Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump hôm thứ Bảy (30/11) đã công khai lên tiếng cảnh báo rằng các quốc gia BRICS sẽ bị đánh thuế 100% đối với hàng hóa của họ nếu họ cố gắng đưa ra một loại tiền tệ dự trữ để cạnh tranh với đồng USD.

241025BRICS
Hội nghị Thượng đỉnh BRICS lần thứ 16, tổ chức tại Kazan, Liên bang Nga 22-24/10/2024 (ảnh cắt từ video của LHQ)

Trước đây, BRICS bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi, và đã được mở rộng vào tháng Một năm nay với sự tham gia thêm của Ai Cập, Iran, Ethiopia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).

Thổ Nhĩ Kỳ, Azerbaijan và Malaysia đã nộp đơn xin trở thành thành viên và hàng chục quốc gia khác cũng đã bày tỏ sự quan tâm đến việc tham gia nhóm các nền kinh tế mới nổi này.

Nga, hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên của nhóm, đã đưa ra ý tưởng giới thiệu một loại tiền tệ BRICS vào năm 2022. Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva năm ngoái đã nhắc lại đề xuất của Moskva, lập luận rằng việc có tùy chọn giao dịch bằng một loại tiền tệ dự trữ khác sẽ làm giảm “mức độ dễ bị tổn thương” của các nước BRICS trước những biến động của tỷ giá hối đoái đồng USD.

Mặc dù USD cho đến nay là loại tiền tệ được sử dụng nhiều nhất trong kinh doanh toàn cầu và đã vượt qua những thách thức trước đây đối với vị thế thống trị của nó, nhưng các thành viên của BRICS và các quốc gia đang phát triển khác cho biết họ đã chán ngấy với sự thống trị của Hoa Kỳ đối với hệ thống tài chính toàn cầu.

Theo IMF, USD chiếm khoảng 58% dự trữ ngoại hối của thế giới và các mặt hàng chính như dầu mỏ vẫn chủ yếu được mua và bán bằng đô la Mỹ này. Tuy nhiên, sự thống trị của USD đang bị đe dọa, với việc BRICS ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong GDP toàn cầu và ý định giao dịch bằng các loại tiền tệ không phải USD của liên minh này, một quá trình được gọi là phi đô la hóa.

Trong bài đăng trên Truth Social vào tối thứ Bảy (30/11), ông Trump cho biết: “Ý tưởng cho rằng các quốc gia BRICS đang cố gắng tránh xa đồng USD trong khi chúng ta [Hoa Kỳ] đứng yên nhìn đã HẾT“.

Ông Trump tiếp tục nói rằng ông sẽ yêu cầu các quốc gia BRICS cam kết không tạo ra một loại tiền tệ chung, “cũng không ủng hộ bất kỳ loại tiền tệ nào khác để thay thế đồng đô la Mỹ hùng mạnh“, nếu không họ sẽ phải đối mặt với mức thuế quan 100%.

Họ có thể đi tìm một ‘kẻ ngốc’ khác! Sẽ không có cơ hội nào để BRICS thay thế đồng đô la Mỹ trong thương mại quốc tế và bất kỳ quốc gia nào cố gắng làm như vậy nên tạm biệt nước Mỹ“, ông Trump tiếp tục cảnh báo.

 

Các nhà lãnh đạo BRICS đã không công bố kế hoạch về một loại tiền tệ dự trữ mới thay USD tại hội nghị thượng đỉnh của khối này tại thành phố Kazan, Nga vào tháng Mười. Thay vào đó, nhóm đã cam kết thiết lập một hệ thống thanh toán xuyên biên giới để hoạt động cùng với mạng lưới SWIFT của phương Tây và tăng cường sử dụng các loại tiền tệ địa phương trong thương mại quốc tế.

Hợp tác trong BRICS không nhằm vào bất kỳ ai hoặc bất kỳ điều gì – không phải chống lại đồng đô la hay các loại tiền tệ khác. Nó theo đuổi mục tiêu chính là đảm bảo lợi ích của những quốc gia tham gia vào định dạng này“, phát ngôn viện Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố tháng trước.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã từng phát biểu rằng việc sử dụng tiền tệ địa phương để thanh toán các hóa đơn thương mại song phương “giúp duy trì sự phát triển kinh tế không bị ảnh hưởng bởi chính trị”.

Tại hội nghị thượng đỉnh BRICS hồi tháng Mười, ông Putin đã cáo buộc Hoa Kỳ “vũ khí hóa” USD và mô tả đây là một “sai lầm lớn”.

Không phải chúng tôi từ chối sử dụng USD. Nhưng nếu họ không cho chúng tôi sử dụng, chúng tôi có thể làm gì? Chúng tôi buộc phải tìm kiếm các giải pháp thay thế“, ông Putin nói vào thời điểm đó.

Nghiên cứu cho thấy vai trò của USD là đồng tiền dự trữ toàn cầu chính sẽ không bị đe dọa trong tương lai gần. Một mô hình của Hội đồng Đại Tây Dương đánh giá vị thế của USD là đồng tiền dự trữ toàn cầu chính nêu rõ rằng USD “an toàn trong ngắn hạn và trung hạn” và tiếp tục thống trị các loại tiền tệ khác.

Lời đe dọa áp thuế mới nhất của ông Trump được đưa ra sau khi ông dọa sẽ áp thuế 25% đối với mọi mặt hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada, và thêm 10% thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc, như một cách buộc các nước này phải hành động nhiều hơn để ngăn chặn dòng người nhập cư bất hợp pháp và ma túy vào Hoa Kỳ.

Kể từ sau khi công khai đưa ra lời đe doạ đó, ông đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum và gặp mặt Thủ tướng Canada Justin Trudeau tại tư dinh Mar-a-Lago.

Bà Claudia Sheinbaum đã nói vào thứ Năm (28/11) rằng bà tin tưởng có thể ngăn chặn được cuộc chiến thuế quan với Hoa Kỳ. Trong khi, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã trở về nước vào thứ Bảy sau khi gặp trực tiếp và tham dự tiệc tối Lễ Tạ ơn cùng ông Trump. Tuy nhiên, ông Trudeau chưa công bố liệu ông đã có được sự đảm bảo rằng tổng thống đắc cử Hoa Kỳ sẽ rút lại các mức thuế quan đã đe dọa đối với Canada hay chưa.

Hải Đăng (T/h)