Phát hỏa tại nhà máy điện hạt nhân sau tấn công của Ukraine

ZNPP (Zaporozhye Nuclear Power Plant — nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye) sau khi bị tấn công bằng UAV (drone) từ phe Ukraine đã phát hỏa, buộc phải tắt nguội (cold shutdown), theo công bố hôm Chủ Nhật (11/8) từ giới chức của nhà máy. Cũng theo công bố này, sự lộn xộn đã được giải quyết và mọi việc vẫn trong tầm kiểm soát.

• Ukraine tấn công nhà máy điện hạt nhân tại Zaporozhye, nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Châu Âu, và nằm trong top-10 nhà máy điện lớn nhất thế giới.

🚨🇷🇺🇺🇦 Ukraine just BOMBED cooling systems at the Zaporozhye Nuclear Power Plant — Europe’s largest plant. pic.twitter.com/jKVBHwkbwu

— Jackson Hinkle 🇺🇸 (@jacksonhinklle) August 11, 2024

ZNPP là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Châu Âu, với 6 lò phát điện hạt nhân với công suất thiết kế 5,700 MW, thuộc Zaporozhye Oblast, từng một thời thuộc chính quyền Ukraine sau khi Liên Xô giải thể và trước khi quân Nga chiếm lại kể từ 2022. Khi bắt đầu được xây dựng vào năm 1980, nó đã là một biểu tượng công nghệ thời bấy giờ của chính quyền Nga Sô-Viết.

Kể từ khi quân Nga tiếp quản và làm chủ sự vận hành của nhà máy, nhà máy vẫn nằm trong theo dõi về an toàn hạt nhân của tổ chức độc lập IAEA (International Atomic Energy Agency, một tổ chức về an toàn hạt nhân thuộc Liên Hợp Quốc). Các đại diện cùng chuyên gia của IAEA thường xuyên có mặt ở nhà máy. Tuy nhiên, nhà máy vẫn không thoát khỏi ảnh hưởng của chiến tranh, và thỉnh thoảng vẫn bị quân lực Ukraine tấn công.

Hôm Chủ Nhật 10/8, theo Evgeny Balitsky, Thống đốc vùng Zaporozhye, quân Ukraine đã đánh bom nhà máy, dẫn tới hư hại, và phát hỏa ở khu vực làm mát. Toàn bộ 6 lò đều phải tắt nguội (cold shutdown) vì lý do an toàn mang tính phòng ngừa.

Theo tuyên bố của ông Balitsky, “không hề có bất kỳ dấu hiệu nào về nguy cơ phát nổ, hay hậu quả nào khác” và cũng “không có bất kỳ đe dọa nào” đối với dân chúng lân cận khi mức phóng xạ vẫn ở mức độ bình thường.

Do chi phí đắt đỏ và phiền phức mỗi khi phải khởi động lò phản ứng hạt nhân, nên thông thường khi không dùng thì lò ở trạng thái tắt thường (normal shutdown), hoặc cũng gọi là tắt nóng (hot shutdown). Khi đó lò thực ra vẫn duy trì hoạt động ở mức thấp. Còn tắt nguội (cold shutdown) là tắt hẳn.

Drone tự sát (Kamikaze) đã được dùng làm phương tiện đánh bom trong vụ tấn công vào hôm Chủ Nhật này, theo Evgeniya Yashina, giám đốc thông tin của nhà máy cho hay. Bà Yashina nói thêm rằng đây là lần đầu tiên mà quân Ukraine gây thiệt hại lớn như vậy cho cơ sở hạ tầng của nhà máy kể từ khi chiến tranh bắt đầu cho đến nay.

Quân Nga đã giành quyền kiểm soát ZNPP chỉ 4 ngày sau khi phát động “nhiệm vụ quân sự đặc biệt” ở Ukraine hồi cuối tháng 2/2022. Sáu tháng sau đó, toàn vùng Zaporozhye đã thông qua bầu phiếu đồng ý sáp nhập và Liên bang Nga, theo cách miêu tả của truyền thông phe Nga.

Phe Ukraine không thừa nhận việc mất đi Zaporozhye, và ZNPP thỉnh thoảng trở thành mục tiêu tấn công của quân Ukraine, bất chấp nguy cơ phóng xạ hạt nhân và những can thiệp của IAEA nhằm bảo đảm an toàn hạt nhân, tách nhà máy khỏi ảnh hưởng của cuộc chiến tranh lớn nhất Châu Âu kể từ Đại Thế chiến II ở thế kỷ trước.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga, bà Maria Zakharova, đã miêu tả cuộc tấn công vào ZNPP hôm Chủ Nhật là hành động “khủng bố” và kêu gọi IAEA hãy có hành động, dù tối thiểu nhất, để đảm bảo an toàn cho nhà máy.

“Những kẻ khủng bố ở Kiev,” bà Zakharova nói, “dưới sự lãnh đạo của bè lũ phương Tây, đã phá hoại chính đất nước của mình, hủy hoại chính người dân Ukraine của mình, làm suy yếu an ninh năng lượng và lương thực toàn cầu, và bây giờ, chúng bắt đầu khủng bố hạt nhân nhắm vào châu lục.”

Theo RT đưa tin, bảo dưỡng viên và giám sát viên của IAEA tại ZNPP vẫn luôn lên tiếng nhiều lần để phản đối những lần quân Ukraine tấn công. Nhưng IAEA, một tổ chức của Liên Hợp Quốc, vẫn từ chối đứng ra chính thức cáo buộc chính quyền Ukraine, với lý do rằng họ chưa có đủ “bằng chứng xác thực” để chứng minh tội lỗi của Kiev. Bất chấp những bằng chứng do phe Nga cung cấp, ví dụ như vào tháng trước, Dmitry Polyansky, đại diện nhà máy của phe Nga, đã trình ra trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc những mảng xác của drone từ phe Ukraine, làm bằng chứng cho mối “đe dọa” từ Kiev.

Trong công bố trên X (Twitter), IAEA viết “Các chuyên gia IAEA đã chứng kiến ​​làn khói đen bốc lên mạnh mẽ từ khu vực phía bắc ZNPP sau nhiều vụ nổ vào buổi tối. Nhóm [chúng tôi] đã được ZNPP thông báo về một cuộc tấn công được cho là bằng máy bay không người lái ngày hôm nay nhằm vào một trong những tháp làm mát đặt tại địa điểm này. Không có báo cáo nào về [nguy cơ] ảnh hưởng an toàn hạt nhân.”

• Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố rằng đám cháy ở ZNPP là do chính Nga tạo ra, với mục đích đổ tội cho quân Ukraine.

Enerhodar. We have recorded from Nikopol that the Russian occupiers have started a fire on the territory of the Zaporizhzhia Nuclear Power Plant.

Currently, radiation levels are within norm. However, as long as the Russian terrorists maintain control over the nuclear plant, the… pic.twitter.com/TQUi3BJg4J

— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) August 11, 2024

Trong khi đó, Kiev phủ nhận thẳng thừng các cáo buộc từ phe Nga. Ông Zelensky tuyên bố rằng chính Nga đã phóng hỏa. Trong đoạn tweet được Tổng thống Ukraine đăng trên X (Twitter) có đoạn viết:

“Chúng tôi đã ghi nhận từ Nikopol rằng quân chiếm đóng Nga đã phóng hỏa trên lãnh thổ của ZNPP […]

Kể từ ngày đầu tiên bị chiếm giữ, Nga chính là dùng ZNPP để ‘tống tiền’ từ Ukraine cho đến toàn bộ châu Âu và thế giới.

Chúng tôi đang chờ thế giới phản ứng, chờ IAEA phản ứng. Nga phải chịu trách nhiệm về việc này.”

Nhật Tân

Xem thêm

Giáo sư Mearsheimer: Ukraine tấn công Kurk là “không có ý nghĩa” về quân sự

Giáo sư John Mearsheimer cho rằng cuộc tấn công của Ukraine vào vùng Kursk của Nga là “không có ý nghĩa nào hết