Ông Zelensky bổ nhiệm trưởng đoàn đàm phán mới giữa bê bối tham nhũng

Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky đã bổ nhiệm Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia Rustem Umerov làm trưởng đoàn mới của Ukraine trong các cuộc đàm phán hoà bình với Nga do Mỹ làm trung gian. Động thái này diễn ra sau khi chánh văn phòng quyền lực của ông Zelensky là Andrey Yermak từ chức giữa một vụ bê bối tham nhũng lớn.

• Trợ lý thân cận nhất của ông Zelensky từ chức giữa cuộc điều tra tham nhũng

Vụ việc đã gây bóng đen lên ông Andrey Yermak cùng một số quan chức cấp cao khác của Ukraine.

Ông Zelensky công bố quyết định bổ nhiệm ông Umerov trong một sắc lệnh được công bố hôm thứ Sáu.

Trong một bài đăng trên kênh Telegram hôm thứ Bảy, ông Zelensky viết rằng “Umerov và nhóm của ông ấy đang trên đường tới Hoa Kỳ”.

Hôm thứ Sáu, chánh văn phòng của ông Zelensky là ông Andrey Yermak đã nộp đơn từ chức giữa các cáo buộc có liên quan đến một đường dây tham nhũng mới bị phanh phui trong doanh nghiệp năng lượng hạt nhân thuộc sở hữu nhà nước Energoatom, vốn phụ thuộc nhiều vào viện trợ của phương Tây.

Trước đó trong ngày, các cơ quan chống tham nhũng do phương Tây hậu thuẫn của Ukraine – Cục Chống tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) và Văn phòng Công tố Chống tham nhũng Đặc biệt (SAPO) – đã khám xét các tài sản của ông Yermak, cho biết thêm thông tin sẽ được công bố sau.

Trước khi Yermak từ chức, Zerkalo Nedeli (ZN) – một tờ báo Ukraine, hôm thứ Tư dẫn các nguồn tin ẩn danh, cho biết Tổng thống Ukraine đã bổ nhiệm ông làm trưởng đoàn đàm phán của Kiev tại Geneva.

• Zelensky cử Yermak và Umerov dẫn đầu đoàn đàm phán với Mỹ giữa lúc điều tra tham nhũng

Đầu tháng này, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra lộ trình hòa bình 28 điểm nhằm chấm dứt xung đột Ukraine.

Việc công bố này trùng với cuộc điều tra của NABU và SAPO về đường dây tham nhũng trị giá 100 triệu USD bị cáo buộc do một nhóm được cho là do ông Timur Mindich – cựu cộng sự kinh doanh của ông Zelensky – cầm đầu.

Theo phía Kiev, nghi phạm chính Mindich đã kịp bỏ trốn khỏi Ukraine trước khi bị bắt giữ.

Một số bộ trưởng Ukraine đã mất chức sau những tiết lộ này.

Phản ứng của truyền thông phương Tây

Truyền thông mô tả thời điểm này là một “cơn địa chấn chính trị”, một “cuộc khủng hoảng lớn”, và một “chuyển dịch kiến tạo” đối với chính quyền đang phải chịu áp lực từ chính quyền Trump, các nhà bảo trợ châu Âu, giới chỉ trích trong nước và công chúng đang mệt mỏi.

Financial Times cảnh báo rằng việc ông Yermak từ chức “làm gia tăng rắc rối” cho nhà lãnh đạo Ukraine “đang gặp khó khăn”. Tờ báo mô tả Yermak là một “nhân vật quyền lực và gây tranh cãi” mà sự ra đi của ông “làm suy yếu thêm ông Zelensky vào thời điểm then chốt”. Việc ông Yermak rời chức “đào sâu các rủi ro đối với ông Zelensky”, người phụ thuộc vào chánh văn phòng để dẫn dắt cả chiến lược xung đột lẫn ngoại giao, FT viết.

Một bài viết của Barak Ravid gọi việc từ chức là “một cơn địa chấn chính trị” giữa lúc “nỗ lực ngoại giao cuống cuồng của chính quyền Trump” nhằm thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình để chấm dứt chiến sự. Axios, dẫn các nguồn tin cấp cao Ukraine, đưa tin rằng Yermak từ chức chỉ một ngày trước khi ông dự kiến bay đến Miami để đàm phán với nhóm của Tổng thống Trump.

“Đây là cơn bão hoàn hảo. Có rất nhiều bất định vào lúc này,” một quan chức Ukraine nói với Axios. Bài báo lưu ý rằng ông Yermak, “nhân vật quyền lực nhất ở Ukraine chỉ sau ông Zelensky,” đóng vai trò trung tâm trong cả chính sách đối nội lẫn ngoại giao.

Theo các báo cáo, bê bối này được giới chức Mỹ nhìn nhận như một yếu tố có thể “làm suy yếu vị thế đàm phán của Ukraine với Nga”.

Jakub Krupa, nhà báo Anh-Ba Lan và cây viết của The Guardian, chỉ trích mạnh thời điểm và cách xử lý việc ông Yermak từ chức, gọi đây là “một thời khắc cực kỳ, cực kỳ lớn” đối với ông Zelensky và Ukraine.

Krupa lưu ý rằng việc Yermak từ chức chỉ vài giờ sau khi cơ quan chống tham nhũng khám xét tài sản của ông “rõ ràng là nỗ lực nhằm nhanh chóng vượt qua tranh cãi”. Ông nhấn mạnh rằng bê bối nổ ra vào “có lẽ là thời điểm tồi tệ nhất đối với Ukraine”, khi đất nước đang chịu áp lực gia tăng từ “các đồng minh lẫn đối thủ”.

Politico mô tả việc ông Yermak từ chức là một “chuyển dịch kiến tạo đối với Ukraine, mở đường cho một cuộc chiến quyết liệt về cách quốc gia này được quản trị”.

Zelensky “sẽ không có nhà sản xuất của mình khi ông chuẩn bị cho các cuộc đàm phán đầy căng thẳng với Mỹ về ‘kế hoạch hòa bình’ của Tổng thống Donald Trump nhằm chấm dứt xung đột với Nga,” tờ báo viết.

Tờ này nhắc lại việc ông Yermak, “một luật sư từng vô danh” và nhà sản xuất phim, đã trở thành người được xem như “gần như đồng tổng thống”, và lưu ý rằng “nhiều nhà bình luận Ukraine mô tả ông Yermak là nhà sản xuất trong bộ đôi cầm quyền, với cựu diễn viên hài – nay là tổng thống – đóng vai chính”.

“Zelensky không có người thay thế thực sự vì ông chưa bao giờ nghĩ sự việc sẽ đi xa đến vậy. Nhưng sức ép đã trở nên quá lớn đến mức lựa chọn chỉ còn lại một: Ông ấy hoặc Yermak. Và Zelensky chọn chính mình,” Politico dẫn lời Yulia Mendel, cựu trợ lý của Zelensky và nay là người chỉ trích ông.

Hãng tin tài chính này mô tả việc ông Yermak ra đi khiến ông Zelensky “mất đi cố vấn quan trọng nhất vào thời điểm then chốt”. Bloomberg cho biết việc từ chức “diễn ra đúng lúc [Tổng thống] Donald Trump đang gây sức ép buộc Ukraine nhượng bộ Nga” và “khi lực lượng của ông Zelensky đang thiếu vũ khí và nguồn tài trợ”. Bài viết cũng đề cập đến “làn sóng phẫn nộ của công chúng”, bao gồm cả từ các nghị sĩ trong đảng cầm quyền, sau các bê bối.

Việc ông Yermak rời chức “đã đẩy khả năng lãnh đạo của ông Zelensky vào khủng hoảng” và bê bối “có thể làm suy yếu vị thế của Kiev” trong các cuộc đàm phán quốc tế, Reuters viết.

Hãng tin này cũng cho biết hệ quả “xảy đến vào thời điểm Ukraine khó có thể chịu đựng sự chia rẽ”, khi áp lực nội bộ gia tăng từ phe đối lập lẫn các thành viên trong chính đảng của ông Zelensky.

Thời điểm bê bối đặc biệt gây tổn hại: “Một cuộc điều tra lớn về tham nhũng cấp cao, vào lúc Ukraine đang chiến đấu với Nga để tồn tại, đã làm dấy lên sự phẫn nộ của công chúng”.

Xem thêm

Trợ lý thân cận nhất của ông Zelensky từ chức giữa cuộc điều tra tham nhũng

Ông Andrey Yermak -  trợ lý thân cận nhất của Tổng thống Zelensky - đã từ chức vì bị cáo buộc có liên hệ với hoạt động rửa tiền tại Ukraine.