hộ chỉ có 50%, thì Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ tại Thượng viện sẽ ở thế “kẻ tám lạng người nửa cân”; nếu tỷ lệ ủng hộ rơi xuống 46%, thì khả năng đến 95% Đảng Dân chủ sẽ mất 4 ghế thượng nghị sĩ, khả năng xảy ra điều này là rất lớn.

Dự đoán kết quả có thể xảy ra ở Hạ viện sẽ phức tạp hơn, bởi vì tất cả 435 ghế đều phải bầu lại, kết quả bầu cử có liên quan đến thông tin về chính sách tại địa phương, nhưng từ dữ liệu lịch sử trước đây cũng có thể đưa ra một vài phân tích và dự đoán.

Nếu một chính đảng có biểu hiện tốt hơn mức bình thường ở trong cuộc bầu cử tổng thống lần trước, thì chính đảng này sẽ thua tương đối thảm trong cuộc bầu cử giữa kỳ, có chút ý tứ như “trèo cao ngã đau”. Thực ra cũng không khó hiểu, bởi vì chính đảng biểu hiện tốt hơn mong đợi, thường cần phải có chiến thắng tại các khu vực bầu cử vốn được cho là khối cơ sở cử tri của đối phương, vậy thì trong cuộc bầu cử lần sau, đảng đối lập cũng sẽ tấn công để giành lại những khu vực đã bị thua đó, bởi dù sao thì đó cũng là nơi vốn trước đây cử tri ủng hộ họ. Năm 2008, ông Obama (Đảng Dân chủ) thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, có 40 ứng viên của Đảng Dân chủ thắng được ghế Hạ viện ở khu vực bầu cử của ông John McCain (Đảng Cộng hòa), nhưng hai năm sau đó, Đảng Dân chủ cũng đã hứng chịu thảm bại trong cuộc bầu cử giữa kỳ.

Tuy nhiên, trong cuộc tổng tuyển cử năm ngoái, Đảng Dân chủ mặc dù đã thắng cử tổng thống, nhưng lại mất 18 ghế Hạ viện, không giành được nhiều thắng lợi, không trèo cao được, liệu họ có ngã đau hay không? Thật khó nói trước, bởi vì rất ít người của Đảng Dân chủ là đại diện dân cử cho khu vực bầu cử mà ông Trump giành chiến thắng, chỉ có 20 dân biểu Đảng Dân chủ giành được khu vực bầu cử mà có cử tri đăng ký là thành viên Đảng Cộng hòa nhiều hơn. Cộng thêm báo cáo điều tra dân số được công bố trong năm nay, sẽ phải chia lại khu vực bầu cử, những điều này đều sẽ tạo thành ảnh hưởng tới kết quả cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm tới. Một nhân tố khác chính là kinh tế Mỹ, nói thực tế và dễ hiểu một chút chính là thu nhập của người dân gia tăng, năm 1974, 1982, 1994, 2010 đều là những năm mà thu nhập tăng chậm hoặc giảm, nên kết quả bầu cử của đảng cầm quyền rất thê thảm, còn khi kinh tế phát triển mạnh thì đảng cầm quyền sẽ không thua thê thảm, thậm chí có chiến thắng vang dội, giống như năm 1998. Vào năm tới (năm 2022), thu nhập thực thế của cử tri Mỹ sẽ ra sao, hiện tại vẫn chưa biết được, nhất là khi dịch bệnh vẫn chưa kết thúc, nếu kinh tế khôi phục mạnh mẽ, thì Đảng Dân chủ sẽ không thua quá thảm. 

Xét như thế này thì tỷ lệ ủng hộ tổng thống rất quan trọng, bởi vì chính là trong năm kinh tế phát triển tốt, nếu cử tri không hài lòng với những gì mà tổng thống làm trong lĩnh vực phi kinh tế, thì đảng cầm quyền sẽ thua trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm đó. Năm 1966, kinh tế Mỹ phát triển tốt, nhưng người dân lại không hài lòng với chính sách chiến tranh Việt Nam của Tổng thống Lyndon Baines Johnson, do đó Đảng Dân chủ đã thua rất thảm trong bầu cử giữa kỳ, thua tới 47 ghế tại Hạ viện. 

Thăm dò dân ý hiện nay đối với ông Biden từ 54% xuống còn 46%, xét từ quy luật lịch sử, nếu cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ diễn ra ngay thời điểm này, thì có thể sẽ khiến cho Đảng Dân chủ mất 8 – 11 ghế. Tỷ lệ ủng hộ ông Biden hiện đang giảm xuống là có liên quan đến thông tin về việc rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan, nhưng khi thời gian trôi đi, người dân Mỹ sẽ dần lãng quên việc này và đảng đối lập cũng không còn xoáy vào việc đó nữa. Hiện giờ thăm dò tỷ lệ ủng hộ ông Biden đang ở giai đoạn đầu, nếu tỷ lệ ủng hộ ông tăng trở lại, thì Đảng Dân chủ sẽ không thua thảm trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm tới, có khả năng họ vẫn sẽ mất đi vị trí đảng đa số trong cả hai viện quốc hội, nhưng khoảng cách sẽ không chênh lệch nhiều so với Đảng Cộng hòa, tuy nhiên nếu như tỷ lệ ủng hộ ông Biden tiếp tục giảm, thì kết quả bầu cử năm 2020 của Đảng Dân chủ sẽ rất thảm. 

Đông Phương, Vision Times
(Bài viết thể hiện lập trường và quan điểm của cá nhân tác giả.)

Xem thêm: